Вячаслаў Казіміравіч Ліпінскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ліпінскі.
Вячаслаў Ліпінскі
укр.: В'ячеслав Казимирович Липиньский, польск.: Wacław Lipiński
Род дзейнасці гісторык, дыпламат
Дата нараджэння 5 (17) красавіка 1882[1]
Месца нараджэння
Дата смерці 14 чэрвеня 1931(1931-06-14)[1][2] (49 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Альма-матар
Аўтограф Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вячаслаў Казіміравіч Ліпінскі (укр.: В'ячеслав Казимирович Липинський, польск.: Wacław Lipiński 17 красавіка (5 красавіка па старым стылі) 1882 — 14 чэрвеня 1931) — украінскі гісторык польскага паходжання, грамадска-палітычны дзеяч, філосаф і публіцыст, сапраўдны член Навуковага таварыства імя Т. Шаўчэнкі (з 1914), ідэолаг украінскага кансерватызму («Гетманскага руха»).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў радавым маёнтку Затурцы каля Луцка на Валыні ў польскай сям’і. Належаў да старадаўняга польскага дваранскага роду. Быў старэйшым сынам Казіміра Ліпінскага і Клары Ракіцкай. У яго былі малодшыя браты Станіслаў (у будучыні вядомы аграном-селекцыянер), Уладзімір і малодшая сястра Ванда.

Да 12 гадоў навучаўся дома, а затым — у жытомірскай, луцкай і кіеўскай гімназіях. Атэстат сталасці атрымаў у Кіеве. У 1902—1903 гг. прайшоў гадавую службу ў драгунскім палку ў Крамянцы. У 1903 годзе паступіў на сельскагаспадарчы факультэт Ягелонскага ўніверсітэта ў Кракаве, але неўзабаве страціў цікавасць да сельскагаспадарчых навук і захапіўся гісторыяй і грамадскімі навукамі. У 1905 годзе перапыніў вучобу і заняўся гістарычнымі даследаваннямі ў бібліятэках горада і архівах. 30 жніўня 1906 г. ажаніўся з Казімірай Шуміньскай. У кастрычніку таго ж года паступіў на факультэт грамадскіх навук ва Ўніверсітэце Жэневы, але летам 1907 г. па стану здароўя быў вымушаны перапыніць вучобу.

У 1908 годзе вярнуўся на Украіну, пасяліўся на хутары пад Уманню, дзе займаўся навуковай дзейнасцю. У гэты перыяд выйшлі яго першыя працы «Данііл Браткоўскі» (1909), «Генерал артылерыі Вялікага Княства Літоўскага» (1909). У напісаным на польскай мове гісторыка-філасофскай працы «Шляхта на Украіне» (1909) Ліпіньскі абгрунтаваў вырашальную ролю шляхты ў працэсе фарміравання ўкраінскай дзяржаўнасці і заклікаў яе змагацца за адраджэнне Украіны. У 1910 годзе пераехаў у Кракаў (Польшча). У 1912 годзе тут выйшаў зборнік яго фундаментальных навуковых прац і гістарычных дакументаў «Z dziejów Ukrainy» («З гісторыі Украіны») — своеасаблівы вынік яго гістарычных даследаванняў у ранні перыяд творчасці, куды ўвайшлі такія працы, як «Назва Русь і Украіна і іх гістарычнае значэнне», «Станіслаў-Міхаіл Крычаўскі», «Багданавым шляхам», «Дакументы Руіны» і інш. Аўтар прысвяціў яго «хлопоманам» Ст. Антановічу (якога лічыў сваім настаўнікам), П. Свенціцкаму і Г. Рыльскаму.

У 1912 годзе выступіў ініцыятарам стварэння Украінскага інфармацыйнага камітэта, мэтай якога стала прапаганда за мяжой ідэі стварэння Украінскай незалежнай дзяржавы.

У 1917—1921 гадах — дзеяч незалежнай украінскай дзяржавы, пасол Украіны ў Аўстра-Венгрыі. Пасля 1921 года ў эміграцыі ў Чэхаславакіі і Аўстрыі, адзін з заснавальнікаў Украінскага універсітэта ў Празе. Адстойваў ідэі патрыярхальнай манархіі і згоды розных грамадскіх класаў дзеля нацыянальнага адзінства. Выступаў з рэзкай крытыкай поглядаў Д. Данцова і яго тэорыі «інтэгральнага нацыяналізму  (руск.) (бел.».

Асноўныя ідэі[правіць | правіць зыходнік]

Класакратыя[правіць | правіць зыходнік]

Ст. Ліпінскі увёў паняцце класакратыі[3] як адной з формаў дзяржаўнага кіравання. Гэтае паняцце было вылучана ў тэорыі украінскага кансерватызму (таксама тэорыя украінскага манархізму ці, як ён сам яе называў, тэорыя украінскага гетманскага нацыяналізму). Згодна з Липинскім, гэта форма дзяржаўнага ладу, якая адрозніваецца раўнавагай паміж уладай і воляй, паміж сіламі кансерватызму і прагрэсу. У аснову такога ладу павінна быць ускладзена прававая, «абмежаваная законам і якая абмяжоўвае законам» канстытуцыйная манархія. На чале дзяржавы павінен быць манарх (гетман), улада якога перадаецца па спадчыне і з’яўляецца легітымнай.

Зноскі

  1. ↑ а б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  2. ↑ Vyacheslav Lypynsky // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ «Українська державність у XX столітті (Історико-політологічний аналіз)». — Київ: «Політична думка», 1996. — Глава 3.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Вячаслаў_Казіміравіч_Ліпінскі&oldid=4418690"