Яўгенія Аляксандраўна Марынчанка

Яўгенія Аляксандраўна Марынчанка
Яўгенія Аляксандраўна Марынчанка
Дата нараджэння	28 лютага (12 сакавіка) 1916
Месца нараджэння	Петраград, Расійская імперыя;
Дата смерці	15 чэрвеня 1999 (83 гады)
Месца смерці	Кіеў, Украіна;
Грамадзянства	СССР; Украіна;
Бацька	Q106603469?
Альма-матар	Кіеўскі нацыянальны ўніверсітэт будаўніцтва і архітэктуры;
Працаваў у гарадах	Адэса, Херсон, Мікалаеў і Кіеў
Узнагароды	;

Марынчанка Яўгенія Аляксандраўна (укр.: Мари́нченко Євге́нія Олекса́ндрівна; нар. 28 лютага (12 сакавіка) 1916, Петраград, Расійская імперыя — 15 чэрвеня 1999, Кіеў, Украіна) — украінскі і савецкі архітэктар. Народны архітэктар Украіны (1997), лаўрэат Шаўчэнкаўскі прэміі 1971 года за стварэнне праекта Палаца культуры «Украіна». Дачка архітэктар Аляксандра Марынчанка.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіцца 28 лютага (12 сакавіка) 1916 года ў сям’і архітэктараў.

Дзед з боку маці — Талстой Яўген Аляксеевіч, інжынер-архітэктар, займаў пасаду загадчыка Кіеўскім імператарскім палацам (Марыінскі палац). Меў трох дачок. Для належнага выхавання дзяцей Яўген Аляксеевіч дадаткова працаваў у крэдытным таварыстве, зямельным банку, Фундуклееўскай гімназіі ды ў Інстытуце высакародных дзяўчат.

Адна з дачок заручылася з архітэктарам-мастаком Аляксандрам Марынчанка. Сваю першую дачку творчае сямейства назвала ў гонар дзеда — Яўгеніяй.

Маладыя муж і жонка скончылі Кіеўскае мастацкае вучылішча (архітэктурнае аддзяленне). Бацька, Аляксандр Іванавіч, працягнуў вучобу ў Кіеўскім мастацкім інстытуце, стаў вядомым у Кіеве архітэктарам, выкладчыкам, аўтарам кніг па архітэктуры, абараніў навуковую ступень кандыдата навук архітэктуры.

У школе падабаліся ўрокі малявання. Нязменны мастак у рэдкалегіі школьнай насценгазеты (гэтак жа ў тэхнікуме, інстытуце). Дома часта малявала акварэллю. Асабліва захаплялася пленэрным жывапісам.

У 1931 годзе заканчвае сямігодку і паступае ў архітэктурны факультэт будаўнічага тэхнікума.

З 1934 года працуе на будоўлі, зарэкамендавала сябе здольным адказным кіраўніком. У адной з архітэктурна-праектных майстэрняў працуе памочнікам архітэктара.

На працягу 1935—1941 гадоў вучыцца ў Кіеўскім інжынерна-будаўнічым інстытуце ў вядомых архітэктараў Аляксандра Вярбіцкага і Пятра Юрчанкі. Абараняе дыпломную працу на тэму «Палац культуры завода Арсенал ў Кіеве».

З 1943 года працуе ў Кіеве на аднаўленні і рэканструкцыі разбураных вайной будынкаў: Кіеўскага універсітэта, Марыінскага палаца, будынка былога банка на Хрэшчаціку, актавай залы КПІ.

З 1945 года працуе ў праектным інстытуце «Дзіпраграмадзянпрамбуд».

Першым прыкметным і значным увасабленнем працы Яўгеніі Аляксандраўны стаў праект водалячэбнага санаторнага комплексу ў Пушчы-Вадзіцы, якая ў той час знаходзілася па-за межамі Кіева. Генеральны план лячэбнага комплексу быў распрацаваны ў 1946 годзе. Далейшае праектаванне і будаўніцтва вялося амаль 20 гадоў.

За праектаванне і ўдзел у будаўніцтве санаторыя «30 гадоў Савецкай Украіны» Яўгенія Марынчанка ўзнагароджана прэміяй і ганаровай граматай на рэспубліканскім конкурсе за лепшыя пабудаваныя аб’екты грамадзянскага будаўніцтва ў 1949 годзе.

Першапачатковае ядро санаторыя, у 1990-х гадах якое атрымала назву «Пушча-Азёрная», з’яўляецца помнікам архітэктуры першага пасляваеннага дзесяцігоддзя XX стагоддзя.

Прапілеі, 1948 год.
Прапілеі

(від з боку санаторыя).
Лячэбна-прыёмны корпус (вадабальніца)

1948–1949 гг.
Вадабальніца (цэнтральны ўваход).
Вадабальніца (правы фланг фасада).
Куток садова-паркавага ансамбля.

Адначасова з працай над комплексам санаторыя, стварыла больш за 70 праектаў збудаванняў рознага мэтавага прызначэння:

дома ў Кіеве па вул. Нагорнай, Златавустаўскай, Бастыённы, Міхаіла Бойчука, Паветрафлоцкам праспекце;
новыя кварталы ў Адэсы, Херсона, Харкава;
жылы масіў Навабелічы ў Кіеве;
пасёлак Паўднёва-ўкраінскага канала каля вёскі Навакыіўка;
клубы, дамы адпачынку, сталовыя, кінатэатры.

