Узровень мора: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
арфаграфія |
др Bot: Migrating 58 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q125465 (translate me) |
||
| Радок 43: | Радок 43: | ||
[[Катэгорыя:Акіяналогія]] |
[[Катэгорыя:Акіяналогія]] |
||
[[Катэгорыя:Фізіка мора]] |
[[Катэгорыя:Фізіка мора]] |
||
[[ar:سطح البحر]] |
|||
[[ast:Nivel de la mar]] |
|||
[[az:Dəniz səviyyəsi]] |
|||
[[bg:Морско равнище]] |
|||
[[bn:সমুদ্র সমতল]] |
|||
[[ca:Nivell mitjà del mar]] |
|||
[[cs:Hladina moře]] |
|||
[[de:Meeresspiegel]] |
|||
[[el:Μέση στάθμη θάλασσας]] |
|||
[[en:Sea level]] |
|||
[[eo:Marnivelo]] |
|||
[[es:Nivel del mar]] |
|||
[[et:Meretase]] |
|||
[[eu:Itsas maila]] |
|||
[[fa:سطح آبهای آزاد]] |
|||
[[fi:Merenpinnan taso]] |
|||
[[fr:Niveau de la mer]] |
|||
[[fur:Nivel dal mâr]] |
|||
[[gl:Nivel medio do mar]] |
|||
[[he:גובה פני הים]] |
|||
[[hi:समुद्र स्तर]] |
|||
[[hr:Razina mora]] |
|||
[[ia:Nivello del mar]] |
|||
[[id:Permukaan laut]] |
|||
[[is:Sjávarmál]] |
|||
[[it:Livello del mare]] |
|||
[[ja:海面]] |
|||
[[ka:ზღვის დონე]] |
|||
[[ko:해수면]] |
|||
[[ku:Asta deryayê]] |
|||
[[la:Maris aequor]] |
|||
[[lv:Jūras līmenis]] |
|||
[[map-bms:Nang dhuwur laut]] |
|||
[[ml:സമുദ്രനിരപ്പ്]] |
|||
[[mr:समुद्रसपाटी]] |
|||
[[ms:Aras laut]] |
|||
[[nl:Zeeniveau]] |
|||
[[nn:Havnivå]] |
|||
[[no:Havnivå]] |
|||
[[oc:Nivèl de la mar]] |
|||
[[pl:Poziom morza]] |
|||
[[pt:Nível médio do mar]] |
|||
[[ru:Уровень моря]] |
|||
[[simple:Sea level]] |
|||
[[sv:Havsyta]] |
|||
[[sw:Usawa bahari wastani]] |
|||
[[ta:கடல் மட்டம்]] |
|||
[[te:సముద్రమట్టం]] |
|||
[[th:ระดับน้ำทะเล]] |
|||
[[tr:Deniz seviyesi]] |
|||
[[uk:Рівень моря]] |
|||
[[vi:Mực nước biển]] |
|||
[[war:Katupngan ha dagat]] |
|||
[[xmf:ზუღაშ დონე]] |
|||
[[zea:Zeêniveau]] |
|||
[[zh:海平面]] |
|||
[[zh-classical:海平面]] |
|||
[[zh-yue:海平面]] |
|||
Версія ад 12:10, 10 сакавіка 2013
Узровень мора — палажэнне вольнай паверхні Сусветная акіяна, якое вымяраецца па стромай лініі адносна некаторага ўмоўнага пачатку адліку. Гэтае палажэнне вызначаецца законам прыцягнення, момантам інерцыі Зямлі, тэмпературай, прылівамі і іншымі фактарамі. Адрозніваюць «імгненны», прыліўны, сярэднясутачны, сярэднямесячны, сэрэднегадавы і сярэднешматгадовы ўзроўні мора.
Пад уздзеяннем ветравага хвалявання, прыліваў, награвання і ахалоджвання паверхні мора, ваганняў атмасфернага ціску, ападкаў і выпарвання, рачнога і ледніковага сцёку ўзровень мора няспынна змяняецца. Сярэднешматгадовы ўзровень мора не залежыць ад гэтых ваганняў паверхні мора. Палажэнне сярэднешматгадовага ўзроўню мора вызначаецца размеркаваннем сілы цяжкасці і прасторавай нераўнамернасцю гідраметэаралагічных характарыстык (шчыльнасць вады, атмасферны ціск і інш.).
Пастаянны ў кожным месцы сярэднешматгадовы ўзровень мора прымаецца за зыходны ўзровень, ад якога адлічваюцца вышыні на сушы. Для адліку глыбінь мораў з малымі прылівамі гэты ўзровень прымаецца за нуль глыбінь — пазнаку ўзроўню вады, ад якой адлічваюцца глыбіні ў адпаведнасці з патрабаваннямі суднаходства. У Расіі і большасці іншых краін былога СССР, а таксама ў Польшчы, абсалютныя вышыні пунктаў зямной паверхні адлічваюць ад сярэднешматгадовага ўзроўню Балтыйскага мора, вызначанага ад нуля футштока ў Кранштаце[1]. Глыбіні і вышыні ў заходнееўрапейскіх краінах вылічаюцца па Амстэрдамскаму футштоку (замер узроўню Міжземнага мора робіцца па Марсельскаму футштоку)[2].
Для вымярэння і рэгістрацыі ваганняў узроўню мора выкарыстоўваюць марэограф.
З-за таго, што існуе мноства фактараў, якія ўплываюць на глабальныя змены надвор'я, (напрыклад, Глабальнае пацяпленне), прадказанні і ацэнкі змяненняў узроўню акіяна ў бліжэйшай будучыні не вызначаюцца вялікай дакладнасцю.
Вышыня марской паверхні
Вышыня марской паверхні (ВМП) — гэта вышыня (ці тапаграфія ці рэльеф) паверхні акіяна. На працягу сутак яна, найбольш схільная ўплыву прыліўных сіл Месяца і Сонца, дзеючых на Зямлю. На вялікіх часовых маштабах на ВМП уплывае цыркуляцыя акіяна. Звычайна цыркуляцыя акіяна выклікае адхіленні тапаграфіі ад сярэдняга ўзроўню максімум на ± 1 м[3]. Самыя марудныя змены ВМП адбываюцца за кошт змяненняў у гравітацыйным полі Зямлі (геоід) ў выніку пераразмеркавання кантынентаў, стварэння падводных гор і таму падобнага.
Паколькі гравітацыйнае поле Зямлі адносна стабільна ў маштабах дзесяцігоддзяў і стагоддзяў, цыркуляцыя акіяна мае больш значную ролю ў назіраема зменлівасці ВМП. Сезонныя змены ў размеркаванні цяпла і ветравага ўздзеяння ўплываюць на цыркуляцыю акіяна, а тыя, у сваю чаргу, на ВМП. Варыяцыі ВМП могуць быць вымераны з дапамогай спадарожнікавай альтыметрыі (напрыклад, спадарожнікі TOPEX/Poseidon, Jason 1) і ўжывацца для вызначэння, напрыклад, павышэння ўзроўню мора, разліку ўтрымання цяпла і геастрафічных плынях, выяўлення і вывучэння віхраў у акіяне.
Гл. таксама
Зноскі
- ↑ Так званая «Балтыйская сістэма вышынь».
- ↑ Кранштацкі футшток
- ↑ Роберт Стюарт. Введение в физическую океанографию. — 2005.