Койданаўскі бой (1812)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%BA_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%C2%BB._%D0%92%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%28%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%82-%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%2C_1911-1915%29.jpg/300px-%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%BA_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B5_%C2%AB%D0%9A%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BE%C2%BB._%D0%92%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D1%8B%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%28%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%82-%D0%9F%D0%B5%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%2C_1911-1915%29.jpg)
Койданаўскі бой — адбыўся пад м. Койданавам Мінскай губерні Расійскай імперыі на дарозе Нясвіж — Мінск паміж расійскім корпусам К. В. Ламберта і французскім атрадам Ф. К. Касецкага 3 (15) лістапада 1812 году ў вайну рускіх з французамі.
У кастрычніку 1812 г. 32-тысячная расійская Дунайская армія на чале з адміралам П. В. Чычагавым, наступаючы з поўдня, заняла Брэст. Авангард Дунайскай арміі знаходзіўся ля Слоніма. Калі Чычагаў даведаўся пра адступленне Напалеона з Масквы, 7 (19) кастрычніка 1812 г. рушыў са Слоніма, каб пераняць французскія войскі на р. Бярэзіне.
Камандуючы авангардам 3-й Заходняй расійскай арміі Ламберт 30 кастрычніка (11 лістапада) накіраваў атрад палкоўніка К. Б. Кнорынга да Нясвіжа, а сам з галоўнымі сіламі 1 (13) лістапада выбіў часці генерала Касецкага з Новага Свержаня, сярод якіх быў і 22 пяхотны полк пад камандваннем Станіслава Чапскага. Французскі губернатар Мінска М. Опельн-Бранікоўскі прыдаў Касецкаму з Мінскага гарнізону 5 тыс. чал. і 2 гарматы і загадаў адкінуць расійскія войскі ад Нясвіжу.
Касецкі адступіў да Койданава, дзе 3 (15) лістапада адбылася галоўная бітва. Рускія акружылі мясцовы рэкруцкі полк на чале з графам Чапскім і ўзялі ў палон. Французы адбілі некалькі атак, але пад націскам намнога большых расійскіх войскаў пачалі адступаць у напрамку Мінску, але былі акружаны і прымушаны здацца. Касецкі пад Койданавам страціў каля 3 тыс. чал. палоннымі, а за 2 дні (1 і 3 лістапада) больш за 1 тыс. чал. забітымі, 65 афіцэраў і 3870 чал. ніжніх чыноў палоннымі.
Разам з Касецкім у Мінск прарваліся паводле адных звестак 500 чал., паводле другіх — каля 100 чал. У выніку Койданаўскага бою быў адкрыты шлях 3-й Заходняй арміі П. В. Чычагава на Мінск і Барысаў.
Пасля страты 4 (16) лістапада Мінска, у якім знаходзіліся значныя запасы харчавання, амуніцыі і боепрыпасаў, Напалеон вымушаны быў адступаць па дарозе на Вільню.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Богданович М. История Отечественной войны 1812 г. по достоверным источникам. Т. 3. СПб. 1860. С. 219—225.
- Краснянский В. Г. Минский департамент Великого княжества Литовского (эпизод из истории войны 1812 г.). СПб. 1902.
- Михайловский-Данилевский А Н. Описание Отечественной войны в 1812 г. Ч. 1. СПб. 1839.
- Койданаўская бітва 1812. // Беларуская савецкая энцыклапедыя. Т. VI. Мінск. 1972. С. 49.
- Бекцінееў Ш. Койданаўскі бой 1812. // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі ў 6 тамах. Т. 4. Мінск. 1997. С. 224.
- Бекцінееў Ш. І. Койданаўскі бой 1812. // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах. Т. 8. Мінск. 1999. С. 378.
- Бекцінееў Ш. Койданаўскі бой 1812. // Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Дзяржынскага раёна. Мінск. 2004. С. 86-87.