Перайсці да зместу

Рапуха зялёная

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Рапуха зялёная
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Bufo viridis Laurenti, 1768

Сінонімы
  • Bufo viridis Laurenti, 1768
  • Rana sitibunda Pallas, 1771
  • Buffo viridi-radiatus Lacépède, 1788
  • Bufo sitibundus — Schneider, 1799
  • Bufo cursor Daudin, 1803
  • Rana picta Pallas, 1814
  • Bufo schreberi — Oken, 1816
  • Bufo roseus Merrem, 1820
  • Bufo longipes Bonaparte, 1840
Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  661888
NCBI  30338
EOL  1019150
FW  94503

Рапу́ха зялёная (Bufo viridis) — земнаводнае, якое належыць да роду рапухі.

Дарослыя асобіны звычайна маюць даўжыню каля 50-70 мм, найбольшая даўжыня — 140 мм. Маса 12-52 г. Скура гузаватая. Верхняя частка цела светла-шэрага колеру з зеленаватым адценнем. На гэтым фоне раскіданы цёмна-зялёныя плямы, аблямаваныя вузенькай чорнай палоскай. Часта сустракаюцца чырвоныя кропачкі як на саміх плямах, так і паміж імі. Афарбоўка вельмі зменлівая: практычна немагчыма знайсці асобін, якія былі б падобныя па колькасці плям, іх контурах, размяшчэнні, афарбоўцы. Афарбоўка ніжняй часткі цела: брудна-белы фон, часта з цёмнымі плямамі. Сучляноўныя гурбячкі на ніжнім баку пальцаў задніх лапак звычайна адзінкавыя.

Распаўсюджанне

[правіць | правіць зыходнік]

Зялёная рапуха распаўсюджана ў Паўднёвай і Цэнтральнай Еўропе, Паўночнай Афрыцы, Пярэдняй, Сярэдняй і Цэнтральнай Азіі, на ўсходзе — да Заходняга Кітая і Заходняй Манголіі, на поўнач — да 60° пн.ш. Больш паўднёвы від, чым рапуха шэрая, на поўначы даходзіць толькі да Валагодскай і Кіраўскай абласцей Расіі. Жыве ў Крыме, на Каўказе, у Казахстане, Паўднёвай Сібіры (на поўнач — да 50° пн. ш.). На Беларусі зялёная рапуха распаўсюджана на усёй тэрыторыі.

Аддае перавагу адкрытым месцам: палям, лугам, поймам рэк, пазбягаючы суцэльных лясных масіваў. Зялёная рапуха больш за іншых амфібій прыстасавана да жыцця ў сухіх месцах. Скура яе малапранікальная для вады, а сама жывёліна здольна страчваць вялікую колькасць вільгаці без асаблівай шкоды для арганізма. Гэта тыпова сухапутны від, здольны вытрымліваць даволі высокія тэмпературы ва ўмовах сушы.

Асаблівасці біялогіі

[правіць | правіць зыходнік]

Зялёная рапуха ўдзень амаль не сустракаецца. Звычайна хаваецца ў розных сховішчах, часта сярод камення на ўскрайках і межах палёў, у норах грызуноў, шчылінах сцен, у ямках, якія рэдка капаюць самі. Рапухі звычайна сядзяць у сховішчах невялікімі групкамі, прытуліўшыся адна да адной. На змярканні выходзяць на паляванне. Часцей ходзяць, чым скачуць, бо у іх слаба развіты мышцы задніх канечнасцяў. Іх можна сустрэць у населеных пунктах (у паляванні тут дапамагае святло ад вулічных ліхтароў і з вокнаў дамоў).

Рацыён складаюць у асноўным бесхрыбетныя, якія жывуць на сушы. Палюючы ў садах, агародах, на палях, зялёныя рапухі знішчаюць жукоў, вусеняў, клапоў, слізнякоў.

Мае два спосабу абароны ад ворагаў: афарбоўка, якая маскіруе, і таксічныя вылучэння на скуры.

На зімоўку зялёная рапуха адыходзіць некалькі раней за іншых земнаводных. Зімуе ў норах, ямах, пад камянямі, а таксама закапаўшыся ў рыхлую зямлю (гэта яна можа рабіць дзякуючы падоўжнай скурнай складцы на ўнутраным баку перадплюсны). Вясною з'яўляецца пазней за шмат якіх іншых амфібій, калі праграваюцца зямля і вада ў вадаёмах.

Зялёная рапуха бывае каля вадаёмаў толькі ў перыяд размнажэння. Выкарыстоўвае вадаёмы са стаячай вадою, часам нават лужыны на вясковых вуліцах. Шлюбны перыяд доўжыцца з мая да сярэдзіны лета. Самцы ў гэты час абзываюцца меладычнымі трэлямі. Горла ў спевака пры раздзіманні рэзанатара, які знаходзіцца пад скурай, набывае форму шара. Самцы маюць шлюбныя мазалі на трох сярэдніх пальцах пярэдніх лапак, што дазваляе ім утрымліваць самак пры спароўванні. Ікра адкладваецца ў выглядзе доўгага (бывае да 7 м) шнура, у якім ікрынкі размешчаны ў два рады. Шнуры развешваюцца на вадзяной расліннасці і вельмі часта заблытваюцца. Пладавітасць адной самкі каля 3000-5000 ікрынак, а часам і больш.

Апалонікі ў перыяд развіцця знаходзяцца часцей на дне і ў сувязі з гэтым маюць пляскатую форму цела. Рыючыся ў глеі, яны жывяцца фітапланктонам і дэтрытам. У іх рацыёне ўсё ж пераважаюць жывёльныя кармы (прасцейшыя, калаўроткі, ракападобныя). Маладыя рапухі, выходзячы на сушу, маюць даўжыню цела каля 10-16 мм.

  • Земнаводныя. Паўзуны: Энцыклапедычны даведнік. — Мн., БелЭн, 1996. ISBN 985-11-0067-6
  • Пікулік М. М. Навошта нам амфібіі? — Мн.: Навука і тэхніка, 1992. ISBN 5-343-00383-4