Дняпроўская гідраэлектрастанцыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Днепрагэс)
Дняпроўская ГЭС
Выгляд на плаціну Дняпроўскай ГЭС
Выгляд на плаціну Дняпроўскай ГЭС
Краіна  Украіна
Месцазнаходжанне
Вадаём Дняпро
Уласнік Укргідраэнерга[d]
Год пачатку будаўніцтва 15 сакавіка 1927
Увод у эксплуатацыю 1932
Электрычная магутнасць, МВт 1 548 мегават[1]
Іншая інфармацыя
Сайт uhe.gov.ua/filiyi/dnipro…
На карце
Дняпроўская ГЭС (Украіна)
Дняпроўская ГЭС
Дняпроўская ГЭС
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Дняпро́ўская ГЭС, ДнепраГЭ́С — пятая ступень найніжэйшай часткі каскада гідраэлектрастанцый на рацэ Дняпро. Размяшчаецца ў Дняпроўскім раёне горада Запарожжа. Утварае найстарэйшае на Дняпры Дняпроўскае вадасховішча. У 1930-я гады вядомая пад назвай Дняпрэльстан (скарачэнне ад «Дняпроўская электрастанцыя»).

Будаўніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Будаўніцтва Дняпроўскай ГЭС пачалося 15 сакавіка 1927 года ў рамках праграмы індустрыялізацыі. У выніку пад’ёму вады пасля будаўніцтва плаціны былі затоплены больш за 50 населеных пунктаў[2].

Першы гідраагрэгат уведзены ў эксплуатацыю 10 красавіка 1932 года, а да 1939 года былі запушчаны ўсе 9 гідраагрэгатаў станцыі агульнай магутнасцю 560 тыс. кВт. 8 турбінаў былі пастаўлены амерыканскай кампаніяй «Ньюпарт Ньюс» (англ.: Newport News Shipbuilding and Drydock Company (NNS), яшчэ адна турбіна была савецкай копіяй амерыканскай. 5 генератараў паставіла амерыканская кампанія «General Electric», яшчэ 4 аналагічныя вырабленыя на Ленінградскім заводзе «Электросила».

Тэхнічны нагляд за вядзеннем будаўніцтва здзяйсняў палкоўнік Х’ю Лінкальн Купер інжынернага корпуса Злучаных Штатаў. Ён быў галоўным інжынерам-кансультантам праекту на запрашэнне савецкага ўрада.

  • Будаўніцтва Дняпроўскай ГЭС, 1930
    Будаўніцтва Дняпроўскай ГЭС, 1930
  • Трамвай праходзіць праз шлюзы плаціны (1930-я)
    Трамвай праходзіць праз шлюзы плаціны (1930-я)
  • Від на Дняпроўскую ГЭС
    Від на Дняпроўскую ГЭС

17 верасня 1932 года за асабліва выдатную работу на ДнепраГЭСе былі ўзнагороджаны ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга амерыканскія інжынеры-кансультанты — Франк Фейфер, Вільгельм Мефі, Фрыдрых Вінтэр, Георг Біндэр і інжынеры «General Electric» Чарльз Джон Томсан, Х’ю Лінкальн Купер.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

17 ліпеня 1932 года выйшаў на маршрут першы трамвай праз плаціну ДнепраГЭС. 30 верасня 1934 года адкрыта лінія плаціны ДнепраГЭС на правы бераг, маршрут № 4.

17 ліпеня 1933 года быў здзейснены першы рэйс з Кіева да Херсона праз ДнепраГЭС: першым пасля ліквідацыі парогаў дыстанцыю прайшоў цеплаход «В. Я. Чубар»[3].

18 жніўня 1941 года пасля атрымання інфармацыі пра прарыў нямецкіх войскаў у раёне Запарожжа супрацоўнікі НКУС падарвалі плаціну ДнепраГЭС[4][5]. У выніку выбуху 20 тон толу (паводле іншых звестак — аманалу) у плаціне ўтварылася прабоіна даўжынёй 175,5 метраў і вышынёй 21,2 м, праз якую ўніз рынулася амаль шасціметровая хваля[6], якая зруйнавала будынкі ў берагавой зоне. Найбольш ад разводдзя пацярпелі жыхары нізіннага раёна горада. Загадзя пра выбух ані мясцовае насельніцтва, ані ваеннае кіраўніцтва папярэджаныя не былі[7], і савецкая контраразведка нават спярша арыштавала выканаўцаў выбуху як варожых дыверсантаў, але пасля ўмяшання кіраўніцтва выпусціла[4]. Колькасць ахвяр у выніку выбуху не пацвярджаецца дакументальна; называюцца лічбы ад 20 тысяч[8] да 80—120 тысяч[9] ваенных і грамадзянскіх.

