Смалёўка ляскаўка

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Лускаўка)
Смалёўка ляскаўка
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Silene vulgaris (Moench) Garcke (1869)

Сінонімы

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  20142
NCBI  42043
EOL  581986
GRIN  t:105074
IPNI  158668-1
TPL  kew-2487840

Смалёўка ляскаўка[3] (Siléne vulgáris) — шматгадовая травяністая расліна, від роду Смалёўка (Silene) сямейства Гваздзіковыя (Caryophyllaceae).

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Першапачаткова расліна была апісана Конрадам Мёнхам, у працы Methodus plantas horti botanici et agri Marburgensis: a staminum situ describendi (1794) пад назвай Behen vulgaris. Назва, якую цяпер прызнаюць сапраўднай, была апублікавана ў 1869 годзе ў дзевятым выданні працы Flora von Nord- und Mittel-Deutschland  (ісп.). Вядома вялікая колькасць сінонімаў, некаторыя з іх:

Беларускія назвы: ляскаўка, ласкавіца, ласкаўка, лускавіца, лускаўка[5], калетнік, ландыш белы, луснец[6], звончык[7][8], заячча капуста, заеччы мак, скрыпушка[9].

Распаўсюджанне[правіць | правіць зыходнік]

Расліна распаўсюджана ў Еўропе, Малой і Сярэдняй Азіі, на Каўказе, у Гімалаях, Манголіі, Японіі, Паўночнай Амерыцы і Паўночнай Афрыцы. Шырока распаўсюджаная на ўсёй тэрыторыі Расіі, акрамя арктычных і паўднёвых пустынных раёнаў.

Расце па лугах, узлесках, палянах, у светлых лясах, на высечках, пустках, абочынах дарог, па канавах; часцей сустракаецца на прырэчных лугах, пераважна ў паўднёвых абласцях засмечвае пасевы хлебных злакаў.

Біялагічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Шматгадовая травяністая расліна вышынёй 40-100 см, голая, з прамым сцяблом. Лісце ланцэтнае або яйкападобна-ланцэтнае, даўжынёй да 10 см і шырынёй да 30 мм; шызае; ніжнія звужаныя ў кароткі хвосцік.

Кветкі на кароткіх кветаножках. Чашачка ўздутая, голая, даўжынёй 13-18 мм і шырынёй 7-10 мм, з 20 жылкамі. Пялёсткі ў 1,5—2 разы даўжэй чашалісцікаў, белыя, з рассечаным адгінам. Плод — шарападобная каробачка. Цвіце ў чэрвені—верасні, плоданасіць з ліпеня. Карані кароткія, не галінастыя. Лёгка вырываюцца з зямлі.

Выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Парасткі смалёўкі выкарыстоўваюцца ў міжземнаморскай кухні: на паўночна-усходзе Італіі — у рызота, у Ла-Манчы  (руск.) — для запраўкі т. зв. «удовага гаспача  (руск.)» (gazpacho viudo).

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 122. — 160 с. — 2 350 экз. — у крыніцы пад назвай Silene cucubalus Wibel
  4. Silene vulgaris: звесткі пра назву таксона на сайце The Plant List (version 1.1, 2013). (англ.) (Праверана 29 сакавіка 2015)
  5. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
  6. Ганчарык М. М. Беларускія назвы раслін. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. II і IV. Горы-Горки, 1927
  7. Анненков Н.  (руск.) Ботанический словарь, Спб, 1878
  8. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  9. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Silene inflata // Ботанический словарь / сост. Н. И. Анненков. — СПб.: Тип. Имп. АН, 1878. — XXI + 645 с.
  • Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. 557. Silene vulgaris (Moench) Garcke [S. cucubalus Wibel, S. inflata (Salisb.) Smith, S. latifolia (Mill.) Rendle et Britt., Oberna behen (L.) Ikonn.] — Смолёвка обыкновенная, или Хлопушка // Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во научных изданий КМК, Ин-т технологических исследований, 2003. — Т. 2. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 166. — 3 000 экз. — ISBN 9-87317-128-9.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Хлопушка обыкновенная: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)