Жаан Прым

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Жаан Прым і Пратс, граф Рэўс і віконт Брух
катал.: Joan Prim i Prats, comte de Reus i vescomte del Bruc
генерал Прым
генерал Прым
Дата нараджэння 16 снежня 1814(1814-12-16)
Месца нараджэння Рэўс
Дата смерці 30 снежня 1870(1870-12-30) (56 гадоў)
Месца смерці Мадрыд
Месца пахавання
Муж: Francisca de Agüero y González[d]
Альма-матар
Грамадзянства
Прыналежнасць  Іспанія
Род войскаў Сухапутныя войскі Іспаніі[d]
Аўтограф Выява аўтографа
Званне генерал
Бітвы/войны
Узнагароды і званні
Grand Cross of the Order of Charles III Knight Grand Cross of the Order of Saint Ferdinand кавалер Вялікага крыжа ордэна Данеброга Order of the Lion and the Sun First class 1st class, Order of the Medjidie

Hijo Adoptivo de Barcelona[d] (верасень 1860)

Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жан Прым і Пратс, граф Рэўс і віконт Брух (катал.: Joan Prim i Prats, comte de Reus i vescomte del Bruc; 16 снежня 1814, Рэўс30 снежня 1870) — іспанскі генерал, прэзідэнт савета міністраў Іспаніі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 16 снежня 1814 года у горадзе Рэўс. Пачаў ваенную кар'еру валанцёрам у войсках каралевы Ізабелы; прымаў удзел у першай вайне супраць карлістаў і з 1839 гуляў бачную ролю ва ўсіх палітычных бязладзіцы Іспаніі. За ўзяцце Сан-Мігеля быў ​​узнагароджаны ордэнам св. Фернана 1-га класа і затым атрымаў чын палкоўніка. З 1841 быў дэпутатам парламента ад Тарагона і начальнікам карабінераў ў Арагоне.

У 1853 годзе прызначаны пасланнікам ў Канстанцінопаль і быў пры турэцкіх войсках падчас кампаніі 1854 на Дунаі. У тым жа годзе стаў генерал-капітанам. Падчас вайны з Марока ў 1859-1860 гадах вызначыўся каля Кастылеёса і пры Тетуане ў бітве пры Вад-эль-Рос з бою авалодаў вёскай Амзал, якая была ключавым пунктам варожых пазіцый.

У 1861 году яму было даручана кіраванне экспедыцыйным атрадам ў Мексіцы; там ён здолеў атрымаць шэраг перамог, але бачачы бесперспектыўнасць вайны, паспяшаўся пазбавіць Іспанію ад гэтага сумніўнага прадпрыемства, заключыўшы ў Саледадзе з мексіканцамі асаблівы дагавор.

Пасля вяртання ў Іспанію прым быў прызначаны генерал-інспектарам інжынераў.

Прыцягнуты затым да адказу з нагоды складзенай ім змовы на карысць злучэння Іспаніі і Партугаліі, схаваўся за мяжу; але ў 1866 зноў з'явіўся ў Іспаніі, паспрабаваў зрабіць ваенны мяцеж у Мадрыдзе, а калі спроба гэтая не ўдалася — збег у Швейцарыю.

У 1868 Прым паўтарыў сваю спробу, але ўжо сярод ваенных маракоў, і пры дапамозе флота авалодаў Кадысам, Картахенай і Барселонай; калі ж каралева бегла з Мадрыда, уступіў туды і прыняў на сябе званне ваеннага міністра, а 18 чэрвеня 1869 г. стаў прэзідэнтам савета міністраў Іспаніі.

Складзены Прымам план «Іберыйскага саюза» (выбрання на вакантны іспанскі трон Фердынанда II Партугальскага) не ажыццяўлены з прычыны процідзеяння партугальцаў. Тады Прым прапанаваў карону Іспаніі сыну італьянскага караля герцагу Амаду д`Аоста, які ўзышоў на іспанскі трон пад імем Амадэя I.

У дзень ад'езду новага караля з Італіі ў Мадрыд 27 снежня 1870 Прым падвергнуўся нападу мадрыдскіх рэспубліканцаў і, атрымаўшы цяжкія раны, памёр 30 снежня.

Яго сын, Хуан Прым і Агуэра, быў дывізіённым генералам іспанскай арміі.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Энциклопедия военных и морских наук. Т. VI. СПб., 1893
  • Blairet, Louis (1867). Le Général Prim et la situation actuelle de l'Espagne. Paris.
  • Guillaumot (1870). Juan Prim et l'Espagne. Paris.
  • Guited, Gimenez y (1860). Guited, Historia militar y política del General Don Juan Prim. Barcelona.
  • Léonardon, Henri (1901). Prim. Paris. (in French, contains a useful bibliography).
  • Schurz, Carl (1907). "Chapter 6". Reminiscences. Vol. II. New York: McClure Publ. Co.,. pp. 293–297.{{cite book}}: Папярэджанні CS1: залішняя пунктуацыя (link) (Шурц быў паслом Злучаных Штатаў у Іспанію ў 1860 годзе. У сваіх Успамінах, ён дае кароткую біяграфію Прыму да таго часу, а таксама яго ўспаміны аб сваіх перамовах з Прымам і іспанскім дваром).