Перайсці да зместу

Сэнт-Джайлс

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Царква Святога Эгідыя.
Славутасць
Сэнт-Джайлс
55°56′58″ пн. ш. 3°11′27″ з. д.HGЯO
Краіна  Вялікабрытанія
Месцазнаходжанне
Канфесія Царква Шатландыі[d]
Архітэктурны стыль гатычная архітэктура
Дата заснавання XIV стагоддзе
Сайт stgilescathedral.org.uk (англ.)
Map
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Edinburgh. The Church of St. Giles.

Сабор Святога ЭгідыяСвяты Эгідый(англ.: St Giles' Cathedral, Сэнт-Джайлс) — сабор у Эдынбургу, належыць Шатландскай прэсвітэрыянскай царкве. Знаходзіцца ў цэнтры Каралеўскай мілі і з’яўляецца ўпрыгожваннем дадзенага маршруту. На працягу 900 гадоў храм быў цэнтрам рэлігійнага жыцця Эдынбурга, у наш час разглядаецца як цэнтр прэсвітарыянства[1].

Статус

[правіць | правіць зыходнік]

Саборам, гэта значыць месцам месцавання біскупскай кафедры, Сэнт-Джайлс не з’яўляецца і завецца так толькі фармальна, паколькі ажыццяўляў гэту функцыю на працягу толькі двух кароткіх перыядаў у XVII стагоддзі — у 1635—1638 і 1661—1689 гадах. Прызначэнне біскупаў у Сэнт-Джайлс было арганізавана англійскімі ўладамі і справакавала беспарадкі і біскупскія войны. У сярэднявеччы, да Рэфармацыі сабор святога Джайлса быў галоўным храмам Эдынбурга і належаў біскупству Сэнт-Эндрус, біскупская ж кафедра размяшчалася ў саборы Святога Андрэя у горадзе Сэнт-Эндрус, Файф. Пасля Рэфармацыі, і на працягу большай часткі сваёй гісторыі шатландская прэсвітэрыянская царква не мела біскупаў, епархій і адпаведна кафедральных сабораў, таму сабор святога Джайлса часцей звалі, і дагэтуль завуць «галоўная царква» (англ.: high kirk).[2]

Гісторыя

[правіць | правіць зыходнік]
Выгляд на сабор

Сабор асвячоны ў гонар святога Джайлса, заступніка калек і пракажаных, які таксама лічыцца заступнікам Эдынбурга. Святы быў вельмі папулярны ў Сярэднія вякі.[3]

Самая старая частка будынка — чатыры масіўных цэнтральных калоны — адносіцца меркавана да 1124 года, хоць доказаў гэтаму мала. У 1385 гады ў саборы адбыўся пажар, пасля чаго яго амаль цалкам прыйшлося перабудоўваць. Вялікая частка сучаснага сабора тычыцца менавіта да таго часу. У 1466 г сабору быў прысвоены статус калегіяльнай царквы. Пасля падвышэння статусу, каля 1490 года, да будынка сабора была прыбудавана вежа.[4]

Пасля Рэфармацыі 1560 года, саборная рэліквія, правіца святога Джайлса з алмазным пярсцёнкам, а таксама іншыя каштоўнасці і святыні былі прададзены эдынбургскім ювелірам Майклу Гілберту і Джону Харту. Унутраная частка сабора была падзелена на шматлікія залы ў адпаведнасці з рэфарматарскай прэсвітэрыянскай малітоўнай традыцыяй.[5]

На працягу амаль 300 гадоў пасля Рэфармацыі сабор шырока выкарыстоўваўся таксама і не для рэлігійных мэт. У саборы ў розны час было аддзяленне паліцыі, пажарная станцыя, школа, крама па продажы вугля. У саборы таксама знаходзілася гільяціна шатландская панна, а ў адным крыле сабора дзейнічала турма для прастытутак і блудніц.[5]

Да 1800 года сабор знаходзіўся ў гнятлівым стане і псаваў вонкавае аблічча Эдынбурга. У 1829 годзе для правядзення рэстаўрацыйных прац быў прызначаны архітэктар Уільям Берн. Для сіметрыі і паляпшэння вонкавага выгляду будынка былі знесены некалькі капліц, у аконныя праёмы былі ўстаўлены больш сучасныя вітражы, вонкавыя сцены сабора былі абкладзены новым абчасаным каменем.[6]

У 1872—1883 гадах, сэр Уільям Чэмберс, лорд-правост Эдынбурга, прафінансаваў новую рэстаўрацыю з мэтай стварэння «шатландскага Вестмінстарскага абацтва». Для правядзення рэстаўрацыі быў найманы Уільям Хэй, пры правядзенні рамонтных прац былі знесены старыя галерэі і перагародкі збудаваныя ў часы Рэфармацыі.[6][7]

