Шостая халерная пандэмія
| Шостая халерная пандэмія | |
|---|---|
 | |
| Папярэдні ў спісе | Пятая халерная пандэмія |
| Наступны ў спісе | Сёмая халерная пандэмія |
| Дата пачатку | 1899 |
| Дата заканчэння | 1923 |
 | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Шостая халерная пандэмія (таксама VI пандэмія халеры, англ.: sixth cholera pandemic, англ.: 1899–1923 cholera pandemic) — гістарычна шостае распаўсюджванне халеры за межы яе традыцыйнай лакалізацыі ў Індыі, якое доўжылася на працягу 1899—1923 гадоў.
Распаўсюджванне пандэміі[правіць | правіць зыходнік]
Зноў з’явілася з Індыі і працягвалася даўжэй усіх папярэдніх пандэмій. Ахапіла ўсе кантыненты, за выключэннем Антарктыды. Да 1905 года ўзбуджальнікам халеры лічылі толькі класічны халерны вібрыён. Аднак у 1905 годзе нямецкі бактэрыёлаг Фелікс Готшліх на каранціннай станцыі Эль-Тор Сінайскага паўвострава з кішачніка паломнікаў, якія вярталіся з Меккі і памерлых ад дыярэі, вылучыў яшчэ адзін вібрыён, які і атрымаў сваю назву ад гэтай станцыі[1][2]. Сам вучоны памылкова прызнаваў выдзелены ім мікроб бясшкодным[3], хоць на востраве Сулавесі у 1937—1938 гадах паўстала вялікая эпідэмія, якая суправаджалася 70 % лятальнасць і была спароджаная V. cholerae біявар El Tor. Аднак большасць навукоўцаў працягвалі падтрымліваць ілжывую думку Готшліха аб бясшкоднасці гэтага біятыпу аж да 1961 года.
На тэрыторыі сучаснай Украіны з пачатку пандэміі былі толькі адзінкавыя выпадкі захворванняў. Аднак у 1907 годзе хвароба распаўсюдзілася ў басейне Дняпра, дасягнула апагею ў 1910 годзе. Пасля распаўсюджанасць значна аслабла (у 1912 годзе ў Адэсе было ўсяго 9 выпадкаў захворванняў), але ў 1913 годзе адбылася новая ўспышка халеры, галоўным чынам у Падольскай губерні — 1600 захворванняў. З пачаткам Першай сусветнай вайны (1914 год) халера распаўсюдзілася ў рускай арміі, пераважна на Паўднёва-заходнім фронце: 7700 захворванняў, сярод грамадзянскага насельніцтва да 1800. У 1915 годзе зафіксавана 11400 выпадкаў у арміі і дзесяткі тысяч сярод грамадзянскага насельніцтва. У наступныя два гады эпідэмія значна паменшылася, але ў 1918 годзе з-за інтэнсіўных перасоўванняў бежанцаў, дэмабілізаваных і ваеннапалонных, а затым з-за грамадзянскай вайны адбылася новая вялікая ўспышка халеры.
У 1918 годзе халера была завезена ў Адэсу. Яна пранікла двума шляхамі. У першым выпадку з Новарасійску прыбыў параход, пра які ведалі каранцінныя службы, таму яго пасажыры і члены каманды былі ізаляваныя, сярод іх былі знойдзеныя хворыя і носьбіты вібрыёнаў. Дзякуючы гэтаму ў дадзенай сітуацыі ўдалося пазбегнуць заносу, але ў другім выпадку нелегальна пракралася з таго ж Наварасійска баржа і з людзьмі завезла халеру. Паколькі пра яе каранцінныя чыноўнікі не ведалі і адпаведна назіранне не ўсталявалі, у сувязі з гэтым адбылася ўспышка з паразай больш за 200 чалавек. Яна распаўсюдзілася па ўсёй Маларосіі. Лятальнасць ад халеры была вельмі высокай; напрыклад, у Адэсе ў 1918 годзе — 55,8 %, 1919 г. — 47,2 %, 1920 г. — 65,0 %, 1921 г. — 48,8 %. Найбольшая смяротнасць была сярод маладых і старэйшых груп хворых. Пасля заканчэння Грамадзянскай вайны была пачата энергічная барацьба супраць халеры, у выніку халера на 1926 год на ўсёй тэрыторыі СССР была канчаткова ліквідаваная. Усяго ж у Расійскай імперыі і СССР за 1823—1925 гады было зарэгістравана 55 «халерных» гадоў са смерцю за ўвесь гэты час 2 300 000 жыхароў.
У далейшым, дзякуючы прыняццю міжнародных каранцінных законаў і мер, халера ўжо набыла характар асобных заносаў з Індыі, якія не атрымлівалі шырокага распаўсюджвання ў свеце.
Зноскі
- ↑ GOTSCHLICH F. — Vibrions cholériques isolés au campement de Tor. Retour du pèlerinage de l’année 1905. Rapport adressé au président du conseil quarantenaire d’Egypte. Bull. Inst. Pasteur, 1905, 3, 726—727.
- ↑ GOTSCHLICH F. — Über choiera — und choleraähnliche Vibrionen unter den aus Mekka zurückkeren — den Pilgern. Zeitschrift für Hygiene und Infektionen, 1906, 53, 281—304.
- ↑ Paul H. Kratoska. South East Asia, Colonial History: High imperialism (1890s-1930s). Taylor & Francis, 2001—448 р.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Hayes, J. N. (2005). Epidemics and Pandemics: Their Impacts on Human History. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. гг. 214—219. [1] (англ.)
- Інфекційні хвороби (підручник) (за ред. О. А. Голубовської). — Київ: ВСВ «Медицина» (2 видання, доповнене і перероблене). — 2018. — 688 °C. + 12 с. кольор. вкл. (О. А. Голубовська, М. А. Андрейчин, А. В. Шкурба та ін.) ISBN 978-617-505-675-2 / С. 45
- Возианова Ж. И. Инфекционные и паразитарные болезни: В 3 т. — К.:"Здоровье",2008. — Т. 1; 2-е изд., перераб. и доп — 884 с. ISBN 978-966-463-012-9. / С. 531
- Зюков А. М. (при участии Падалки Б. Я.) Острые инфекционные болезни и гельминтозы человека. Государственное медицинское издательство УССР, К. 1947. — 392 с. /С. 91
- Byrne, Joseph Patrick (2008). Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues: A-M. ABC-CLIO. p. 101. ISBN 978-0-313-34102-1. (англ.)