Ardipithecus: Розніца паміж версіямі

	Ardipithecus
Навуковая класіфікацыя
	ПАВЕДАМЛЕННЕ ПРА ПАМЫЛКУ; Няма таксанамічнага шаблона {{Ardipithecus }}, які павінен апісваць становішча таксона Ardipithecus у біялагічнай класіфікацыі.
Міжнародная навуковая назва
	Ardipithecus Tim D. White, Gen Suwa & Berhane Asfaw, 1995;
EOL	4454216
FW	83059

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 21:09, 29 кастрычніка 2017

Ardipithecus — старажытны род гамінідаў, які жыў у раннім пліяцене прыкладна 5,8—4,4 млн гадоў таму.

З-за падабенства яго зубоў да зубоў аўстралапітэка лічыцца некаторымі даследчыкамі найстаражытным продкам чалавека^[3]. Акрамя таго, у ступні ардыпітэка маецца дадатковая малая галёначная костка (os peroneum), якая прысутнічае ў ступні чалавека, але адсутнічае ў ступні сучасных чалавекападобных малпаў. Часам ардыпітэкаў адносяць да ранніх аўстралапітэкаў^[4].

Віды

Да гэтага часу было апісана толькі два віды: Ardipithecus ramidus і Ardipithecus kadabba. Апошні спачатку лічылі падвідам A. ramidus, але па форме зубоў, нядаўна выяўленых у Эфіопіі, вызначылі як асобны від. Усе астанкі знойдзены ва Усходняй Афрыцы.

Ardipithecus ramidus

Фрагменты шкілета A. ramidus ўпершыню былі выяўленыя ў 1990-х гадах. Іх узрост быў вызначаны па вулканічным пародам, якія залягаюць вышэй і ніжэй, як 4,4 млн гадоў.

У 1992-1993 гг. экспедыцыя пад кіраўніцтвам Цімаці Уайта знайшла першыя 17 фрагментаў A. ramidus, уключаючы верхнія і ніжнія сківіцы, зубы і косці рук. Да 1994 г. парэшткі склалі каля 45 % поўнага шкілета. Асаблівасці костак ног паказваюць на прамахаджэнне^[5]^[6].

Асобіну-уладальніцу знойдзенага шкілета даследчыкі назвалі «Арды», што на афарском мове азначае зямля.^[7]

Ардыпітэкі жылі ў трапічных лясах, былі здольныя да прамахаджэння (аднак здольныя былі лазіць па дрэвах) і сілкаваліся садавінай і арэхамі. Чэрап ардыпітэкаў займае прамежкавае становішча паміж шымпанзэ і аўстралапітэкамі^[8].

Ardipithecus kadabba

A. kadabba жыў паміж 5,8 і 5, 2 млн гадоў таму. Відавая назва на афарскай мове азначае «агульны продак сям'і»^[9]. Прымітыўная будова зубоў збліжае гэты від з сахелантрапам і арарынам і служыць характэрнай прыкметай у адносінах да больш позніх гоминидаў. Да 2009 года меркавалася, што A. kadabba — самы ранні вядомы продак шымпанзэ і людзей^[10], цяпер жа, пасля гэтак дэталёвага даследавання Арды, час падзелу ліній шымпанзэ і чалавека адсунулі да рубяжа ў 7 мільёнаў гадоў таму.

Лад жыцця

Мяркуючы па велічыні костак, па сваіх памерах ардыпітэкі былі супастаўныя з шымпанзэ. Структура вялікага пальца ног A. ramidus характэрная для прамаходзячых істот, хаця Ardipithecus жыў у пойме рэк, а не ў цяністых лясах ці ў саване, дзе прамахаджэнне магло быць эвалюцыйнай перавагай^[11].

Зноскі

↑ Ayala F. J. Genera of the human lineage // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. / M. R. Berenbaum — [Washington, etc.], USA: National Academy of Sciences [etc.], 2003. — Vol. 100, Iss. 13. — P. 7688. — ISSN 0027-8424; 1091-6490 — doi:10.1073/PNAS.0832372100
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28177674"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q505876"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6796423"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q30"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1146531"></a>
↑ White T. D., Suwa G., Asfaw B. Erratum: Australopithecus ramidus, a new species of early hominid from Aramis, Ethiopia // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 1995. — Vol. 375, Iss. 6526. — P. 88–88. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/375088A0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15405958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q180419"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q180445"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q955500"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q176916"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726640"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q52661223"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55931737"></a>
↑ Древнейшим предком человека признали ардипитека Арди
↑ Ардипитек
↑ Ardipithecus ramidus (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 18 студзеня 2008.
↑ Hominid Species (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2009. Праверана 18 студзеня 2008.
↑ 2009 год — год Арди
↑ Прибавление в семействе
↑ Ellis, Richard (2004). No Turning Back: The Life and Death of Animal Species. New York: Harper Perennial. p. 92. ISBN 0-06-055804-0. {{cite book}}: Пададзена больш чым адно значэнне |ISBN= і |isbn= specified (даведка)
↑ Haile-Selassie, Yohannes (2004). "Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethiopia, and Early Hominid Dental Evolution". Science. 303 (5663): 1503–1505. doi:10.1126/science.1092978. PMID 15001775. {{cite journal}}: Невядомы параметр |coauthors= ігнараваны (прапануецца |author=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |DOI= і |doi= specified (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |PMID= і |pmid= specified (даведка)
↑ Общий предок человека и шимпанзе жил не в лесу, а в пойме рек — ученые

