Porphyrio hochstetteri — род нелятаючых (укр.) (бел. рэдкіх птушак, якія лічыліся вымерлымі. Распаўсюджаны ў гарах Паўднёвага вострава, недалёка ад возера Тэ-Анау (укр.) (бел., Новая Зеландыя. Належыць да сямейства пастушковых (Rallidae). У Міжнароднай Чырвонай кнізе атрымаў статус віду, якому пагражае небяспека знікнення (катэгорыя EN).
Вонкава вельмі нагадваюць прадстаўнікоў віду Porphyrio porphyrio, які сустракаецца на поўдні Еўропы, але значна большыя (велічынёй са свойскую гусь). Будова крыла нармальная, але мышцы кіля і грудзіны недаразвітыя, таму птушка не лётае.
Від быў распаўсюджаны па ўсёй тэрыторыі Новай Зеландыі. Маоры палявалі на гэтых птушак з-за іх апярэння.
Навукоўцы, якія вывучалі прыроду Новай Зеландыі, першапачаткова збіралі вусныя паведамленні аб дзіўнай птушцы, але паколькі рэчавыя доказы яе існавання не захаваліся, яны вырашылі, што птушка - міфічная істота з маарыйскіх паданняў.
Аднак у 1847 годзе Уолтэр Ментэл выпадкова набыў у вёсцы на Паўночным востраве чэрап, грудную косць і іншыя часткі шкілета невядомай буйной птушкі. Як высветлілася, косткі належалі крылатай, але нелятаючай птушцы, якую на латыні назвалі ў гонар Ментэла — Notornis mantelli, інакш кажучы - «Цудоўная птушка Ментэла».
Праз два гады пасля знаходкі Ментэла група паляўнічых на цюленяў заўважыла сляды немалой птушкі. Пайшоўшы па следзе, яны выявілі вялікую птушку з прыгожым апярэннем. Аднак праз некалькі дзён пасля адлову птушкі яны, не ведаючы, што з ёй рабіць, забілі яе і з’елі. Шкура птушкі з апярэннем засталася і трапіла ў рукі Уолтэра Ментэла.
Пазней была злоўленая яшчэ адна птушка, на гэты раз яе поўны шкілет перадалі ў Лондан, дзе касцяк даследавалі. У выніку навукоўцы знайшлі ў ім некаторыя адрозненні ад самага першага ўзору, здабытага Ментэлам у 1847 годзе. На Паўночным і Паўднёвым<nowiki> астравах Новай Зеландыі сустракаюцца два віды роду. Другі від назвалі Notornis hochstetteri у гонар вядомага аўстрыйскага даследчыка Аўстраліі і Новай Зеландыі прафесара Гахштэтэра.
Як пасля меркавалі, апошнюю асобіну віду злавілі ў 1898 годзе, пасля чаго від быў занесены ў спісы вымерлых жывёл.
У 1948 годзе экспедыцыя Джэфры Орбела ў лясах Тэ-Анау выявіла двух птушак. Іх сфатаграфавалі, закальцавалі і адпусцілі на волю. Праз год доктар Орбель знайшоў гнёзды гэтага віду. Даследаваўшы 30 гнёздаў, ён прыйшоў да высновы, што пара птушак выхоўвае ў год толькі адно птушаня.
Урад Новай Зеландыі абвясціў запаведнікам месца засялення птушак. Сучасны запаведнік недалёка ад возера Тэ-Анау мае плошчу ў 160 000 гектараў.
Такахе намалявана на манеце наміналам у 1 новазеландскі долар, выпушчанай у 1982 годзе.
Зноскі
- И. Акимушкин. Такахе (руск.)] (руск.)
