Міхаіл Саламонавіч Векслер

Міхаіл Саламонавіч Векслер
Дата нараджэння	18 красавіка 1898(1898-04-18)
Месца нараджэння	Віцебск, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1976
Месца смерці	Ленінград, РСФСР, СССР
Род дзейнасці	мастак

Векслер Міхаіл Сямёнавіч (Майсей Саламонавіч) (руск.: Векслер Михаил Семёнович; 18 красавіка 1898, Віцебск — 1976, Ленінград) — савецкі графік, афарміцель, мастак кіно.

Біяграфія

Мастак-авангардыст, графік, афарміцель, член мастацкага аб'яднання УНОВІС.

Віцебскі перыяд

Нарадзіўся ў Віцебску ў сям’і сталяра-чырванадрэўшчыка. Яго малодшым братам быў Абрам Векслер (1905—1974) — мастак кіно. З «Аўтабіяграфіі»: «у школе я не вучыўся па матэрыяльных абставінах, вучыўся на хаце бясплатна ў студэнтаў, з 9-10 гадоў я ўжо працаваў з бацькам». З 12 гадоў вучань прыказчыка ў маскацельнай лаўцы (краме бытавой хіміі) Ваўчка. З 1913 года чаляднік у малярна-маляўнічай майстэрні шыльдаў Домніцэра. З 18 гадоў (1916 год) служыў радавым у 122 пяхотным палку (Асташкоў, Цвярская губерня). Пасля Лютаўскай рэвалюцыі праслужыў яшчэ 8 месяцаў у войску мастаком.

Будзільнік, які звягае. 1922

З 1918-га па 1922 год Векслер вучыўся ў Віцебскім народным мастацкім вучылішчы (ВНМВ), дзе з найноўшымі павевамі мастацтва яго знаёмілі такія майстры як Юдаль Пэн, Марк Шагал, Вера Ермалаева, Казімір Малевіч і інш. Пад кіраўніцтвам Шагала М. Векслер працаваў у Віцебскай камунальнай дэкаратыўнай майстэрні губернскага аддзела народнай адукацыі, прымаў удзел у афармленні гарадскога асяроддзя Віцебска да святкаванняў гадавін Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі і Першамайскіх дэманстрацый (у 1919 годзе — ужо пад пачаткам Малевіча і Эль Лісіцкага). З 1920 года быў членам групы «УНОВІС» («Зацвердзіцелі новага мастацтва»), у рамках якой актыўна займаўся вывучэннем і практычным прымяненнем новых ідэй, прапанаваных Малевічам. У 1919 годзе яго працы экспанаваліся на першай дзяржаўнай выставе карцін мясцовых і маскоўскіх мастакоў у Віцебску. На другой справаздачнай выставе навучэнцаў ВНХУ (1920) ён атрымаў прэмію за свае плакаты. Увесну 1922 года Векслер скончыў Віцебскі мастацка-практычны інстытут з дыпломам «на званне свабоднага мастака і вышэйшага інструктара з правам выкладання ў мастацкіх тэхнікумах», у спісе выпускнікоў яго спецыяльнасць пазначаная як «мастак-канструктывіст» (Дыплом № 220 ад 4 мая 1922 года.).

Ленінградскі перыяд

Улетку 1922 года М. Векслер, услед за Малевічам і многімі іншымі яго вучнямі, пераехаў у Петраград. Там ён паступіў на агульны курс ВХУТЕМАС (вышэйшыя мастацка-тэхнічныя майстэрні), таксама працаваў у плакатна-вывесочных майстэрняў арцеляў «Успех» і «Октябрь» (пры аднайменным кінатэатры). С1923 года Векслер разам з калегамі па Уновісу супрацоўнічаў з Ленінградскім дэкаратыўным інстытутам. У 1924 годзе ён стаў членам мастацкага савета Інстытута, загадваў майстэрнямі гандлёва-прамысловага плаката і адзінай плакатнай майстэрні. Разам з актыўнай вытворчай дзейнасцю Векслер займаўся і даследчай працай. Вядомыя яго тэарэтычныя тэзісы аб сутнасці гандлёва-прамысловага плаката і даклады «Літарны плакат», «Прапорцыі літар і шрыфт». Ён шмат даследаваў дынамізм абстрактных кампазіцый, лічыў дынаміку «адзіным сродкам уздзеяння на гледача». У сваіх плакатах Векслер адлюстроўваў літару як самастойны геаметрычны элемент у абстрактнай плакатнай канструкцыі. Кожную літару ён імкнуўся паказаць у выглядзе найпростай геаметрычнай фігуры-трыкутніка, квадрата, круга. У гэтым плане яго плакаты сталі працягам традыцыі супрэматызму з яго прастатой формаў і беспрадметнасцю.

