Тайм-аўт

Тайм-аўт (англ.: time-out) — кароткі, звычайна на адну хвіліну, перапынак у спартыўнай гульні, які аб'яўляецца па просьбе каманды, трэнера або спартсмена. Тайм-аўт дазваляе трэнерам абедзвюх каманд мець зносіны з камандай, напрыклад, каб вызначыць стратэгію або натхніць баявы дух, а таксама спыніць гульню. Каманды звычайна бяруць тайм-аўты ў стратэгічна важныя моманты матчу, або каб пазбегнуць штрафу за затрымку гульні.

Правілы тайм-аўта па відах спорту

Баскетбол

Паводле правілаў ФІБА, тайм-аўт у баскетболе — прыпынак гульні па просьбе трэнера або яго памочніка, які звяртаецца да сакратара. Тайм-аўт можа быць прадастаўлены або абодвум камандам (пры «мёртвым» мячы пасля ўдалага штрафнога кідка або пры спыненні гульні і паведамленняў ад суддзі сакратарскаму сталу), або адной камандзе (у кошык якой закінулі мяч з гульні). Кожная каманда мае два тайм-аўта падчас першай паловы, тры тайм-аўта падчас другой паловы (не больш за два тайм-аўты ў апошнія дзве хвіліны другой паловы) і адзін тайм-аўт падчас кожнага дадатковага перыяду. Нявыкарыстаныя тайм-аўты нельга перанесці на наступную палову або дадатковы перыяд. Працягласць тайм-аўтаў ФІБА адрозніваецца ад працягласці тайм-аўтаў ў матчах NCAA і НБА (ЗША).

У НБА, правіла тайм-аўта з'яўляецца больш складаным. Каманды маюць адзін 20-секундны тайм-аўт на палову гульні і шэсць рэгулярных 60-секундных тайм-аўтаў на працягу ўсёй гульні. Падчас 20-секунднага тайм-аўта можна замяніць толькі аднаго іграка. Падчас рэгулярнага тайм-аўта, не існуе ніякіх абмежаванняў на замены. У першай і трэцяй чвэрцях павінны быць два 100-секундныя тайм-аўты. Калі па заканчэнні 6 хвілін першай ці трэцяй чвэрці ніводная каманда не ўзяла тайм-аўт, суддзя-хранаметрыст павінен дачакацца, пакуль мяч стане «мёртвым», і прызначыць тайм-аўт камандзе гаспадароў. Калі адказны тайм-аўт не будзе узяты да 3:00, хранаметрыст даць яго камандзе, якая не брала тайм-аўт раней. У другой і чацвёртай чвэрці даецца тры 100-секундных тайм-аўты. Калі ніводная каманда не ўзяла тайм-аўт да 9:00 другой або чацвёртай чвэрці, то права на адзін тайм-аўт адзываецца. Калі няма тайм-аўтаў няма да 6:00, хранаметрыст павінен дачакацца, пакуль мяч стане «мёртвым», і прызначыць тайм-аўт камандзе гаспадароў. Калі да 3:00 больш не будзе тайм-аўтаў, хранаметрыст даць яго камандзе, якая не брала тайм-аўт раней. У чацвёртай чвэрці кожная каманда абмежаваная максімум трыма тайм-аўтамі, і калі каманда мае больш аднаго тайм-аўта за дзве хвіліны да заканчэння чвэрці, то адзін тайм-аўт скарачаецца да 20 секунд. У авертайме, кожная каманда мае два 60-секундных тайм-аўта і адзін 20-секундны. Калі каманда мае хоць адзін тайм-аўт за дзве хвіліны да заканчэння авертайма, то адзін тайм-аўт скарачаецца да 20 секунд.

Валейбол

У валейболе, Міжнародная федэрацыя валейбола (ФІВБ) прадугледжвае два 30-секундных тайм-аўта дазволіла кожнай камандзе, за партыю. У сусветных і афіцыйных спаборніцтвах пад эгідай ФІВБ ёсць два дадатковых 60-секундных тэхнічных тайм-аўта ў кожнай партыі, калі вядучая каманда дасягае 8-га і 16-га ачка, аднак няма тэхнічнага тайм-аўта ў тай-брэйку (5-я партыя).

Воднае пола

У водным пола, кожная каманда мае права два 60-секундных тайм-аўта ў асноўны час і адзін дадатковы тайм-аўт у дадатковы час. Тайм-аўт можна узяць толькі тады, калі каманда валодае мячом.

Гандбол

У гандболе, дазаляецца адзін 60-секундны тайм-аўт за адзін тайм для кожнай каманды. Тайм-аўты бяруцца галоўным трэнерам шляхам перадачы спецыяльнай зялёнай карткі суддзям матчу, і могуць быць узяты толькі тады, калі каманда валодае мячом.

Хакей з шайбай

У хакеі, кожная каманда мае права на адзін 30-секундны тайм-аўт за гульню, які можа быць узяты толькі падчас звычайнага спынення гульні. Паводле правілаў Міжнароднай федэрацыі хакея, абедзве каманды маюць права на тайм-аўт падчас аднаго спынення, але другая каманда павінна папярэдзіць суддзю аб жаданні ўзяць тайм-аўт да заканчэння тайм-аўта суперніка. У НХЛ толькі адна каманда можа ўзяць тайм-аўт падчас спынення гульні.

Літаратура

• Тайм // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 388. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Тайм-а́ўт// Тлумачальны слоўнік беларускай мовы: У 5-ці т / АН БССР, Інстытут мовазнаўства імя Я. Коласа. — Мн.: Беларус. Сав. Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 1983. — Т. 5 кн. 1: С — Улагодзіць / [рэдактар М. Р. Суднік]. — С. 460. — 663 с.