Хаджымукан Мунайтпасаў

Хаджымукан Мунайтпасаў
каз.: Қажымұқан Мұңайтпасұлы
«Ямагата Муханура (Мухунура)» — адзін з псеўданімаў Хаджымукана Мунайтпасава
Агульная інфармацыя
Пол	мужчынскі
Імя пры нараджэнні	Мукан Мунайтпасаў
Мянушкі	Чорны Іван, Ямагата Муханура, Чырвоная Маска, Кара-Мустафа
Спецыялізацыя	класічная барацьба
Нарадзіўся	7 красавіка 1871(1871-04-07) Карааткель, Акмолінскі павет[d], Акмолінская вобласць, Заходне-Сібірскае генерал-губернатарства[d], Расійская імперыя
Памёр	12 жніўня 1948(1948-08-12) (77 гадоў) Кажымуканская сельская акруга[d], Ардабасінскі раён[d], Паўднёва-Казахстанская вобласць, Казахская ССР, СССР
Грамадзянства	СССР
Гады кар’еры	1901—1944
Рост	194 см
Вага	139 кг
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Хаджымукан (Кажымукан) Мунайтпасаў (каз.: Қажымұқан Мұңайтпасұлы; 7 красавіка 1871, аул Карааткель Акмалінскай вобласці, — 12 жніўня 1948, калгас Ленін туы, Паўднёва-Казахстанская вобласць) — казахскі барэц і цыркавы артыст. Неаднаразова (у 1908, 1909, 1911, 1913 і 1914 гадах) перамагаў у чэмпіянатах свету па класічнай барацьбе сярод прафесіяналаў. У 1909 г. на чэмпіянаце свету па французскай барацьбе ў Гётэбаргу (Швецыя) Хаджымукан стаў уладальнікам залатога медаля. Залаты медаль ён заваёўвае і на сусветным чэмпіянаце ў Варшаве (1911 год). Першы казах, які заваяваў тытул чэмпіёна свету па французскай барацьбе; шматкроць перамагаў у сусветных, расійскіх, рэгіянальных, потым і агульнасаюзных чэмпіянатах па класічнай барацьбе сярод цяжкавагавікоў. З’яўляецца ўладальнікам каля паўсотні ўзнагарод і медалёў розных проб.

З-за таго, што не мог быць дапушчаны ў зборную Расіі, пад японскім імем Ямагата Муханура выступаў на міжнародных спаборніцтвах за Маньчжурыю. Хаджимукана таксама далі мянушку «Чорным Іванам», а пасля здзяйснення хаджа ў 1912 годзе, ён атрымаў да свайго імя прыстаўку «Хаджы» (паломнік), з якім і стаў вядомы ва ўсім свеце.

У дарэвалюцыйны перыяд Хаджымукан паспяхова выступаў на міжнародных арэнах разам з такімі легендарнымі барцамі, як Іван Паддубны, Георг Лурых і Іван Заікін. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі актыўна браў удзел у станаўленні Савецкай улады ў Казахстане, заснаваў першы ў гісторыі Казахстана прафесійны тэатр, з улоння якога выйшлі многія знакамітыя артысты таго часу, арганізоўваў розныя чэмпіянаты.

У час Вялікай Айчыннай вайны Хадыимукан сваімі выступамі збіраў сродкі на дапамогу арміі і падарыў фронту самалёт, названы ў гонар Амангельды Іманава. Нягледзячы на ўсе заслугі перад радзімай, пад канец жыцця ён застаўся без падтрымкі з боку мясцовых улад і, меркавана, памёр ад запалення лёгкіх з-за жыцця ў нечалавечых умовах.

Літаратура

• П. Матущак, Е. Мухиддинов. Казахша курес / рецензент: К. Р. Байдосов. — Алма-Ата: «Рауан», 1995. — 159 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-625-02825-7.
• Виктор Подрезов. Кумир степей // Восток — поэзия силы. — Усть-Каменогорск: Либриус, 2010.
• Гюльнар Муканова Богатырь казахских степей.
• Ботагоз Сейдахметова. Кажымукан Мунайтпасов — батыр казахского народа (нявызн.)(недаступная спасылка). Библиотека Южно-Казахстанского государственного университета имени М. О. Ауезова. Архівавана з першакрыніцы 29 сакавіка 2013. Праверана 20 сакавіка 2013.
• Эдиге Валиханов Палуан // Журнал «Байтерек». — 2006. — В. №6. Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016.
• М. О. Макибай. Ғасырдың ғажап саңлағы Қажымұқан Мұңайтпасов және 2011 жылдың беташары Ақ Азиада. — ЕНУ имени Л. Гумилева, 2012.

Спасылкі

• Хаджымукан Мунайтпасаў на «Радаводзе». Дрэва продкаў і нашчадкаў