Плакат да фільма «Чырвоныя партызаны». 1924

У 1925 годзе на Міжнароднай выставе дэкаратыўных мастацтваў і мастацкай прамысловасці ў Парыжы Ленінградскі дэкаратыўны інстытут атрымаў залаты медаль у раздзеле «Мастацтва вуліцы». Вялікая заслуга ў гэтым належала М. Векслеру. Да гэтай выставы мастак выканаў плакат стэнда дэкаратыўнага інстытута, а таксама тры пано:" Курорт", « ПРЭН», «чырвоныя партызаны». У 1926 годзе дэкаратыўны інстытут быў расфармаваны. У тым жа годзе М. Векслер стаў загадчыкам плакатнай майстэрні ў рэкламным бюро тэатральна-відовішчных мерапрыемстваў. На гэтай пасадзе ён прапрацаваў да 1940 года, запрасіўшы ў майстэрню некаторых сваіх супрацоўнікаў па дэкаратыўным інстытуту. Векслер шмат працаваў у галіне мастацтва вуліц: выконваў Тэатральныя і перш за ўсё кінаафішы. Супрацоўнічаючы з кінастудыяй «Ленфільм», ён стварыў мноства плакатаў і рэклам для фільмаў у стылістыцы супрэматызму. Да лепшых яго прац адносяцца плакаты «Дзеці буры», «Сапернікі» (абодва 1926), экспанаваліся на юбілейнай выставе Тэатральна-дэкарацыйнага мастацтва 1927 года, а таксама на выставе «Мастакі РСФСР за 15 гадоў» (1933 год, Масква). Іншыя яго плакаты гэтага часу — «Дзекабрысты», « Волжскія бунтары», " Шынель " (усе 1926). У 1927 годзе Векслер таксама прыняў удзел у Ленінградскай выставе «Тэатральна-дэкаратыўнае мастацтва ў СССР (1917—1927)».

Плакаты Векслера 1930-1940-х гадоў выкананы ў больш рэалістычнай манеры і ілюстрацыйныя: «Пецярбургская ноч» (1934), «Паўналецце», «Залатыя агні» (абодва 1935), «Дзяўчына спяшаецца на спатканне» (1936), «Без віны вінаватыя» (1945).

М. Векслер адным з першых у СССР пачаў займацца дызайнам светлавых рэклам і шыльдаў. Ён стаяў ля вытокаў стварэння светлавой плакатна-канструктыўнай рэкламы з бягучым электрычнай радком. Таксама ён займаўся дызайнам аб’ёмнай вулічнай рэкламы (расцяжкі, стэнды, плакаты-пано, надпісы на транспарце), праектаваў інтэр’еры, працаваў у галіне прамысловай графікі.

У 1940-1941 гадах ён працаваў мастаком-кансультантам Глаўкінапраката. У 1941-1944 гадах-лабарантам і выкладчыкам кафедры маскіроўкі ў Вышэйшым інжынерна-тэхнічным вучылішчы ВМФ, эвакуяваным у Яраслаўль. З 1944-га па 1961 год Міхаіл Векслер быў мастацкім кіраўніком майстэрняў і галоўным мастаком дэкарацыйна-бутафорскага цэха на Ленінградскім Тэатральна-вытворчым камбінаце.

Жонкай Міхаіла Саламонавіча была Аляксандра Векслер, муж і жонка мелі дзвюх дачок-Ніну і Басю. Памёр М. С. Векслер 24 чэрвеня 1976 года ў Ленінградзе.

Спасылкі

• Казимир Малевич (руск.)