Гракліяні
| Славутасць | |
| Гракліяні | |
|---|---|
| груз. გრაკლიანი | |
 | |
| 41°59′47″ пн. ш. 44°24′22″ у. д.HGЯO | |
| Краіна |
 Грузія |
| Край | Шыда Картлі |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гракліяні (груз. გრაკლიანი) — гара і археалагічны помнік нацыянальнага значэння ў Грузіі. Знаходзіцца на беразе ракі Лехуры каля вёскі Ігаеці Каспскага муніцыпалітэта ў краі Шыда-Картлі[1][2][3].
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Падчас будаўніцтва аўтамагістралі Тбілісі — Сенакі — Леселідзэ ў 2007 годзе былі зроблены першыя археалагічныя знаходкі на гары Гракліяні[1]. З тых часоў тут працуе археалагічная экспедыцыя Тбіліскага ўніверсітэта пад кіраўніцтвам прафесара Вахтанга Лічэлі.
У ходзе раскопак былі выяўлены паселішча, два храмавыя комплексы і пахаванні. Сярод знойдзеных тут прадметаў — унікальныя для Каўказскага рэгіёна пячаткі з Паўднёвай Месапатаміі IV стагоддзя да нашай эры, а таксама нагрудныя дыскі з золата і бронзы[2], выразаныя з каменю дзіцячыя цацкі, імітацыя персідскай керамікі[4], прадметы бытавога, культавага, ваеннага, фармацэўтычнага прызначэння[3] і іншае.
У ходзе вывучэння ў адным з каменных храмаў выявілася змешванне розных рэлігій: тут і персідскі зараастрыйскі алтар, і скульптурныя выявы, што адносяцца да традыцыйнай каўказскай рэлігіі[4].
У верасні 2014 года археалагічны аб’ект на гары Гракліяні атрымаў афіцыйны статус гістарычнага помніка, той жа восенню Міністэрства культуры і аховы помнікаў Грузіі прыняло рашэнне аб стварэнні тут музея пад адкрытым небам[2].
У 2015 годзе пры раскопках у адным з храмаў Гракліяні, прысвечаным багіні ўрадлівасці, на пастаменце алтара быў выяўлены надпіс на незразумелай мове, папярэдне датаваны VII стагоддзем да нашай эры. Праведзены ў 2016 годзе лабараторыяй «Beta Analytic» (Маямі, ЗША) радыевугляродны аналіз паказаў, што гэты надпіс зроблены ў канцы XI — пачатку Х стагоддзя да нашай эры[5]. Такім чынам, гэты надпіс больш чым на тысячу гадоў старэйшы за самыя старажытныя са знойдзеных раней на Каўказе. Вахтанг Лічэлі адзначыў, што літары гэтага надпісу нагадваюць грэчаскія і арамейскія, хоць пакуль і не вызначана іх адпаведнасць ніводнай з вядомых пісьменнасцяў. Таксама на адным з вуглоў другога алтара былі выяўленыя яшчэ тры выразаныя ў гліне літары, якія адрозніваюцца ад ужо згаданага надпісу, — тлумачэння незвычайнага суседства ў адным храме надпісаў на розных мовах пакуль не знойдзена[4][6].
Шматлікія культурныя пласты, з якіх раскапана ўжо адзінаццаць, паказваюць гісторыю дзейнасці чалавека ў рэгіёне за 300 тысяч гадоў, пачынаючы з каменнага веку[3].
Зноскі
- ↑ а б На горе Граклиани грузинские археологи раскопали храм и два алтаря 7 века до н. э. (руск.). Синьхуа (21 жніўня 2015). Праверана 28 красавіка 2016.
- ↑ а б в Эка Мехузла. В Грузии на месте раскопок на горе Граклиани появится музей под открытым небом (руск.). ТАСС (7 кастрычніка 2014). Праверана 28 красавіка 2016.
- ↑ а б в Tamar Svanidze. Archaeologists Thrilled by Historic Script Discovery in Georgia (англ.)(недаступная спасылка). Georgia Today (20 жніўня 2015). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2019. Праверана 28 красавіка 2016.
- ↑ а б в Tara Isabella Burton. Ancient Script Spurs Rethinking of Historic ‘Backwater’ (англ.). National Geographic (16 верасня 2015). Праверана 28 красавіка 2016.
- ↑ Rewriting history: 3000-yr-old script uncovered in Georgia (англ.)(недаступная спасылка). Agenda.ge (25 ліпеня 2016). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2016. Праверана 25 ліпеня 2016.
- ↑ Georgia uncovers unique writings that may change world history (англ.)(недаступная спасылка). Agenda.ge (20 жніўня 2015). Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2018. Праверана 28 красавіка 2016.