Франсуа Тамбалбай

Франсуа Тамбалбай
1-ы Прэзідэнт Чада[d] 11 жніўня 1960 — 13 красавіка 1975
Пераемнік	Noël Milarew Odingar[d]
Prime Minister of Chad[d] 26 сакавіка 1959 — 11 жніўня 1960
Папярэднік	Ahmed Koulamallah[d]
Пераемнік	Hissène Habré[d]
Нараджэнне	15 чэрвеня 1918(1918-06-15) Béssada[d], French Chad[d], Французская Экватарыяльная Афрыка
Смерць	13 красавіка 1975(1975-04-13) (56 гадоў) Нджамена, Чад
Веравызнанне	пратэстанцтва
Партыя	Прагрэсіўная партыя Чада[d] (1970-я) National Movement for the Cultural and Social Revolution[d] (1975)
Аўтограф
Бітвы	Другая сусветная вайна Chadian Civil War of 1965–1979[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Франсуа Тамбалбай або Нгарта Тамбалбай (фр.: François (N'Garta) Tombalbaye; 15 чэрвеня 1918, Басада — 13 красавіка 1975, Нджамена) — чадскі палітычны дзеяч, першы Прэзідэнт Рэспублікі ў 1960—1975 гадах.

Біяграфія

Нарадзіўся 15 чэрвеня 1918 года ў вёсцы Басада (паблізу Кумары) прэфектуры Сярэдні Шары ў паўднёвай частцы французскай калоніі Чад ў сям'і этнічнай групы сара. Скончыў сярэднія школы ў Форт-Аршамба (цяпер Сарх) і ў Бразавілі (Французскае Конга). У 1942 годзе пачаў сваю кар'еру як школьны настаўнік у школах сталіцы калоніі Форт-Ламі (цяпер Нджамена) і Форт-Аршамба, адначасова займаючыся прыватным прадпрымальніцтвам. Высунуўся як прафсаюзны актывіст. У 1946 годзе быў абраны тэрытарыяльным дарадцам — членам Тэрытарыяльнай асамблеі французскай заморскай тэрыторыі Чад. У 1947 годзе ўдзельнічаў у стварэнні Прагрэсіўнай партыі Чада — секцыі Дэмакратычнага аб'яднання Афрыкі і стаў адным з яе лідараў. У 1951 годдзе склаў паўнамоцтвы тэрытарыяльнага дарадцы. У 1952 годзе ўвайшоў у Вялікі савет Французскай Экватарыяльнай Афрыкі. У 1952 годзе Тамбалбай стаў адным з заснавальнікаў і ўзначаліў Саюз аўтаномных прафсаюзаў Чада. Адначасова ў 1952—1959 гадах быў кіраўніком Крэдытнага таварыства Экватарыяльнай Афрыкі і службы пошты і тэлеграфа, затым стаў кіраўнікам таварыства радыёвяшчання Французскіх заморскіх тэрыторый (Бразавіль). У 1957—1959 гадах — віцэ-прэзідэнт Урадавага савета Французскай Экватарыяльнай Афрыкі.

З 11 жніўня 1960 года — Прэзідэнт незалежнай Рэспублікі Чад. Пасля атрымання Чадам незалежнасці ўвёў у краіне аднапартыйную сістэму. Унутраная палітыка Тамбалбая на пасадзе прэзідэнта прывяла да значнага росту сацыяльнай і міжэтнічнай напружанасці, стварэнню некалькіх моцных груп ўзброенай апазіцыі, эскалацыі грамадзянскай вайны, і скончылася ваенным пераваротам 13 красавіка 1975, у выніку якога ён загінуў.