Прагляд зыходнага тэксту старонкі Нямецкая Аўстрыя

{{Гістарычная дзяржава
|назва                           = Рэспубліка Нямецкая Аўстрыя
|апісанне_сцяга      = Сцяг Нямецкай Аўстрыі
|апісанне_герба      = Герб Нямецкай Аўстрыі
|саманазва           = {{lang-de|}} Republik Deutsch-Österreich
|утворана            = 1918
|ліквідавана         = 1919
|p1             = Аўстра-Венгрыя
|flag_p1        = Flag of Austria-Hungary 1869-1918.svg
|p2             = Цыслейтанія
|flag_p2        = Flag of the Habsburg Monarchy.svg
|s1              = Першая Аўстрыйская Рэспубліка
|flag_s1         = Flag of Austria.svg
|s2              = Чэхаславакія
|flag_s2         = Flag of the Czech Republic.svg
|s3              = Каралеўства Італія
|flag_s3         = Flag of Italy (1861-1946).svg
|s4              = Дзяржава славенцаў, харватаў і сербаў
|flag_s4         = Flag of the State of Slovenes, Croats and Serbs.svg
|сцяг                           = Flag of Austria.svg
|герб                            = AustriaCoA-1918.svg
|гімн                   = 
|карта               = GermanAustriaMap.png
|мова                   = [[нямецкая мова|нямецкая]]
|сталіца                         = [[Вена]]
|гарады                =
|форма_кіравання                        = [[Рэспубліка]] 
|тытул_кіраўнікоў                = 
|кіраўнік1                 = 
|плошча                          = 118311
|насельніцтва                    =
|шчыльнасць         =
|этнічны склад                    =
|канфесійны склад                 =
|валюта                          = [[Аўстрыйская крона]]
|Этап1             = абвешчана
|Дата1               = [[12 лістапада]]
|Год1               = [[1918]]
|Этап2             = ратыфікацыя Сен-Жэрменскага дагавору
|Дата2               = [[21 кастрычніка]]
|Год2               =[[1918]]
}}
[[Выява:Austrian Germans in western Austro-Hungarian Empire.gif|thumb|right|290px|Нямецкамоўныя тэрыторыі на этнаграфічнай карце Аўстра-Венгрыі (ружовым).]]
{{Гісторыя Аўстрыі}}
'''Рэспу́бліка Няме́цкая А́ўстрыя''' ({{lang-de|Republik Deutschösterreich}}) — дзяржава, створаная па заканчэнні [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] ў рэгіёнах з пераважна нямецкамоўным насельніцтвам былой [[Аўстра-Венгерская імперыя|Аўстра-Венгерскай імперыі]].

Нямецкая Аўстрыя абвясціла пра свой суверэнітэт над усімі тэрыторыямі былой Габсбургскай манархіі, дзе большасць насельніцтва складалі [[немцы]]. Гэта тэрыторыя складала агулам плошчу ў 118 311 км², яе насельніцтва налічвала 10,4 млн чал., у яе ўваходзілі, апрача ўсёй сучаснай [[Аўстрыя|Аўстрыі]], сучасныя [[Італія|італьянскія]] [[Паўднёвы Ціроль]] і горад [[Тарвізіа]], цяперашнія [[Славенія|славенскія]] Паўднёвая [[Карынтыя]] і Паўднёвая [[Штырыя]], а таксама [[Судэты]] і нямецкія часткі [[Багемія|Багеміі]], якія ўваходзяць у склад сучаснай [[Чэхія|Чэхіі]]. Рэальны кантроль урада распаўсюджваўся толькі на прыдунайскія і прыальпійскія рэгіёны, якія цяпер складаюць большасць тэрыторыі сучаснай Аўстрыі.

