Іван V (цар і вялікі князь усяе Русі)

З пляцоўкі Вікіпедыя
Перайсьці да навігацыі Перайсьці да пошуку
Іван V
руск.: Іѡа́ннъ Алеѯї́евичъ
Ivan V by anonym (Kremlin museum).jpg

цар усяе Русі[d]
1682 — 1696
Папярэднік Фёдар III, цар і вялікі князь усяе Русі
Пераемнік Пётр I
Нараджэнне 27 жніўня (6 верасня) 1666[1][2]
Смерць 29 студзеня (8 лютага) 1696[1][3][2] (29 гадоў)
Месца пахавання
Род Дынастыя Раманавых
Бацька Аляксей Міхайлавіч, цар і вялікі князь усяе Русі[1][2][4]
Маці Марыя Ільінічна Міраслаўская[d][1][2][4]
Жонка Праскоўя Фёдараўна Салтыкова[d][1][2][5]
Дзеці Кацярына Іаанаўна, руская царэўна[1], Ганна Іванаўна, імператрыца расійская[1][6], Праскоўя Іванаўна[d][1][4], Марыя Іванаўна[d][1][4] і Феадосія Іванаўна[d][1][4]
Веравызнанне праваслаўе
Дзейнасць манарх
Commons-logo.svg Іван V на Вікісховішчы

Іван V Аляксеевіч (27 жніўня (6 верасня) 1666, Масква — 29 студзеня (8 лютага) 1696 там жа) — рускі цар (1682—1696) з дынастыі Раманавых (1676—1682), сын цара Аляксея Міхайлавіча і царыцы Марыі Іллінічны, народжанай Міласлаўскай.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Дом Раманавых (да Пятра III)
Раман Юр'евіч Захар'ін
Анастасія,
жонка Івана IV Грознага
Фёдар I Іаанавіч
Мікіта Раманавіч Захар'ін
Фёдар Мікіціч
(патрыярх Філарэт)
Міхаіл Фёдаравіч
Аляксей Міхайлавіч
Аляксей Аляксеевіч
Соф’я Аляксееўна
Фёдар III
Іван V
Ганна Іванаўна
Кацярына Іаанаўна
Ганна Леапольдаўна
Іван VI
Пётр I Вялікі
(2-я жонка Кацярына I)
Аляксей Пятровіч
Пётр II
Ганна Пятроўна
Пётр III
Лізавета Пятроўна
Аляксандр Мікіціч
Міхаіл Мікіціч
Іван Мікіціч
Мікіта Іванавіч

Калі ў 1682 годзе яго старэйшы брат, цар Фёдар Аляксеевіч, памёр, не пакінуўшы спадчынніка, 16-гадовы Іван Аляксеевіч, як наступны па старшынстве, павінны быў атрымліваць у спадчыну прастол.

Іван Аляксеевіч быў з дзяцінства хваравітым і цалкам няздольным да кіравання краінай чалавекам. Менавіта таму было прапанавана адхіліць яго і вылучыць наступным царом яго зводнага брата 10-гадовага Пятра, малодшага сына Аляксея Міхайлавіча.

Прыход да ўлады[правіць | правіць зыходнік]

Абодва браты, адзін з-за хворасці, іншы з-за ўзросту, не маглі ўдзельнічаць у барацьбе за ўладу. Замест іх дужаліся сваякі: за Івана — сястра, царэўна Соф'я і Міласлаўскія, сваякі яго маці; за Пятра — Нарышкіны, сваякі другой жонкі Аляксея Міхайлавіча. Справа не абыйшлася без крывавага бунту стральцоў.

У выніку патрыярх Іаакім прапанаваў абвясціць царамі адразу абодвух: Івана — старэйшым царом, Пятра — малодшым царом і прызначыць пры іх рэгенткай царэўну Соф'ю Аляксееўну.

25 чэрвеня 1682 Іван V Аляксеевіч і Пётр I Аляксеевіч вянчаліся на царства ва Успенскім саборы Маскоўскага Крамля. Для іх быў збудаваны спецыяльны трон з двума сядзеннямі, які ў цяперашні час захоўваецца ў Аружэйнай палаце.

Удзел у дзяржаўных справах[правіць | правіць зыходнік]

Хоць Іван зваўся «старэйшым царом», непасрэдна ён практычна ніколі не займаўся дзяржаўнымі справамі, а цалкам прысвяціў сябе сям'і. З 1682 па 1689 кіравала Соф'я Аляксееўна, а ў 1689 фактычная ўлада перайшла да Пятра. 27 гадоў ён быў зусім лядашчым, дрэнна бачыў і пакутваў ад параліча. На 30-м годзе жыцця, 29 студзеня (8 лютага), памёр раптоўна ў Маскве і пахаваны ў Архангельскам саборы Маскоўскага Крамля.

Сям'я[правіць | правіць зыходнік]

Жонка: (з 1684) Праскоўя Фёдараўна Салтыкова (1664-1723), царыца.

Дзеці:

  • Марыя Іванаўна (1689-1692), памерла ў маленстве;
  • Феадосія Іванаўна (1690-1691), памерла ў маленстве;
  • Кацярына Іванаўна (1691-1733), царэўна, замужам за герцагам Карлам Леапольдам Мекленбург-Шверынскім (1678-1747), іх дачка Ганна Леапольдаўна была маці імператара Іван VI Антонавіча, які кіраваў у 1740—1741;
  • Ганна Іванаўна (1693-1740), імператрыца Расійскай імперыі ў 1730—1740;
  • Праскоўя Іванаўна (1694-1731), царэўна, замужам за генерал-аншэфам Іванам Ільічом Старэйшым Дзмітрыевым-Мамонавым (1680-1730) са старажытнага рускага роду Рурыкавічаў, які страціў княжацкі тытул.

Зноскі

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Н. Павлов-Сильванский Иоанн V Алексеевич // Русский биографический словарь — СПб.: 1897. — Т. 8. — С. 271–272.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Н. П.-С. Иоанн V Алексеевич // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1894. — Т. XIIIа. — С. 694.
  3. ↑ Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1913. — Т. 11.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Lundy D. R. The Peerage
  5. ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  6. ↑ Д. Корсаков Анна Иоанновна // Русский биографический словарь — СПб.: 1900. — Т. 2. — С. 158–178.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Іван_V_(цар_і_вялікі_князь_усяе_Русі)&oldid=3829823"