Будапешцкае гета
| Будапешцкае гета | |
|---|---|
 Сцяна Будапешцкага гета | |
| Тып | зачынена |
| Месцазнаходжанне | Будапешт, Венгрыя |
| 47°29′55,93″ пн. ш. 19°03′52,56″ у. д.HGЯO | |
| Перыяд існавання | 15 чэрвеня 1944 — 15 студзеня 1945 |
| Колькасць вязняў | 220 000 |
| Будапешцкае гета на Вікісховішчы | |
Будапешцкае гета — яўрэйскае гета, створанае нацыстамі ў Будапешце ў лістападзе 1944 года ў рамках палітыкі пераследу і знішчэння яўрэяў. У студзені 1945 года вызвалена наступаўшымі савецкімі войскамі.
Пераследаванне яўрэяў у Венгрыі пачаўся з 1938 года правым нацыяналістычным рэжымам Міклаша Хорці. У 1941 годзе ў Будапешце жыло 184 тыс. яўрэяў і 62 тыс. хрышчоных яўрэяў, якія ў адпаведнасці з антыяўрэйскімі законамі падвяргаліся рэпрэсіям[1].
У сакавіку 1944 года нямецкія войскі акупавалі Венгрыю. Мноства яўрэяў было арыштавана. Стварэнне гета ў правінцыі пачалося ў красавіку 1944 года і ўслед за гэтым пачалася дэпартацыя ў лагеры смерці.
15 чэрвеня 1944 г. міністр унутраных спраў Венгрыі выдаў загад аб стварэнні гета ў Будапешце. Згодна з загадам пад гета было выдзелена 2000 дамоў, пазначаных жоўтымі зоркамі[2] і абгароджаных сцяной. Усяго ў гета планавалася перасяліць 220 тыс. яўбрэяў. 25 чэрвеня для яўрэяў Будапешта была ўведзена каменданцкая гадзіна[1].
Жыхароў гета пачалі дэпартаваць у канцлагеры адразу пасля яго стварэння. За час акупацыі Венгрыі яўрэйскае насельніцтва Будапешта скарацілася з 200 тысячаў да 70 тысячаў чалавек у гета. Каля 20 тысячаў чалавек пражывала ў дамах па-за межамі гета, карыстаючыся дакументамі, выдадзенымі дыпламатамі нейтральных краін (у тым ліку Раулем Валенбергам і Джорджа Перласка).
18 студзеня 1945 года гета было вызвалена часцямі 151-й Чырванасцяжнай Жмерынскай дывізіі, пры гэтым ахова гета аказала супраціўленне. Па словах аднаго з удзельнікаў баёў, гета было падрыхтавана да выбуху[3]. Да гэтага моманту ў гета і ў памяшканнях, падкантрольных дыпламатычным місіям нейтральных краін, знаходзілася каля 94 тысяч яўрэяў[1].
У 2005 годзе ў памяць аб ахвярах на набярэжнай Дуная усталяваны мемарыял.
Зноскі
- ↑ а б в Артыкул «Будапешт» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
- ↑ Артыкул «Венгрия» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі
- ↑ Борис Шейнин. Не дай умереть ребёнку (воспоминания киносценариста) // Заметки по еврейской истории. № 5 (66). — 2006
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Arien Ben-Tov. Facing the Holocaust in Budapest: The International Comittee of the Red Cross and the Jews in Hungary, 1943—1945. — Springer, 2013. — 492 p. — ISBN 9789401769358.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- 60 лет освобождения еврейского гетто в Будапеште
- A personal account of the ghetto Budapest Архівавана 12 лютага 2012.
- History of the ghetto Budapest
- Budapest Ghetto today Архівавана 26 ліпеня 2011.
- Ghetto Budapest
 | ||
|---|---|---|
| Краіны Восі | Будапешт (63 тыс.) |  |
| Акупаваныя нацыстамі краіны Еўропы | ||
| Акупаваныя нацыстамі тэрыторыі СССР | ||
| ||