У аконныя праёмы былі ўстаўлены вітражы з біблейскімі сюжэтамі, што было прынята не ўсімі вернікамі, паколькі, як лічылася, ідзе насуперак з прэсвітэрыянскімі традыцыямі. Не ўсе вокны былі заменены ў той час у тым ліку і па вышэйпаказаных чынніках, але гэта паслужыла пачаткам працэсу па ажыццяўленні ў жыццё плану, калі бесперапынна ў храналагічным парадку, вітражы з паўночна-усходняй часткі і да паўночна-заходняй часткі сабора нясуць на сабе апавяданне Бібліі. Завершана ўсталёўка вітражоў была толькі ў сярэдзіне стагоддзя, на адным з апошніх вітражоў намаляваны св. Андрэй — заступнік Шатландыі. Святы Андрэй паўстае ў адзенні блакітнага колеру, у яго выяве адгадваецца аблічча знакамітага эдынбургскага лекара Джэймса Джэймсана, бо стварэнне вітража прафінансаваў удзячны пацыент доктара.[7][8]

Капліца

[правіць | правіць зыходнік]
Капліца ордэна Чартапалоху ў саборы

У 1911 годзе ў саборы была ўладкована капліца ордэна Чартапалоху, не які не меў яе з моманту стварэння ордэна ў 1687 годзе. Кожны год, у чэрвені ці ліпені, манарх прыбывае ў Эдынбург і пасяляецца ў Халірудскім палацы. Падчас візіту праводзяцца розныя цырымоніі злучаныя з ордэнам Чартапалоху, у капліцы ордэна адбываецца прысвячэнне новых дам і рыцараў ордэна. У кожнага рыцара ордэна ў капліцы маецца невялікі пакой, над якім змяшчаецца яго меч, геральдычны шлем і герб, пасля смерці рыцара герб не выдаляецца, а пераносіцца ніжэй на заднюю сценку пакоя, такім чынам пакоі ўпрыгожаны гербамі чальцоў каралеўскага ордэна з 1911.[9]

Іншае

[правіць | правіць зыходнік]

Англійскі кароль Карл I прыняў рашэнне навязаць прэсвітэрыянскай царкве Шатландыі новую набажэнскую кнігу «пра сумесную малітву» (англ.: Book of Common Prayer).[10] У Шатландыі новаўвядзенне, выходнае ад англійцаў разумення не знайшло, і 27 ліпеня 1637 года на нядзельнай службе, калі старэйшы эдынбургскі святар Джон Ханах пачаў чытаць новую кнігу, рынкавая гандлярка Джэні Грэдыс кінула крэсла яму ў галаву, пасля чаго пачаліся масавыя беспарадкі.[11] Беспарадкі, якія распаўсюдзіліся па ўсім горадзе, прывялі да стварэння кавенацкага руху, які хутка ахапіў ўсю Шатландыю. У выніку пачаўся ваенны канфлікт, вядомы як біскупская вайна. Біскупская вайна з’явілася часткай вайны трох каралеўстваў і прывяла да грамадзянскай вайны ў Англіі і звяржэнню і карай смерцю караля Карла I.

У канцы стагоддзя для сабора былі выраблены званы. У 1707 годзе паміж парламентамі Англіі і Шатландыі быў падпісаны Акт аб Уніі і ўтварэнні новай дзяржавы Вялікабрытанія. На наступны дзень пасля падпісання акту званар сабора святога Джайлса адзваніў мелодыю шатландскай песні «Чаму мне павінна быць так сумна ў мой дзень вяселля?» (англ.: Why should I be so sad on my wedding day?)[12].

Турызм

[правіць | правіць зыходнік]

Знаходзячыся ў цэнтры каралеўскай мілі сабор з’яўляецца адным з самых папулярных турыстычных месцаў у Эдынбурзе. Акрамя цікавай сярэднявечнай архітэктуры ў сабор турыстаў прыцягваюць і шматлікія рэліквіі, якія захоўваюцца ў яго будынку. У саборы таксама пахаваныя шматлікія вядомыя і ганаровыя грамадзяне Шатландыі, напрыклад, удзельнік грамадзянскай вайны на боку Карла I Джэймс Грэм, яго вораг, удзельнік вайны на боку англійскага парламента Арчыбальд Кэмпбал. А таксама Роберт Люіс Стывенсан[13] і Джон Нокс, хоць магіла апошняга згублена.

Панарама

[правіць | правіць зыходнік]
Панарама 360° сабора святога Джайлса

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ St. Giles
  2. ↑ St Giles Cathedral — Edinburgh Scotland Архівавана 21 снежня 2020.
  3. ↑ http://www.catholic-forum.com/saints/golden266.htm Легенда пра святога Эгідыя
  4. ↑ Mediaeval Stonework Архівавана 17 лютага 2011.
  5. ↑ а б Reformation Архівавана 3 лістапада 2007.
  6. ↑ а б 19th Century Restoration Архівавана 17 ліпеня 2011.
  7. ↑ а б St Giles' Cathedral Feature Page on Undiscovered Scotland
  8. ↑ Victorian Windows Архівавана 17 лютага 2011.
  9. ↑ The Thistle Chapel Архівавана 8 жніўня 2011.
  10. ↑ The Church becomes a Cathedral Архівавана 7 жніўня 2011.
  11. ↑ Jenny Geddes Архівавана 17 ліпеня 2011.
  12. ↑ http://www.electricscotland.com/familytree/magazine/augsep2003/edinburgh.htm Факты Эдынбурга
  13. ↑ Robert Louis Stevenson Memorial Архівавана 28 жніўня 2008.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Сэнт-Джайлс"