Іван V (цар і вялікі князь усяе Русі)

Іван V руск.: Іѡа́ннъ Алеѯї́евичъ
Дзейнасць	манарх
Веравызнанне	Руская праваслаўная царква
Нараджэнне	27 жніўня (6 верасня) 1666 Масква, Маскоўская дзяржава
Смерць	29 студзеня (8 лютага) 1696 (29 гадоў) Масква, Маскоўская дзяржава
Пахаванне	Архангельскі сабор
Дынастыя	Дынастыя Раманавых
Бацька	Аляксей Міхайлавіч, цар і вялікі князь усяе Русі
Маці	Марыя Ільінічна Міраслаўская[d]
Жонка	Праскоўя Фёдараўна Салтыкова[d]
Дзеці	Кацярына Іаанаўна, руская царэўна, Ганна Іванаўна, імператрыца расійская, Праскоўя Іванаўна[d], Марыя Іванаўна[d] і Феадосія Іванаўна[d]

Іван V Аляксеевіч (27 жніўня (6 верасня) 1666, Масква — 29 студзеня (8 лютага) 1696 там жа) — рускі цар (1682—1696) з дынастыі Раманавых (1676—1682), сын цара Аляксея Міхайлавіча і царыцы Марыі Іллінічны, народжанай Міласлаўскай.

Біяграфія

Дом Раманавых (да Пятра III)

Раман Юр'евіч Захар'ін Анастасія, жонка Івана IV Грознага Фёдар I Іаанавіч Мікіта Раманавіч Захар'ін Фёдар Мікіціч (патрыярх Філарэт) Міхаіл Фёдаравіч Аляксей Міхайлавіч Аляксей Аляксеевіч Соф’я Аляксееўна Фёдар III Іван V Ганна Іванаўна Кацярына Іаанаўна Ганна Леапольдаўна Іван VI Пётр I Вялікі (2-я жонка Кацярына I) Аляксей Пятровіч Пётр II Ганна Пятроўна Пётр III Лізавета Пятроўна Аляксандр Мікіціч Міхаіл Мікіціч Іван Мікіціч Мікіта Іванавіч

Калі ў 1682 годзе яго старэйшы брат, цар Фёдар Аляксеевіч, памёр, не пакінуўшы спадчынніка, 16-гадовы Іван Аляксеевіч, як наступны па старшынстве, павінны быў атрымліваць у спадчыну прастол.

Іван Аляксеевіч быў з дзяцінства хваравітым і цалкам няздольным да кіравання краінай чалавекам. Менавіта таму было прапанавана адхіліць яго і вылучыць наступным царом яго зводнага брата 10-гадовага Пятра, малодшага сына Аляксея Міхайлавіча.

Прыход да ўлады

Абодва браты, адзін з-за хворасці, іншы з-за ўзросту, не маглі ўдзельнічаць у барацьбе за ўладу. Замест іх дужаліся сваякі: за Івана — сястра, царэўна Соф'я і Міласлаўскія, сваякі яго маці; за Пятра — Нарышкіны, сваякі другой жонкі Аляксея Міхайлавіча. Справа не абыйшлася без крывавага бунту стральцоў.

У выніку патрыярх Іаакім прапанаваў абвясціць царамі адразу абодвух: Івана — старэйшым царом, Пятра — малодшым царом і прызначыць пры іх рэгенткай царэўну Соф'ю Аляксееўну.

25 чэрвеня 1682 Іван V Аляксеевіч і Пётр I Аляксеевіч вянчаліся на царства ва Успенскім саборы Маскоўскага Крамля. Для іх быў збудаваны спецыяльны трон з двума сядзеннямі, які ў цяперашні час захоўваецца ў Аружэйнай палаце.

Удзел у дзяржаўных справах

Хоць Іван зваўся «старэйшым царом», непасрэдна ён практычна ніколі не займаўся дзяржаўнымі справамі, а цалкам прысвяціў сябе сям'і. З 1682 па 1689 кіравала Соф'я Аляксееўна, а ў 1689 фактычная ўлада перайшла да Пятра. 27 гадоў ён быў зусім лядашчым, дрэнна бачыў і пакутваў ад параліча. На 30-м годзе жыцця, 29 студзеня (8 лютага), памёр раптоўна ў Маскве і пахаваны ў Архангельскам саборы Маскоўскага Крамля.

Сям'я

Жонка: (з 1684) Праскоўя Фёдараўна Салтыкова (1664-1723), царыца.

Дзеці:

• Марыя Іванаўна (1689-1692), памерла ў маленстве;
• Феадосія Іванаўна (1690-1691), памерла ў маленстве;
• Кацярына Іванаўна (1691-1733), царэўна, замужам за герцагам Карлам Леапольдам Мекленбург-Шверынскім (1678-1747), іх дачка Ганна Леапольдаўна была маці імператара Іван VI Антонавіча, які кіраваў у 1740—1741;
• Ганна Іванаўна (1693-1740), імператрыца Расійскай імперыі ў 1730—1740;
• Праскоўя Іванаўна (1694-1731), царэўна, замужам за генерал-аншэфам Іванам Ільічом Старэйшым Дзмітрыевым-Мамонавым (1680-1730) са старажытнага рускага роду Рурыкавічаў, які страціў княжацкі тытул.

Спасылкі

• Продкі і нашчадкі цара Івана V Аляксеевіча