Спасылкі

Дробышевский С. В. АбО находке Ардипитека рамидуса
BBC News: Amazing hominid haul in Ethiopia
NY Times: Two Splits Between and Human Chimp Lines Suggested
Minnesota State University
Archaeology info
"Предки человека не были похожи на шимпанзе". elementy.ru. 7 октября 2009 года. {{cite news}}: Праверце значэнне даты ў: |date= (даведка)
Спецвыпуск журнала«Science» посвящённый ардипитеку

{{{загаловак}}}. — 2010. — Т. 328. — DOI:10.1126/science.1184148

{{{загаловак}}}. — 2009. — Т. 326. — DOI:10.1126/science.1175825

[_eadc2069f47e3cb3-1] Ayala F. J. Genera of the human lineage // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. / M. R. Berenbaum — [Washington, etc.], USA: National Academy of Sciences [etc.], 2003. — Vol. 100, Iss. 13. — P. 7688. — ISSN 0027-8424; 1091-6490 — doi:10.1073/PNAS.0832372100
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28177674"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q505876"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6796423"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q30"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1146531"></a>

[_7b2866fd4262d61b-2] White T. D., Suwa G., Asfaw B. Erratum: Australopithecus ramidus, a new species of early hominid from Aramis, Ethiopia // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 1995. — Vol. 375, Iss. 6526. — P. 88–88. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/375088A0
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15405958"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q180419"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q180445"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q955500"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q176916"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q726640"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q52661223"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55931737"></a>

[3] Древнейшим предком человека признали ардипитека Арди

[4] Ардипитек

[5] Ardipithecus ramidus (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 25 сакавіка 2012. Праверана 18 студзеня 2008.

[6] Hominid Species (нявызн.). Архівавана з першакрыніцы 10 студзеня 2009. Праверана 18 студзеня 2008.

[7] 2009 год — год Арди

[8] Прибавление в семействе

[EllisNTB-9] Ellis, Richard (2004). No Turning Back: The Life and Death of Animal Species. New York: Harper Perennial. p. 92. ISBN 0-06-055804-0. {{cite book}}: Пададзена больш чым адно значэнне |ISBN= і |isbn= specified (даведка)

[10] Haile-Selassie, Yohannes (2004). "Late Miocene Teeth from Middle Awash, Ethiopia, and Early Hominid Dental Evolution". Science. 303 (5663): 1503–1505. doi:10.1126/science.1092978. PMID 15001775. {{cite journal}}: Невядомы параметр |coauthors= ігнараваны (прапануецца |author=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |DOI= і |doi= specified (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |PMID= і |pmid= specified (даведка)

[11] Общий предок человека и шимпанзе жил не в лесу, а в пойме рек — ученые

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+{{пішу||}}{{Таксон
-Ardipithecus — старажытны род [[Гамініды|гамінідаў]], які жыў у раннім пліяцене прыкладна 5,8—4,4 млн гадоў таму.
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+|
+}}
+'''Ardipithecus''' — старажытны род [[Гамініды|гамінідаў]], які жыў у раннім пліяцене прыкладна 5,8—4,4 млн гадоў таму.
 З-за падабенства яго зубоў да зубоў [[Аўстралапітэкі|аўстралапітэка]] лічыцца некаторымі даследчыкамі найстаражытным продкам чалавека<ref>[http://www.lenta.ru/news/2009/10/01/ardi/ Древнейшим предком человека признали ардипитека Арди]</ref>. Акрамя таго, у ступні ардыпітэка маецца ''дадатковая малая галёначная костка'' (os peroneum), якая прысутнічае ў ступні чалавека, але адсутнічае ў ступні сучасных чалавекападобных малпаў. Часам ардыпітэкаў адносяць да ранніх аўстралапітэкаў<ref>[http://www.humanities.edu.ru/db/msg/66816 Ардипитек]</ref>.
@@ Радок 7: / Радок 26: @@
 === ''Ardipithecus ramidus'' ===
+{{main|Арды (ардыпітэк)}}
 Фрагменты шкілета ''A. ramidus'' ўпершыню былі выяўленыя ў 1990-х гадах. Іх узрост быў вызначаны па вулканічным пародам, якія залягаюць вышэй і ніжэй, як 4,4 млн гадоў.
@@ Радок 21: / Радок 41: @@
 Мяркуючы па велічыні костак, па сваіх памерах ардыпітэкі былі супастаўныя з [[шымпанзэ]]. Структура вялікага пальца ног ''A. ramidus'' характэрная для прамаходзячых істот, хаця ''Ardipithecus'' жыў у [[Абалона (геаграфія)|пойме]] рэк, а не ў цяністых лясах ці ў [[Саванна|саване]], дзе прамахаджэнне магло быць эвалюцыйнай перавагай<ref>[http://eco.ria.ru/discovery/20111220/521868236.html Общий предок человека и шимпанзе жил не в лесу, а в пойме рек — ученые]</ref>.
+{{зноскі}}
-== Заўвагі ==
-{{примечания}}
 == Спасылкі ==
@@ Радок 36: / Радок 55: @@
 * {{Артыкул|год=2009|том=326|DOI=10.1126/science.1175825|doi=10.1126/science.1175825}}
 [[Катэгорыя:Антрапагенез]]
 [[Катэгорыя:Вымерлыя прыматы]]
 [[Катэгорыя:Гамініды]]
-[[Катэгорыя:Жывёлы паводле алфавіта]]
 [[Катэгорыя:Продкі чалавека]]