Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева

Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева
Дата нараджэння	15 (27) кастрычніка 1898 ці 1899
Месца нараджэння	Фролава, Усць-Мядзведзіцкая акруга[d], Вобласць Войска Данскога, Расійская імперыя
Дата смерці	2 снежня 1974(1974-12-02)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Кузьмінскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  РСФСР  СССР
Муж	Леў Аляксандравіч Зільбер[d]
Род дзейнасці	урач, вірусолаг, мікрабіёлаг, эпідэміёлаг, выкладчыца ўніверсітэта
Навуковая сфера	мікрабіялогія і эпідэміялогія
Месца працы	Дзяржаўны навуковы цэнтр па антыбіётыках[d]
Альма-матар	Растоўскі дзяржаўны ўніверсітэт
Член у	Акадэмія медыцынскіх навук СССР
Прэміі
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Зінаіда Вісарыёнаўна Ярмольева (15 (27) кастрычніка 1898 або 12 (24) кастрычніка 1898 — 2 кастрычніка 1974) — савецкі вучоны-мікрабіёлаг і эпідэміёлаг, сапраўдны член Акадэміі медыцынскіх навук СССР, стваральнік антыбіётыкаў у СССР. Лаўрэат Сталінскай прэміі першай ступені.

Біяграфія

Нарадзілася 15 (27) кастрычніка (па іншых звестках 12 (24) кастрычніка) 1898 года на хутары Фролаў (цяпер горад Фролава, Валгаградскай вобласці) у сям’і заможнага вайсковага казацкага старшыны, пад'есаула Вісарыёна Васілевіча Ярмольева і яго жонкі Аляксандры Гаўрылаўны, якая пасля жыла з дачкой да сваёй смерці ва ўзросце 92 гадоў. Маці прывезла іх з сястрой Аленай (старэйшай за Зінаіду на тры гады) у Новачаркаск вучыцца ў гімназіі. У 1915 годзе Зінаіда скончыла з залатым медалём Марыінскую жаночую гімназію ў Новачаркаску і паступіла на медыцынскі факультэт Данскога універсітэта. З другога курса займалася мікрабіялогіяй, слухала лекцыі прафесараў У. А. Барыкіна і П. Ф. Здрадоўскага. Пад кіраўніцтвам Барыкіна, які шмат займаўся вывучэннем халерных і халерападобных вібрыёнаў, пачала даследаванні біяхіміі мікробаў, ён жа ў больш познія гады настаяў на яе пераездзе ў Маскву. Скончыла ўніверсітэт у 1921 годзе.

Займалася вывучэннем халеры. Адкрыла халерападобны вібрыён, які свеціцца, што цяпер носіць яе імя.

З 1925 года ўзначальвала аддзел біяхіміі мікробаў у Біяхімічным інстытуце Народнага камісарыята аховы здароўя РСФСР у Маскве. У 1934 годзе аддзел увайшоў у склад УІЭМ.

У 1942 годзе ўпершыню ў СССР атрымала пеніцылін (крустазін УІЭМ), пасля актыўна ўдзельнічала ў арганізацыі яго прамысловай вытворчасці ў СССР. Вынаходства выратавала тысячы жыццяў савецкіх салдат падчас Вялікай Айчыннай вайны.

У 1942 годзе, калі Сталінград стаў прыфрантавым пунктам для эвакуяваных, была накіравана ў горад для прадухілення захворвання насельніцтва халерай, дзе была наладжана вытворчасць халернага бактэрыяфага, які штодня атрымлівалі 50 000 чалавек. Паўгода правяла З. В. Ярмольева ў абложаным Сталінградзе.

У 1945—1947 гадах — дырэктар Інстытута біялагічнай прафілактыкі інфекцый. У 1947 годзе на базе гэтага інстытута быў створаны Усесаюзны навукова-даследчы інстытут пеніцыліну (пазней — Усезаюзны навукова-даследчы інстытут антыбіётыкаў), у якім яна загадвала аддзелам эксперыментальнай тэрапіі. Адначасова з 1952 года і да канца жыцця ўзначальвала кафедру мікрабіялогіі і лабараторыю новых антыбіётыкаў ЦІУУ (цяпер Расійская медыцынская акадэмія бесперапыннай прафесійнай адукацыі).

Аўтар больш за 500 навуковых работ і 6 манаграфій. Пад яе кіраўніцтвам падрыхтавана і абаронена каля 180 дысертацый, у тым ліку 34 доктарскія.

Памерла 2 снежня 1974 года. Пахаваная ў Маскве на Кузьмінскіх могілках (участак № 29).

Сям’я

Мемарыяльная дошка на вуліцы імя Ярмольевай у Фролаве

• Першы муж — вядомы вірусолаг Леў Зільбер. Рэпрэсаваны ў 1937 годзе. Хоць у гэты час яны былі разведзеныя, Зінаіда Ярмольева прыклала шмат намаганняў да яго вызвалення.
• Другі муж — мікрабіёлаг Аляксей Аляксандравіч Захараў. Арыштаваны 20 лютага 1938 года, расстраляны і пахаваны на «Камунарцы» (Маскоўская вобласць) 3 кастрычніка 1938 года. Блізкім паведамілі, што ён памёр у турэмнай бальніцы ў 1940 годзе.

Узнагароды і прэміі

• Сталінская прэмія першай ступені (1943) за распрацоўку новага метаду хуткай дыягностыкі і фагапрафілактыкі інфекцыйнай хваробы (прэмія перададзена ў Фонд абароны на будаўніцтва самалёта, набыты за гэтыя сродкі знішчальнік атрымаў надпіс на борце «Зінаіда Ярмольева»).
• Заслужаны дзеяч навукі РСФСР;
• Два ордэны Леніна;
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга;
• Ордэн «Знак Пашаны»;
• Медалі СССР.

Памяць

Вонкавыя выявы
	Надгробный памятник на Кузьминском кладбище.

• Зінаіда Ярмольева — прататып Таццяны Уласенкавай, галоўнай гераіні раману Веньяміна Каверына «Адкрытая кніга».
• Зінаіда Ярмольева — прататып Светавай, галоўнай гераіні п’есы Александра Ліпаўскага «На парозе тайны».
• Вобраз Ярмольінай/«Уласенкавай» выведзены ў тэлевізійных фільмах «Адкрытая кніга» (1973, у галоўнай ролі — Людміла Чурсіна), «Адкрытая кніга» (1977, у галоўнай ролі — Ія Савіна, Наталья Дзікарова), а таксама ў тэлесерыяле «Чорныя кошкі» (2013, у ролі Зінаіды — Ганна Дзячэнка).
• Імем Ярмольевай названа вуліца ў Фролаве Валгаградскай вобласці.
• Помнік Зінаідзе Ярмольевай