Удзельнік:Андрэй Берастоўскі/Уладзімір Ямельянавіч Смялоўскі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Уладзімір Ямельянавіч Смялоўскі (1927 — 2009) — беларускі рускамоўны паэт і празаік, геолаг-тарфянік. Нарадзіўся ў вёсцы Гайдукоўка, згодна аўтабіяграфічным успамінам пэўны час жыў у Баранавічах, а з 1947 года — у Мінску. Большую частку жыцця літаратурная дзейнасць была яго хобі. Пачаў публікаваць свае творы толькі ў 2005 годзе. Ацэнак яго творчасці захавалася мала, і пра яго жыццё і дзейнасць вядома пераважна з яго твораў, асабліва аўтабіяграфічнага апавядання «Іллін дзень», і ўспамінаў журналісткі і паэтэсы Вольгі Янчанкі, якая вучылася разам з жонкай У. Я. Смялоўскага.

Кароткая біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў 1927 годзе[1] ў вёсцы Гайдукоўка (Рэчыцкі раён, Гомельскай вобласць). Пасля ўваходу савецкай арміі ў Заходнюю Беларусь жыў у Баранавічах з бацькамі да акупацыі горада немцамі ў 1941 годзе. Пазней перабраўся да сваякоў у вёску Саматэвічы, дзе стаў сведкам вынішчэння яўрэяў, і неўзабаве быў маблілізаваны на прымусовую працу ў Германію. У 1947 годзе пасля вяртання з палону У. Смялоўскі паступіў у Мінскі палітэхнікум, дзе сустрэў сваю будучую жонку Ірыну Віктараўну Смаль[2].

У 1950 годзе У. Я. Смялоўскі ажаніўся на І. Смаль[3]. У шлюбе нарадзіліся дзеці Аляксандр, Наталля, Таццяна, Вольга і Ірына. Далейшыя падзеі жыцця пісьменніка вядомы ўрыўкамі. Згодна ўспамінам В. Янчанкі У. Смялоўскі быў адным з ліквідатараў катастрофы на ЧАЭС[4]. Таксама сам Смялоўскі ў прадмове да кнігі «Унукам маім і чужым» абмовіўся, што праходзіў прафілактычны агляд у Рэспубліканскай клінічнай бальніцы медыцынскай рэабілітацыі ў Аксакаўшчыне[5]. Са збору вершаў «Настальгія» можна даведацца пра супрацоўніцтва паэта з такімі арганізацыямі як «БелНДІТоппраект» і торфапрадпрыемствам «Бярэзінскае» падчас яго кар’еры ў якасці тарфяніка.

У 2000 У. Смялоўскі некалькі месяцаў праляжаў з гепатытам у 6-й ГКБ Мінска[6]. Праз кароткі час ён перастае працаваць, і згубіўшы жонку ў 2003 годзе засяроджваецца на літаратурнай дзейнасці[7]. З 2005 па 2008 год У. Смялоўскі выдае свае кнігі «Настальгія», «Іллін дзень» і «Казкі». У 2008 годзе Вольга Янчанка[8], сяброўка яго жонкі, апублікавала тры яго кнігі на сайце «Стихи.ру». 4 мая 2009 года У. Смялоўскі памёр. Верагоднае месца пахавання — Каладзішчанскія могілкі[9].

Літаратурная дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Значнасць творчасці У. Я. Смялоўскага перш за ўсё ў яго ўспамінах пра маладаследаваныя падзеі гісторыі Беларусі, такія як калетывізацыя ва Ўсходняй Беларусі, жыццё горада Баранавічы ў 1939—1941 гадах, нямецкую акупацыю, ліквідацыю яўрэяў у Саматэвічах і жыццё ў нямецкіх працоўных лагерах, што было апісана ў празаічным апавяданні «Іллін дзень», дзе ўспаміны аўтара пра свае маладыя гады ідуць у падрабязным апісанні гістарычнага кантэкста. Калі пра гісторыю калектывізацыі і сталінскія рэпрэсіі ў апавяданні гаворыцца мала, і ў беларускай навуковай, мемуарнай і мастацкай літаратуры гэтыя тэмы добра распрацаваны, то апублікаваных апісанняў жыцця Заходняй Беларусі пасля далучэння да СССР і да нямецкай акупацыі даволі мала.[10]. Таксама гістарычную цікавасць уяўляюць успаміны пра нямецкую акупацыю: рознапланавыя паводзіны нямецкіх вайскоўцаў, французскіх дабраахвотнікаў і мясцовых калабарацыяністаў, дзеянні партызан і г.д. Асобную цікаваць прадстаўляе падрабязнае апісанне ліквідацыі саматэвічскіх яўрэяў у 1942 г. Па прычыне такой падрабязнасці сцэна гэтай ліквідацыі была перадрукавана мемарыяльным сайтам беларускіх яўрэяў «Маё мястэчка[11]». І, нарэшце, апісання жыцця ў нямецкіх працоўных лагерах паводле ўспамінаў Смялоўскага і ўспаміны яго жонкі пра сваё дзяцінства ў інтэрнаце, таксама маюць цікаваць для даследчыкаў СССР і Германіі 1930-40-х гг.