Пасля захопу Запарожжа нямецкія будаўнічыя часткі аднавілі зруйнаваную частку плаціны, а замест выведзенага з ладу абсталявання прыбыло нямецкае. Улетку 1942 года станцыя аднавіла дзейнасць.

  • ДнепраГЭС улетку 1942 года — пасля аднаўлення немцамі плаціны

Перад адступленнем немцы ў сваю чаргу падарвалі плаціну ДнепраГЭС, але толькі часткова[10].

У 1944 годзе савецкая ўлада занялася аднаўленнем электрастанцыі. Першы агрэгат уведзены ў эксплуатацыю ў сакавіку 1947 года, шосты — 31 жніўня 1949[11]; у 1950 годзе ўведзены ў дзеянне апошні, дзявяты гідраагрэгат.

  • Зруйнаваная машынная зала ДнепраГЭС, 1943 год. Фота Макса Альперта
    Зруйнаваная машынная зала ДнепраГЭС, 1943 год. Фота Макса Альперта
  • Сляды абстрэлу восені 1943 года ДнепраГЭСа
    Сляды абстрэлу восені 1943 года ДнепраГЭСа

22 красавіка 1972 года пачалося будаўніцтва другой чаргі Дняпроўскай ГЭС. У 1974 годзе ўведзены ў эксплуатацыю першы гідраагрэгат, а ў 1981 годзе станцыя выйшла на поўную магутнасць.

У 1996 годзе пачалася рэканструкцыя ў сувязі з старэннем абсталявання. Яна дазволіла павялічыць магутнасць Дняпроўскай ГЭС-1 на 42 МВт і пабольшыць ККД агрэгатаў на 3 %. У 2007 годзе пачаўся другі этап рэканструкцыі, дзякуючы якому магутнасць станцыі павялічылася на 85,2 МВт — такім чынам сумарная магутнасць ДнепраГЭС склала 1610,6 МВт.

22 сакавіка 2024 года Узброеныя сілы Расіі нанеслі авіяцыйны ўдар па гідраэлектрастанцыі. Адбыліся выбухі ў машыннай зале ГЭС-2 і на грабяні плаціны. Былі зафіксаваны істотныя пашкоджанні, а работа ДнепраГЭС спынена[12].

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ http://www.uhp.kharkov.ua/ru/dneproges
  2. ↑ Водний фонд України: Штучні водойми — водосховища і ставки: Довідник / За ред. В. К. Хільчевського, В. В. Гребеня — К.: Інтерпрес, 2014. — 164 с.
  3. ↑ admin.. Эта неделя в истории Запорожья: Петр Кальнышевский, первый трамвай, приезд Горького (руск.). ZаБор (14 ліпеня 2016). Праверана 23 сакавіка 2022.
  4. ↑ а б Мороко В. М. Дніпрогес: Чорний серпень 1941 года(укр.) // Наукові праці історичного факультету Запорізького національного університету. — 2010. — В. XXIX. — С. 197—202.
  5. ↑ Взорванный ДнепроГЭС: к годовщине события запорожцам напомнили историю ретро-фотографиями (руск.). Акцент (20 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2022. Праверана 23 сакавіка 2022.
  6. ↑ Лініков В. А. "Підрив Дніпровської греблі 18 серпня 1941 р". Архівавана з першакрыніцы 11 вересня 2021. Праверана 11 вересня 2021.
  7. ↑ Мороз, Дмитро. До 100 тисяч осіб загинули від підриву «Дніпрогесу» за наказом Сталіна (укр.). Політика. Радыё „Свабода“ (16 жніўня 2013). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2022. Праверана 23 сакавіка 2022.
  8. ↑ Ф. Пігідо-Правобережний. «Велика Вітчизняна війна». Спогади та роздуми очевидця — К. Смолоскип3, 2002
  9. ↑ Румме А. В. Скажите людям правду // Социологические исследования — 1990 — № 9
  10. ↑ Руссиянов И. Н. «Запорожцы» пишут… // В боях рождённая… / Литературная запись Е. А. Глущенко. — М.: Воениздат, 1982. — 252 с. — (Военные мемуары). — 100 000 экз. — ISBN 5-09-002630-0.
  11. ↑ 31 серпня 1949 (середа) (укр.). Інститут історії України НАН України. Архівавана з першакрыніцы 23 сакавіка 2022. Праверана 23 сакавіка 2022.
  12. ↑ tass.ru

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Дняпроўская_гідраэлектрастанцыя&oldid=4700697"