Серп і молат
Серп і молат (☭) — сімвал, які ўвасабляе адзінства рабочых і сялян. З'яўляўся галоўнай дзяржаўнай эмблемай Савецкага Саюза, затым стаў адным з асноўных сімвалаў камуністычнага руху. Шырока выкарыстоўваецца ў розных камуністычных партыях па ўсім свеце.
Сімвалы[правіць | правіць зыходнік]
Молат, пачынаючы са Сярэднявечча, паступова становіцца агульнай, найбольш дастасавальнай для розных відаў рамяства эмблемай. Многія тэхнічныя эмблемы змяшчаюць або два перахрышчаныя малаткі, або разам з малатком малявалася іншая рамесная прылада — гаечны ключ, сякера, кірка і г.д.
Пралетарскія арганізацыі Заходняй Еўропы пачынаючы з другой паловы XIX стагоддзя, выбіраюць молат сваім класавым сімвалам. Напярэдадні першай расійскай рэвалюцыі молат, як сімвал рабочага класа, становіцца агульнапрынятым паняццем у шэрагах расійскага рэвалюцыйнага руху.
У рускай геральдыцы серп да 1917 года сустракаўся ў гербах шматлікіх гарадоў. Гэта было найбольш масавая агульнасялянская прылада працы, якая сімвалізавала жніво, ураджай.
У гербе СССР серп маляваўся заўсёды накладзеным на молат. Гэта азначае, што молат папярэднічае як геральдычны знак сярпу, і старэйшы за яго па значэнні ў гербе. Але чытаецца ўся эмблема ў тым парадку, як яе бачыць глядач: спачатку называецца серп, а затым молат. У гербах савецкіх рэспублік у шэрагу выпадкаў серп накладзены на молат, а ў шэрагу іншых — наадварот.
Выкарыстанне ў СССР[правіць | правіць зыходнік]
Эмблема «серп і молат» была ўсталявана ўрадавым рашэннем у канцы сакавіка — пачатку красавіка 1918 года і зацверджана V з'ездам Саветаў 10 ліпеня 1918 года. Упершыню намалявана на дзяржаўнай пячатцы Саўнаркама РСФСР 26 ліпеня 1918 года. Да гэтага выкарыстоўвалася эмблема «плуг і молат».
Серп і молат былі так званым малым гербам СССР, які выкарыстоўваўся да сярэдзіны 1930-х гадоў, у перыяд дзеяння канстытуцый 1918 і 1924 года. У той час сустракалася і паасобная, сіметрычная выява сярпа і молата.
Разам з чырвонай зоркай серп і молат з'явіліся на сцягу СССР у 1923 годзе, а ў 1924 сімвал быў прапісаны ў канстытуцыі. Серп і молат быў намаляваны таксама на сцягах і гербах савецкіх рэспублік.
Быў апісаны ў Канстытуцыях РСФСР 1937 і 1978 гадоў.
У сувязі з асабліва важным значэннем гэтай эмблемы ў савецкай сімволіцы яе выява ў шэрагу выпадкаў была вызначана заканадаўствам (напрыклад, палажэннем аб Дзяржаўным сцягу СССР, зацверджаным Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 19 жніўня 1955).
Серп і молат прайграваліся на пячатках, афіцыйных дакументах, уніформе Чырвонай Арміі, на будынках некаторых дзяржаўных прадпрыемстваў, устаноў, арганізацый, транспартных сродках, грашовых знаках, трыбуне Вярхоўнага Савета СССР, трыбунах Вярхоўных Саветаў саюзных і аўтаномных рэспублік, на будынках Саветаў дэпутатаў рабочых, на найважнейшых друкаваных выданнях, а таксама на шэрагу ордэнаў і медалёў СССР, нагрудных знаках і г.д.
Выкарыстанне ў пракамуністычных краінах[правіць | правіць зыходнік]
Герб Лаоса з 1975 года быў выкананы з сярпом і молатам у савецкім стылі. У 1991 годзе серп і молат былі заменены на выяву храма Пха Тхат Луанг у В’енцьяне.
Забарона выкарыстання[правіць | правіць зыходнік]
Камуністычная сімволіка «Серп і молат» забаронена ў шэрагу краін былога савецкага блока: Літва, Латвія, Эстонія, Польшча, Венгрыя, Грузія, Украіна. У Польшчы выкарыстанне і дэманстрацыя сімволікі цягне за сабой крымінальную адказнасць[1].
1 кастрычніка 2012 года Парламент Малдова забараніла сімволіку «Серп і молат». Аднак пазней Канстытуцыйны суд звярнуўся з запытам у Венецыянскую камісію, якая ў сваім заключэнні выказала меркаванне, што рашэнне парламента Рэспублікі Малдова аб забароне камуністычнай сімволікі супярэчыць Еўрапейскай канвенцыі па правах чалавека па пяці пунктах[2]. У выніку 4 чэрвеня 2013 года Канстытуцыйны суд Малдовы прызнаў, што забарона камуністычнай сімволікі супярэчыць Канстытуцыі і аднавіў Серп і молат у правах[3].
Знак у Юнікодзе[правіць | правіць зыходнік]
У табліцы сімвалаў Юнікод ёсць сімвал сярпа і молата — U+262D (☭).
Зноскі
- ↑ Сярпом па молаце. Архівавана 1 лютага 2013.
- ↑ Венецыянская камісія растлумачыла, чаму забарона сярпа і молата супярэчыць еўрапейскім нормам Архівавана 27 кастрычніка 2013.
- ↑ Серп і молат ізноў у законе
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Поцелуев В. А. I. Под знаком серпа и молота // Гербы Союза ССР: Из истории разработки / Редактор М. А. Романова, художник В. И. Примаков. — М.: Политиздат, 1987. — С. 7—82. — 166 с.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Серп і молат
