Будапешцкае гета

Будапешцкае гета
Сцяна Будапешцкага гета
Тып	зачынена
Месцазнаходжанне	Будапешт, Венгрыя
Каардынаты	47°29′55,93″ пн. ш. 19°03′52,56″ у. д.
Перыяд існавання	15 чэрвеня 1944 — 15 студзеня 1945
Колькасць вязняў	220 000
Будапешцкае гета на Вікісховішчы

Будапешцкае гета — яўрэйскае гета, створанае нацыстамі ў Будапешце ў лістападзе 1944 года ў рамках палітыкі пераследу і знішчэння яўрэяў. У студзені 1945 года вызвалена наступаўшымі савецкімі войскамі.

Масавыя арышты яўрэяў у Будапешце

Пераследаванне яўрэяў у Венгрыі пачаўся з 1938 года правым нацыяналістычным рэжымам Міклаша Хорці. У 1941 годзе ў Будапешце жыло 184 тыс. яўрэяў і 62 тыс. хрышчоных яўрэяў, якія ў адпаведнасці з антыяўрэйскімі законамі падвяргаліся рэпрэсіям.

У сакавіку 1944 года нямецкія войскі акупавалі Венгрыю. Мноства яўрэяў было арыштавана. Стварэнне гета ў правінцыі пачалося ў красавіку 1944 года і ўслед за гэтым пачалася дэпартацыя ў лагеры смерці.

15 чэрвеня 1944 г. міністр унутраных спраў Венгрыі выдаў загад аб стварэнні гета ў Будапешце. Згодна з загадам пад гета было выдзелена 2000 дамоў, пазначаных жоўтымі зоркамі і абгароджаных сцяной. Усяго ў гета планавалася перасяліць 220 тыс. яўбрэяў. 25 чэрвеня для яўрэяў Будапешта была ўведзена каменданцкая гадзіна.

Жыхароў гета пачалі дэпартаваць у канцлагеры адразу пасля яго стварэння. За час акупацыі Венгрыі яўрэйскае насельніцтва Будапешта скарацілася з 200 тысячаў да 70 тысячаў чалавек у гета. Каля 20 тысячаў чалавек пражывала ў дамах па-за межамі гета, карыстаючыся дакументамі, выдадзенымі дыпламатамі нейтральных краін (у тым ліку Раулем Валенбергам і Джорджа Перласка).

18 студзеня 1945 года гета было вызвалена часцямі 151-й Чырванасцяжнай Жмерынскай дывізіі, пры гэтым ахова гета аказала супраціўленне. Па словах аднаго з удзельнікаў баёў, гета было падрыхтавана да выбуху. Да гэтага моманту ў гета і ў памяшканнях, падкантрольных дыпламатычным місіям нейтральных краін, знаходзілася каля 94 тысяч яўрэяў.

У 2005 годзе ў памяць аб ахвярах на набярэжнай Дуная усталяваны мемарыял.

Літаратура

• Arien Ben-Tov. Facing the Holocaust in Budapest: The International Comittee of the Red Cross and the Jews in Hungary, 1943—1945. — Springer, 2013. — 492 p. — ISBN 9789401769358.

Спасылкі

• 60 лет освобождения еврейского гетто в Будапеште
• A personal account of the ghetto Budapest Архівавана 12 лютага 2012.
• History of the ghetto Budapest
• Budapest Ghetto today Архівавана 26 ліпеня 2011.
• Ghetto Budapest Архівавана 28 мая 2012.