Кведлінбургскія аналы

Кведлінбургскія аналы (лац. Annales Quedlinburgenses) - сусветная хроніка ад стварэння свету да 1025, якая апісвае, у асноўным, гісторыю тэрыторый, якія ўваходзілі ў Свяшчэнную Рымскую імперыю (Германія), і бліжэйшых зямель. Аналы складзеныя ў першай палове XI стагоддзя ў жаночым Кведлінбургскім абацтве (каля горада Кведлінбург), ад каторага яны і атрымалі сваю назву. Арыгінал рукапісу Кведлінбургскіх аналаў не захаваўся да нашага часу. Найбольш старая з існуючых копій, якая стала асновай для ўсіх наступных выданняў аналаў, была зроблена ў 1556 годзе ў Дрэздэне. Аднак, у аснову гэтай копіі быў пакладзены ўжо дэфектны варыянт пратографа. Праз гэта ў аналах не захаваліся запісы цэлага шэрагу гадоў (напрыклад, адсутнічаюць перыяды 874-909 і 964-983), а таксама цалкам згублены канчатак рукапісу . Кведлінбургскія аналы, разам з Гільдэсгаймскімі і Вайсэнбургскімі аналамі, а таксама з аналамі Ламберта Херсфельдскага і хронікай Саксонскага аналіста, уваходзяць у Херсфельдскую групу аналаў. Сваю назву група атрымала па Херсфельдскім аналам - адной з асноўных крыніц для ранніх частак усіх гэтых аналаў .

Кведлінгбургскае абацтва

Мяркуецца, што аўтарам аналаў была жанчына, адна з манашак Кведлінбургскага манастыра. Блізкасць абацтва да аднаго з галоўных гарадоў Свяшчэннай Рымскай імперыі X стагоддзя і заступніцтва, якое аказвалі мясціны прадстаўнікам кіруючай Саксонскай дынастыі , дазволілі аўтару аналаў уключыць у іх шмат дакладных і падрабязных звестак, якія носяць унікальны характар .

Фрагмент рукапісу Кведлінбургскіх аналаў з першай згадкай пра Літву

Кведлінбургскія аналы ў сваёй ранняй частцы заснаваныя на працах Гераніма, Ісідара Севільскага і Беды Вялебнага. Аднак, тут жа прысутнічаюць запісы, у аснове якіх ляжаць звесткі з германскага народнага эпасу (апавяданні аб Атыле, Тэадарыху Бернскім, Адаакры і Беавульфе). Гэта найбольш раннія ў гісторыі запісы фрагментаў гэтых паданняў і адзіныя, якія змяшчаюцца ў раннесярэдневяковых аналах . Пачатковая частка Кведлінбургскіх аналаў амаль не датавана, аднак з 702 года пачынаюцца гадавыя запісы, заснаваныя, у асноўным, на Херсфельдскіх аналах. У гэтай частцы амаль няма запазычаныхных сведчанняў (перша арыгінальны запіс датаваны 852 годам). З 984 года колькасць штогадовых запісаў узрастае, а з 993 года запісы адпавядаюць падзеям, якія адбываліся. Яшчэ большае павелічэнне звестак, якія ўтрымліваюцца ў аналах, адносіцца да перыяду пасля 1008, што, верагодна, сведчыць пра пачатак працы ў гэты час асноўнага аўтара Кведлінбургскіх аналаў, які працягваў з невялікімі перапынкамі сваю працу, па меншай меры, да 1025. У гэтай частцы змяшчаецца мноства ўнікальных звестак па гісторыі ўзаемаадносін Свяшчэннай Рымскай імперыі з яе славянскімі суседзямі (у асноўным, з Польшчай). Да ліку такіх сведчанняў ставіцца запіс 1009, у якім упершыню ў гістарычных крыніцах зафіксаваны тапонім Літва. Кведлінбургскія аналы абрываюцца, верагодна праз дэфект пратографа, на сярэдзіне запісаў аб падзеях 1025 . У XI-XII стагоддзях звесткі з Кведлінбургскіх аналаў былі выкарыстаны ў некалькіх гістарычных творах: хроніках Цітмара Мерзебургскага і Саксонскага аналіста, Магдэбургскіх аналах, Вюрцбургскай хроніцы і Хроніцы біскупаў Гальберштату. Кведлінбургскія аналы - каштоўная гістарычная крыніца па гісторыі Свяшчэннай Рымскай імперыі канца X-першай трэці XI стагоддзяў, асабліва па адносінах імперыі з яе славянскімі суседзямі ў гэты час .

Выданні

На лацінскай мове.

• Annales Quedlinburgenses. — Monumenta Germaniae Historica SS, 1839. — Т. III. — P. 22—90.
• Die Annales Quedlinburgenses. — Monumenta Germaniae Historica SS rer. Germ, 2004. — Т. LXXII. — 680 p.

На рускай мове.

• Кведлинбургские анналы (до 909 года) (нявызн.). Восточная литература. Архівавана з першакрыніцы 25 жніўня 2011. Праверана 20 марта 2010.
• Кведлинбургские анналы (910—1025 годы) (нявызн.). Восточная литература. Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2012. Праверана 20 марта 2010.
• Кведлинбургские анналы // Немецкие анналы и хроники X—XI столетий / Перев. И. М. Дьяконова и В. В. Рыбакова. — М.: Русский Фонд Содействия Образованию и Науке, 2012. — С. 15—89.

Крыніцы

• Кведлинбургские и Хильдесхаймские анналы. Введение (нявызн.). Восточная литература. — предисловие к изданию в MGH 1839 года. Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2012. Праверана 10.1.2011.