Ластаўчына гняздо

Ластаўчына гняздо
	Славутасць
Ластаўчына гняздо
	укр.: Ластівчине гніздо
	44°25′50,60″ пн. ш. 34°07′41,70″ у. д.HGЯO
Краіна
Пасёлак	Гаспра;
Архітэктурны стыль	неаготыка
Архітэктар	Леанід Уладзіміравіч Шэрвуд[d]
Дата заснавання	XIX стагоддзе
Статус	Помнік гісторыі і культуры
Сайт	замок-ласточкино-гнездо.рф (руск.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ластаўчына гняздо (крымскатат.: Qarılğaç yuvası, Къарылгъач ювасы; укр.: Ластівчине гніздо; грэч. Φωλιά Καταπιείτε το) — помнік архітэктуры і гісторыі, размешчаны на 40-метровае скале Ай-Тадорскага мыса ў пгт Гаспра (АР Крым).

Будынак нагадвае сярэднявечны рыцарскі замак. Ластаўчына гняздо з’яўляецца своеасаблівай эмблемай Паўднёвага берагу Крыма.

Гісторыя

Папярэднікі

У руска-турэцкую вайну 1877—1878 гадоў на лячэнне ў Крым прыехаў паранены генерал, для якога на месцы будучай фартыфікацыі быў пабудаваны драўляны домік (у той час многім героям вайны падарылі землі ў Крыме), з яго вокнаў было відаць толькі мора і неба. Першы ўладальнік назваў гэта месца «замкам кахання». Той драўляны домік можна ўбачыць на палотнах вядомых мастакоў-марыністаў: І. Айвазоўскага, Л. Ф. Лагорыё, А. П. Багалюбава, — а таксама на фотаздымках таго часу.

Наступным гаспадаром гэтай дачы стаў прыдворны лекар А. Д. Тобін. Пра яго засталося вельмі мала звестак. Пасля яго смерці домікам некаторы час валодала ўдава, якая неўзабаве прадала ўчастак маскоўскай купчысе Рахманінай. Яна знесла стары будынак, і хутка з’явіўся драўляны замак, якому яна дала назву «Ластаўчына гняздо».

Свой цяперашні выгляд «Ластаўчына гняздо» атрымала дзякуючы нафтаваму прамыслоўцу барону Штэйнгелю. Ён займаўся бакінскай нафтай, а адпачываць яму падабалася ў Крыме. Нямецкі выгляд «Ластаўчына гнязда» моцна нагадвала сярэднявечныя замкі радзімы барона. Ён набыў на скалы Аўроры дачны ўчастак і вырашыў пабудаваць там рамантычны замак, які нагадвае сярэднявечныя будынкі на берагах Рэйна. Праект новага будынка быў замоўлены інжынеру і скульптару Леаніду Шэрвуду, сыну архітэктара Уладзіміра Шэрвуда, аўтара Гістарычнага музея на Чырвонай плошчы ў Маскве. Ужо ў 1912 годзе на цеснай пляцоўцы стаяў арыгінальны гатычны замак. Задуманая архітэктарам прыступкавая кампазіцыя выходзіла з малых памераў участка. Будынак 12-метровай вышыні размяшчаўся на падмурку плошчай 10 на 20 метраў. Унутраная прастора мела такі выгляд: пярэдні пакой, гасцёўня, лесвіца і дзве спальні паслядоўна размяшчаліся ў двухпавярховай вежы, якая ўзвышалася над скалой, побач, на краю на кавалачку зямлі, які застаўся, быў сад, але праз 15 гадоў землетрасенне абрынуў гэту частку ў ваду.

У пачатку Першай сусветнай вайны маёнтак купіў маскоўскі купец П. Шалапуцін, што адкрыў у замку рэстаран. Але неўзабаве купец памёр, і рэстаран зачыніўся.

Землетрасенне

У 1927 годзе Ластаўчына гняздо амаль загінула падчас моцнага землетрасення. Былі два штуршкі сярод ночы. Першы — слабы, прымусіў людзей выйсці з дамоў, што дапамагло пазбегнуць шматлікіх ахвяр. Другі штуршок меў магнітуду дзевяць балаў. Менавіта «гняздо» вытрымала, але пацярпела скала-падмурак. Глыбокая касая шчыліна прайшла ад яе верхняй пляцоўкі да сярэдзіны, так што замак мог у любы момант абрынуцца. Аднак частка апорнай скалы абрынулася ў мора, і назіральная пляцоўка навісла над прорвай. Сам будынак амаль не пацярпеў, калі не лічыць сарваных шпілем і адарваных кавалкаў скалы пад ніжнім балконам. Аднак у сценах з’явіліся расколіны, таму стан палаца прызналі аварыйным, зачыніўшы доступ да яго на нявызначаны тэрмін.

Аднаўленне

У 1930-я гады ў будынку знаходзілася чытальная зала мясцовага Дома адпачынку, але неўзабаве памяшканне зачынілі праз аварыйнасць. Адна з прапановаў па рамонце прадугледжвала радыкальныя захады — разабраць замак, пранумараваць камяні і пліты і скласці ў ранейшым парадку на новым бяспечным месцы.

Толькі ў 1967-68 гадах, праз сорак гадоў пасля землетрасення, рабочыя «Ялтаспецбуд» выканалі гэты рамонт, не разбіраючы сценаў. Аперацыяй кіраваў архітэктар I. Г. Таціеў. Аднаўленчыя работы, распачатыя ў 1968 годзе, былі накіраваны на ўмацаванне падмурка, частковае перайначванне фасаду і ўнутраных памяшканняў. Аўтар праекту рэстаўрацыі, ялцінскі канструктар Ст. Д. Цімафееў, пасадзіў крайні блок будынку на кансольную жалезабетонную пліту, заведзеную пад цэнтральны аб’ём. Такім чынам замацаваная крайняя частка дома засталася вісець над скалой, што раней абрынулася. Акрамя маналітнай пліты, увесь будынак абнеслі антысейсмічнымі пасамі.

Сёння адноўлены замак афіцыйна прызнаны помнікам архітэктуры 20-га стагоддзя.

Цікавосткі

У 1987 годзе на тэрыторыі Ластаўчынага гнязда праводзіліся здымкі вядомага савецкага фільма рэжысёра Станіслава Гаварухіна па матывах рамана англійскай пісьменніцы Агаты Крысці «Дзесяць негрыцят».

Зноскі

↑ Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ластаўчына гняздо

[incrimea-1] Гэты аб’ект размешчаны на тэрыторыі паўвострава Крым і кантралюецца Расіяй. Міжнародная супольнасць не прызнае ўключэнне Крыма ў склад Расіі і лічыць яго анексіяй часткі тэрыторыі Украіны (гл. Рэзалюцыю 68/262 Генеральнай Асамблеі ААН).

[1]