Прагляд зыходнага тэксту старонкі Ртуць

{{Картка хімічнага элемента
| імя = Ртуць / Hydrargyrum (Hg)
| сімвал = Hg
| нумар = 80
| уверсе = [[Кадмий|Cd]]
| унізе = [[Коперниций|Cn]]
| выява = [[Файл:Mercury1.jpg|200px|Вадкая ртуць у ампуле]]<br />[[Цяжкія металы|Цяжкі]] вадкі метал срэбрана-белага [[колер]]у
| атамная маса = 200,592(3)
| радыус атама = 157
| энергія іанізацыі 1 = 1 006,0 (10,43)
| канфігурацыя = [Xe] 4f<sup>14</sup> 5d<sup>10</sup> 6s<sup>2</sup>
| кавалентны радыус = 149
| радыус іона = (+2e) 110 (+1e) 127
| электраадмоўнасць = 2,00
| электродны патэнцыял = Hg←Hg<sup>2+</sup> 0,854 В
| ступені акіслення = +2, +1
| шчыльнасць = 13,546 (20 °C)
| цеплаёмістасць = 27,98
| цеплаправоднасць = 8,3
| тэмпература плаўлення = 234,32 [[Кельвін|K]] (-38,83&nbsp;°C)
| цеплыня плаўлення = 2,295
| тэмпература кіпення = 629,88 [[Кельвін|K]] (356,73&nbsp;°C)
| цеплыня выпарэння = 58,5
| малярны аб'ём = 14,8
| структура рашоткі = ромбаэдрычная
| параметры рашоткі = a<sub>hex</sub>=3,464 с<sub>hex</sub>=6,708
| Суадносіны c/a = 1,94
| тэмпература Дэбая = 100,00
| регістрацыйны нумар CAS= 7439-97-6
| спектр=Mercury Spectra.jpg
}}
'''Ртуць''' ({{lang-la|Hydrargyrum}}) '''Hg''' — [[хімічны элемент]] II групы [[Перыядычная сістэма элементаў|перыядычнай сістэмы]]; атамны нумар 80. Атамная маса 200,59.

Вадкі [[метал]] серабрыстага [[колер]]у. Адзіны з металаў, вадкі пры звычайнай тэмпературы. [[Шчыльнасць]] 13545,7 кг/м³ (пры тэмпературы 20 °С). [[Тэмпература плаўлення]] -38,87 [[Градус Цэльсія|°C]], [[тэмпература кіпення]] 356,58&nbsp;°C.

У сухім [[Паветра|паветры]] не акісляецца. Акісляецца [[азон]]ам і пры тэмпературы звыш 300&nbsp;°C [[кісларод]]ам. Добра ўзаемадзейнічае з [[сера]]й і [[Галагены|галагенамі]].

== Прыродныя крыніцы ==

66-е месца сярод іншых элементаў па распаўсюджанасці. У [[Зямная кара|зямной кары]] ўтрымліваецца каля 7·10<sup>−6</sup> % ртуці па масе. Асноўны рудны мінерал — [[кінавар]] HgS. Радовішчы ў [[Іспанія|Іспаніі]], [[Украіна|Украіне]], [[Расія|Расіі]].

Ртуць, [[пара]] і злучэнні ртуці атрутныя. Назапашваюцца ў [[арганізм]]е, пашкоджваюць [[Нервовая сістэма|нервовую сістэму]] і парушаюць абмен рэчываў.

== Прымяненне ==

Ртуць выкарыстоўваецца ў [[прыбор]]ах вымярэння [[ціск]]у ([[барометр]]ы, [[маноматр]]ы, [[арэометр]]ы) і тэмпературы ([[тэрмометр]]ы), для вырабу [[катод]]аў пры электрахімічным атрыманні [[шчолач]]аў і хлору і інш.

У [[Электратэхніка|электратэхніцы]] — у выключальніках, лямпах дзённага святла, кварцавых лямпах, [[ігнітрон]]ах.

== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2001|том=13|старонкі=415|старонак=576|isbn=985-11-0216-4 (Т.&nbsp;13)|тыраж=10&nbsp;000}}
* {{кніга|загаловак=Химический словарь школьника|адказны=Б. Н. Кочергин, Л. Я. Горностаева, В. М. Макаревский, О. С. Аранская|месца=Мн.|выдавецтва=Народная асвета|год=1990|старонкі=171|старонак=255|isbn=5-341-00127-3|тыраж=75&nbsp;000}}{{ref-ru}}
* {{кніга|аўтар=Болсун А. Н.|загаловак=Краткий словарь физических терминов|адказны=Сост. А. И. Болсун|месца=Мн.|выдавецтва=Вышэйшая школа|год=1979|старонкі=298|старонак=416|тыраж=30&nbsp;000}}{{ref-ru}}

== Спасылкі ==
* [http://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/himiya/RTUT.html ''Илья Леенсон'' Ртуть] // [[Кругасвет|Энцыклапедыя «Кругосвет»]] {{ref-ru}}
* [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/3936.html РТУТЬ] // ХиМиК.ru {{ref-ru}}

{{Кампактная перыядычная табліца}}

{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Хімічныя элементы]]
[[Катэгорыя:Металы]]