== Гісторыя ==
У часы існавання Аўстра-Венгрыі тэрмін ''Нямецкая Аўстрыя'' быў неафіцыйным вызначэннем тэрыторый, якія ў сваёй большасці насялялі аўстрыйскія немцы. Пасля распаду імперыі ў [[1918]] годзе нямецкая па паходжанні частка дэпутатаў [[Рэйхсрат]]а (парламент Аўстрыі як адной з дзвюх федэрацыйных частак Аўстра-Венгрыі) паставілі задачу стварыць дзяржаву на гэтых тэрыторыях. Яны абвясцілі аб стварэнні г.зв. Часовага нацыянальнага сходу незалежнай нямецкай аўстрыйскай дязржавы і абралі ў склад яго прэзідыуму сяброў трох партый — Франца Дынгхофера (Нямецкі нацыянальны рух), Ёдака Фінка (Хрысціянска-сацыялістычная партыя) і Карла Зайца (Сацыял-дэмакратычная працоўная партыя). У склад уласна сходу ўвайшлі прадстаўнікі ад Багеміі, Маравіі і Аўстрыйскай [[Сілезія|Сілезіі]], якія адмовіліся далучыцца да новаўтворанай [[Чэхаславакія|Чэхаславакіі]] [[28 кастрычніка]] [[1918]] года.

[[11 лістапада]] [[1918]] года ад свайго права на ўдзел у дзяржаўных справах адмовіўся апошні аўстра-венгерскі імператар [[Карл I Габсбург]]. На наступны дзень таго ж года нацыянальны сход афіцыйна абвясціў Нямецкую Аўстрыю рэспублікай і часова прызначыў на пасаду канцлера [[Карл Рэнер|Карла Рэнера]]. Была складзена Канстытуцыя, паводлея якой замацоўваўся рэспубліканскі лад кіравання і статус Нямецкай Аўстрыі як часткі [[Веймарская рэспубліка|Германскай Рэспублікі]]. Апошняе палажэнне было прынята дэпутатамі з прычыны меркавання дэпутатаў пра Нямецкую Аўстрыю як пра нежыццяздольную дзяржаву і пра агульны палітычны курс з Германіяй як адзіны актуальны шлях развіцця. Так, пазнейшыя плебісцыты ў правінцыях Ціроль і [[Зальцбург]] далі 98% і 99% галасоў за аб'яднанне з Германіяй. [[22 лістапада]] нацыянальны сход афіцыйна высунуў прэтэнзіі на нямецкія тэрыторыі [[Цыслейтанія|Цыслейтаніі]]. Тым не менш, супраць падобнай экспансіі выступілі [[Саюзнікі ў Першай сусветнай вайне|саюзнікі]], а сама Нямецкая Аўстрыя не мела дастатковай моцы для супрацьстаяння дзяржавам, да якіх былі высунуты яе тэрытарыяльныя патрабаванні.

[[10 верасня]] [[1919]] года Карлам Рэнерам быў падпісаны [[Сен-Жэрменскі дагавор]], [[21 кастрычніка]] ён быў ратыфікаваны нацыянальным сходам краіны. Падпісаннем гэтага дагавору Нямецкая Аўстрыя пагадзілася на прыбранне са сваёй назвы слова «Нямецкая», а таксама з тым, што незалежнасць Аўстрыі можа змяніцца толькі са згоды [[Ліга Нацый|Лігі Нацый]], фактычна адмовіўшыся такім чынам ад спробы аб'яднання з Германіяй<ref>{{Спасылка | url = http://www.austlii.edu.au/au/other/dfat/treaties/1920/3.html| загаловак = Treaty of Peace between the Allied and Associated Powers and Austria; Protocol, Declaration and Special Declaration [1920] ATS 3| назва праекту = Australasian Legal Information Institute| дата = 6 студзеня 2014 | мова = en}}</ref>; гэта аб'яднанне было забаронена і для Германіі. Па заканчэнні гэтых змен і стабілізацыі межаў Аўстрыі ў сусветнай гістарыяграфіі прынята адлічваць перыяд [[Першая Аўстрыйская Рэспубліка|Першай Аўстрыйскай Рэспублікі]].

== Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел ==
Тэрыторыі, на якія прэтэндаваў урад Нямецкай Аўстрыі, былі падзеленыя ім на 9 правінцый:

* Верхняя Аўстрыя ({{lang-de|Oberösterreich}}) — складала тэрыторыю сучаснай аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Верхняя Аўстрыя]] і г.зв. Шумаўскі край: рэгіён на паўднёвым захадзе Чэхіі, які ўваходзіць у [[Паўднёвачэшскі край]] Чэхіі.
* Ніжняя Аўстрыя ({{lang-de|Niederösterreich}}) — складала тэрыторыю сучаснай аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Ніжняя Аўстрыя]], гораду [[Вена]] і г.зв. Нямецкую паўднёвую Маравію, якая цяпер уваходзіць у склад чэшскіх краёў [[Паўднёвая Маравія]] і [[Высачына]].
* Нямецкая Багемія ({{lang-de|Deutschböhmen}}) — складала тэрыторыю Судэтаў, якія ўваходзяць цяпер у склад Чэхіі.
* Судэты ({{lang-de|Sudetenland}}) — не адпавядала сучаснаму разуменню тэрміну «Судэты» і складала поўнач сучаснай Чэхіі.
* Штырыя ({{lang-de|Steiermark}}) — знаходзілася на большай частцы гістарычнай Штырыі, уключаючы сучасную аўстрыйскую федэральную зямлю [[Штырыя]] і паўночны захад [[Славенія|славенскага]] рэгіёна [[Ніжняя Штырыя]].
* Зальцбург ({{lang-de|Salzburg}}) — тэрытоыря сучаснай аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Зальцбург]].
* Карынтыя ({{lang-de|Kärnten}}) — складалася з сучасных тэрыторый аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Карынтыя]], славенскага рэгіёна [[рэгіён Корушка|Карынтыя]], муніцыпалітэты [[Езерска]] і італьянскіх камун [[Тарвізіа]], [[Мальбаргета-Вальбруна]] і [[Пантэба]].
* Нямецкі Ціроль ({{lang-de|Deutschtirol}}) — складала тэрыторыю сучаснай аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Ціроль (федэральная зямля)|Ціроль]] і італьянскай праінцыі [[Бальцана]].
* Форарльберг ({{lang-de|Vorarlberg}}) — адпавядала сучаснай аўстрыйскай федэральнай зямлі [[Форарльберг]].

Некаторыя нямецкія супольнасці Маравіі, у тым ліку нямецкія муніцыпалітэты [[Брно]], [[Іглава|Іглавы]] і [[Оламаўц]]а таксама спрабавалі ўстанавіць саюз з Нямецкай Аўстрыяй, аднак гэтыя спробы апынуліся няўдалымі. Тэрыторыі па-за сучаснай Аўстрыяй часта мелі значную не-нямецкую меншасць альбо ўвогуле не-нямецкую большасць, потым гэтыя тэрыторыі неўзабаве былі ўзяты войскамі краін, унутры якіх яны знаходзіліся. З іншага боку, немцы складалі большасць у рэгіёне на захадзе [[Венгрыя|Венгрыі]], у выніку чаго чаго яны здолелі ўтварыць зямлю [[Бургенланд]] і далучыцца да Аўстрыі. Тым не менш, горада Эдэнбург (сучасны [[Шопран]]), які размяшчаецца побач з Бургенландам, застаўся ў складзе Венгрыі з прычыны вельмі спрэчных вынікаў рэферэндуму, што быў праведзены ў горадзе. Іншая частка Бургенланда, Прэсбург (сучасная [[Браціслава]]), адышла ў склад Чэхаславакіі.

== Гімн ==
Нягледзячы на забарону выкарыстання тэрміну ''Нямецкая Аўстрыя'', з [[1920]] па [[1929]] года неафіцыйны гімн дзяржавы, Deutschösterreich, du herrliches Land, змяшчаў згадку гэтай назвы ({{lang-be|[[Нямецкая Аўстрыя, цудоўная зямля]]}}). Словы гімна былі напісаны Карлам Рэнерам — чалавекам, які юрыдычна пацвердзіў адмову Аўстрыі ад назвы «Нямецкая».

{{Зноскі}}

{{Распад Аўстра-Венгрыі}}

[[Катэгорыя:Гістарычныя германскія дзяржавы]]
[[Катэгорыя:Распад Аўстра-Венгрыі]]
[[Катэгорыя:XX стагоддзе ў Аўстрыі]]