Ферэнц Дэак

Ферэнц Дэак
венг.: Deák Ferenc
1-ы міністр юстыцыі Венгрыі[d] 17 сакавіка 1848 — 11 верасня 1848
Пераемнік	Лаяш Бацьяні
дэпутат Нацыянальнага сходу Венгрыі[d] 6 красавіка 1861 — 22 жніўня 1861
дэпутат Нацыянальнага сходу Венгрыі[d] 14 снежня 1865 — 15 красавіка 1872
дэпутат Нацыянальнага сходу Венгрыі[d] 3 верасня 1872 — 24 мая 1875
дэпутат Нацыянальнага сходу Венгрыі[d] 30 жніўня 1875 — 29 студзеня 1876
дэпутат Нацыянальнага сходу Венгрыі[d] 5 ліпеня 1848 — 13 жніўня 1849
Нараджэнне	17 кастрычніка 1803(1803-10-17) Söjtör[d], Габсбургская манархія
Смерць	28 студзеня 1876(1876-01-28) (72 гады) Будапешт, Аўстра-Венгрыя
Месца пахавання	Керэпешы[d]
Род	Deák family[d]
Бацька	Ferenc Deák[d]
Маці	Erzsébet Sibrik[d]
Партыя	Opposition Party[d] Address Party[d] Deák Party[d] Ліберальная партыя[d]
Член у	Венгерская акадэмія навук
Адукацыя	Q59821583? (1821)
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ферэнц Дэак (венг.: Deák Ferenc; 17 кастрычніка 1803, Шойцер — 28 студзеня 1876, Будапешт) — венгерскі палітычны дзеяч. Бацька Аўстра-венгерскага пагаднення 1867 года.

Біяграфія

Ферэнц Дэак быў шостым дзіцем у сям'і Ферэнца Дэака-старэйшага і Эржэбет Шыбрык. Маці Дэака памерла пры родах, і да 1808 года хлопчык выхоўваўся ў свайго дзядзькі Ёжэфа Дэака ў Залатарнаку, а затым за выхаванне малодшага брата ўзяліся яго старэйшыя брат і сёстры — Антал, Ёзэфа і Клара.

У 1817 годзе Ферэнц Дэак паступіў у Каралеўскую акадэмію навук у Дзьёры. У 1817—1819 гадах навучаўся на філасофскім факультэце, самастойна вывучаў гісторыю права і канстытуцыі. Двухгадовую юрыдычную практыку праходзіў у Пешце. У 1823 годзе атрымаў дыплом юрыста. Дэак захапляўся літаратурай і аддаваў перавагу паэзію Шандара Кішфалудзі і Міхая Вёрашмарці. З апошнім Дэак ліставаўся, затым пазнаёміўся асабіста і быў у сяброўскіх адносінах. У 1839 годзе быў абраны ў члены Венгерскай акадэміі навук, а ў 1855 годзе стаў яе прэзідэнтам.

У 1824—1832 гадах Ферэнц Дэак працаваў адвакатам у камітаце Зала і сакратаром камітэта па справах сірот. У 1833 годзе Ферэнц Дэак змяніў свайго брата Антала на пасадзе прадстаўніка венгерскага сойма ў Браціславе і далучыўся да апазіцыі. Ён абараняў правы сялян, змагаўся за свабоду слова і веравызнання і адмену смяротнага пакарання. Яму ўдалося згуртаваць апазіцыйныя колы ў Партыю Дэака і ўстаць у яе главе. У 1848 годзе ў першым венгерскім урадзе Лаяша Бацяні Ферэнц Дэак атрымаў партфель міністра юстыцыі.

Калі рэвалюцыя перарасла ў вызваленчы рух, Дэак спрабаваў пасродкаваць у перамовах паміж венгерскім урадам і Венай. Пацярпеўшы няўдачу ў гэтых перамовах, Дэак з'ехаў у сваё памесце ў Кехідакустані. Пасля разгрому рэвалюцыі Дэак заклікаў весці палітыку пасіўнага супраціўлення Габсбургам. У 1854 годзе ён прадаў сваё памесце і пераехаў у Пешт. У 1861 годзе на скліканы сход прадстаўнікоў Дэак быў высунуты ад Пешта. Падтрымку Дэаку аказвалі ў першую чаргу Ёжэф Этвёш і Іштван Сечэні.

15 красавіка 1865 года ў газеце «Pesti Napló» быў апублікаваны знакаміты артыкул Дэака, які паклаў пачатак перамовам аб заключэнні Аўстра-венгерскага пагаднення. Пасля 1867 года Дэак адыграў значную ролю ў падрыхтоўцы грамадзянскага кодэкса, а затым адышоў ад актыўнай палітычнай дзейнасці. Дэак памёр 28 студзеня 1876 года ад хваробы сэрца і быў пахаваны на могілкі Керэпешы.

Імя Ферэнца Дэака носіць адна з цэнтральных плошчаў венгерскай сталіцы і размешчаная пад ёй вузлавая станцыя будапешцкага метрапалітэна.

Літаратура

• Деак, Франц // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ферэнц Дэак
• Ферэнц Дэак у ВСЭ(недаступная спасылка)
• Budapest Pocket Guide Архівавана 9 студзеня 2009.
• Dario Castiglione, Ian Hampsher-Monk. The history of political thought in national context