Акрамя гэтага, У. Я. Смялоўскі апублікаваў збор вершаў «Настальгія[12]» і свае казкі дзя дзяцей[13]. Працаваў над кнігай «Вернісаж памяці», пра лёс якой пакуль няма інфармацыі. Сярод цікавых вершаў для даследчыкаў гісторыі можна адзначыць «Пераможца», дзе ўзгадваецца лёс нямецкіх ваеннапалонных у СССР (гэта тэма практычна не распрацавана ў беларускай літаратуры), вершы прысвечаныя дзейнасці «БелНДІТоппраект», торфапрадпрыемству «Бярэзінскае» і 6-й гарадской бальніцы Мінска, якія звяртаюць увагу на некаторыя малавядомыя факты дзейнасці гэтых арганізацый і вершы, прысвечаныя беларускім навукоўцам І. Танавіцкаму, І. І. Ліштвану і А. Цішковічу, якіх аўтар ведаў асабіста.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Згодна інфармацыі, апублікаванай В. Янчанкай 09.05.2009 у якасці рэцэнзіі да нататкі Тайна Володи Смеловского на сайце «Стихи.ру» («Читатель мой случайный, ироничный, с горечью в слезах я сообщаю тебе, что 4-го мая 2009 года на 83-м году жизни ушел в мир иной друг юности моей Володя Смеловский.») з чаго можна зрабіць выснову, што У. Смялоўскі верагодней за ўсё нарадзіўся ў 1927 годзе.
  2. ↑ Інфармацыя паводле аўтабіяграфічнага апавядання «Іллін дзень»
  3. ↑ У прадмове да зборніка вершаў «Настальгія» Смялоўскі пісаў, што пражыў з жонкай 53 гады (В. Смеловский. Ностальгия. Сборник стихов. Мн.: «Юнипак», 2005, с. 8) а паводле ўспамінаў В. Янчанкі, яго жонка памерла ў 2003 годзе.Тайна Володи Смеловского // «Стихи.ру»
  4. ↑ Тайна Володи Смеловского // «Стихи.ру»
  5. ↑ Владимир Смеловский. Для внуков моих и чужих Сказки ВИНИПАК. — Минск. — 2008
  6. ↑ Гэты эпізод яго жыцця апісаны ў вершы «Калі здараецца бяда»: В. Смеловский. Когда случается беда//Ностальгия. Сборник стихов. Мн.: «Юнипак», 2005, с. 66—81
  7. ↑ У. Я. Смялоўскі напісаў свой першы верш каханай дзяўчыне ў 1947 годзе. Гл.: В. Смеловский. Моей Иринке//Ностальгия. Сборник стихов. Мн.: «Юнипак», 2005, с. 104. Але першую кнігу выдаў толькі ў 2005 годзе.
  8. ↑ Вольга Георгіеўна Янченка, член Саюза журналістаў СССР, лаурэат прэміі «Залатое пяро» 1993 года, рэдактар інтэрнэт-часопіса інвалідаў «Надзея»
  9. ↑ Уладзімір Смялоўскі. Забыты паэт // Блог Андрэя Берастоўскага
  10. ↑ Некаторыя апісанні жыцця Заходняй Беларусі відавочцамі апублікаваў у сваіх кнігах беларускі гісторык Ігар Мельнікаў. Трэба зазначыць, што мастацкая літаратура савецкага часу, прысвечаная пытанням жыцця ў Заходняй Беларусі, напрыклад, «Перад вераснем» А. Бажко, характарызуецца значным ўсхваленнем савецкага ладу жыцця і апісаннем жыцця ў Польшчы ў негатыўных фарбах.
  11. ↑ Владимир Смеловский ИЛЬИН ДЕНЬ // Мое местечко
  12. ↑ В. Смеловский. Ностальгия. Сборник стихов. Мн.: «Юнипак», 2005
  13. ↑ Владимир Смеловский. Сказки. ВИНИПАК. — Минск. — 2008


Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Удзельнік:Андрэй_Берастоўскі/Уладзімір_Ямельянавіч_Смялоўскі&oldid=3419409"