Дарваза

Панарама кратара

Дарваза (туркм.: Derweze ад перс.: «دروازه» [дарваза] — «вароты») — газавы кратар у цэнтральным Туркменістане, у якім больш за 40 гадоў палае прыродны газ, што выходзіць з нетраў зямлі. Вядомы пад назвай «Вароты ў пекла»

Геаграфія

Кратар знаходзіцца непадалёк ад вёскі Дарваза, за 260 км на поўнач ад Ашгабада, у самым сэрцы Каракумскай пустыні. Асадкавыя пароды ў гэтых мясцінах утрымліваюць вялізныя запасы прыроднага газу, што ў кратары выходзіць на паверхню зямлі і гарыць яркім аранжавым полымем. Кіпенне бруду і шуганне языкоў полымя ствараюць фантастычнае відовішча. Дыяметр кратара складае 60–70 м, глыбіня — 20 м. Непадалёк ад Дарвазы знаходзяцца яшчэ два правалы, дзе газ не гарыць, а толькі выходзіць бурбалкамі.

Гісторыя

У 1960-х-1970-х савецкія геолагі разведвалі ў Каракумах радовішчы нафты і прыроднага газу. У 1971 годзе побач з вёскай Дарваза пад усталяванай вышкай адшукалася газавая каверна (кішэня). У выніку буравых работ пароды праваліліся і ўтварыўся запоўнены газам кратар; дарэчы, абышлося без пацярпелых. Некантралюемая ўцечка газу ўяўляла небяспеку і геолагі вырашылі падпаліць правал, мяркуючы, што газ згарыць за некалькі тыдняў. Шчодрыя туркменкія нетры не далі іх плану здзейсніцца, ператварыўшы кратар у самы вялікі на свеце вечны агонь, што палае ўжо амаль паўвека. Паводле мясцовай версіі, падзеі маюць крыху іншую храналогію: правал утварыўся ў 1960-х і загарэўся толькі ў 1980-х. Ніводная версія на сённяшні дзень не мае дакументальных пацверджанняў. У 2010 годзе Дарвазу наведаў прэзідэнт Туркменістана Гурбангулы Бердымухамедаў. Ён загадаў распрацаваць праект ліквідацыі «варотаў у пекла», але нешта змянілася і праз тры гады кратар і навакольная тэрыторыя ўвайшлі ў склад нацыянальнага парка. У 2014 годзе канадскі падарожнік Джордж Каўроніс стаў першым чалавекам, які ступіў на дно кратара. Ён адшукаў калонію бактэрый, якія цудоўна адчуваюць сябе ў гэтых нечалавечых умовах.