Былі рэалізаваныя больш за 30 праектаў.

З пачатку 1960-х гадоў у творчым калектыве працуе над упрыгожваннем сваёй біяграфіі дойліда — праектам і будаўніцтвам кінаканцэртнай залы (Нацыянальны палац «Украіна»).

За будаўніцтва Палаца «Украіна» Яўгеніі Марынчанка прысвоена ганаровае званне «заслужаны архітэктар УССР», за стварэнне праекта Палаца «Украіна» атрымла Дзяржаўную прэмію УССР імя Т. Г. Шаўчэнка (1971).

Нацыянальны палац «Украіна» атрымаў статус помніка архітэктуры 1970-х гадоў^[1].

У 1971—1973 гадах выканала некалькі праектаў.

У 1973 годзе (люты-сакавік) з групай спецыялістаў камандзіравана ў Ірак, дзе выканала праектныя накіды па стварэнні Палаца культуры ў Багдадзе.

У 1975 годзе пры яе аўтарстве на трох мовах (украінскай, рускай, англійскай) выйшла першае выданне кнігі «Палац культуры „Украіна“ у Кіеве»^[2] (другое у 1979 годзе).

У Кіеве з 1980 года і да канца жыцця жыла па адрасе: вул. Малая Жытомірская, 10^[3].

У канцы жыцця актыўна супрацоўнічала з Украінскім таварыствам аховы помнікаў гісторыі і культуры.

Памерла 15 чэрвеня 1999 года.

Асноўныя збудаванні[правіць | правіць зыходнік]

комплекс будынкаў і садова-паркавага ансамбля санаторыя «Пушча-Азёрная» (1946—1973);
Нацыянальны палац мастацтваў «Украіна» (1965—1970);
жылыя кварталы ў Адэсы і Херсона (1951—1954);
жылыя і грамадскія дамы ў Кіеве (1955—1972);
жылыя кварталы ў Мікалаеве.

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1971),
«Знак Пашаны» (1966),
Ганаровые званне заслужаны архітэктар УССР (1970) — за будаўніцтва Палаца «Украіна»,
Народны архітэктар Украіны (1997) — за вялікія дасягненні ў працы, высокае прафесійнае майстэрства^[4],
Дзяржаўная прэмія УССР імя Т. Г. Шаўчэнка (1971) — за стварэнне праекта Палаца «Украіна» (у суаўтарстве).
Медалі, прэміі, граматы

Зноскі

↑ Постанова Кабінету Міністрів України від 14 серпня 1996 р. № 943 «Про включення Палацу культури „Україна“ в м. Києві до списку пам’яток архітектури України, що перебувають під охороною держави».
↑ Палац культури «Україна» в Києві / Є. О. Маринченко. — К. : Будівельник, 1975. — 63 с. : іл.
↑ Житловий будинок 1969, у якому проживали Вірський П. П., Дерегус М. Г., Маринченко Є. О. (нявызн.). http://pamyatky.kiev.ua/. Захоплюючий Київ. Архівавана з першакрыніцы 4 травня 2022. Праверана 2 лютого 2015.
↑ Указ Президента України № 205/97 від 5 березня 1997 року «Про присвоєння почесних звань України». (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 18 серпня 2021. Праверана 31 січня 2015.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Українська радянська енциклопедія : у 12 томах / за ред. М. Бажана. — 2-ге вид. — К.: Головна редакція УРЕ, 1974–1985.
Маринченко Євгенія Олександрівна на офіційному сайті Комітету з Національної премії України імені Тараса Шевченка Архівавана {{{2}}}.
Архітектор Євгенія Олександрівна Маринченко (1916-1999) та доля Михайлівського Золотоверхого собору (нявызн.). http://www.myslenedrevo.com.ua/. Архівавана з першакрыніцы 14 грудня 2014. Праверана 2 лютого 2015.
Невтомна служителька архітектури. До 100-річчя від дня народження Є. Маринченко (1916—1999) // Дати і події Архівавана {{{2}}}., 2016, перше півріччя: календар знамен. дат № 1 (7) / Нац. парлам. б-ка України. — К., 2016. — С. 69-72.

[1] Постанова Кабінету Міністрів України від 14 серпня 1996 р. № 943 «Про включення Палацу культури „Україна“ в м. Києві до списку пам’яток архітектури України, що перебувають під охороною держави».

[2] Палац культури «Україна» в Києві / Є. О. Маринченко. — К. : Будівельник, 1975. — 63 с. : іл.

[3] Житловий будинок 1969, у якому проживали Вірський П. П., Дерегус М. Г., Маринченко Є. О. (нявызн.). http://pamyatky.kiev.ua/. Захоплюючий Київ. Архівавана з першакрыніцы 4 травня 2022. Праверана 2 лютого 2015.

[4] Указ Президента України № 205/97 від 5 березня 1997 року «Про присвоєння почесних звань України». (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 18 серпня 2021. Праверана 31 січня 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]