Казахская мова
| Казахская мова | |
| Саманазва: | қазақ тілі, قازاق ٴتىلى, qazaq tili |
|---|---|
| Краіны: | Казахстан, Кітай, Расія, Узбекістан, Манголія, Кыргызстан, Туркменістан, Турцыя і інш. |
| Афіцыйны статус: |
Казахстан (дзяржаўная мова)
|
| Арганізацыя, якая рэгулюе: | Міністэрства культуры Казахстана |
| Агульная колькасць носьбітаў: |
роднай лічаць: 11.0 млн (2012)[2] 5 млн. у іншых краінах |
| Рэйтынг: | 87 месца[3] |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя: | Мовы Еўразіі |
|
Алтайскія мовы (спрэчна) |
|
| Пісьменнасць: | кірыліца, арабскі алфавіт, лацінскі алфавіт (гл. Казахскі алфавіт) |
| Моўныя коды | |
| ISO 639-1: | kk |
| ISO 639-2: | kaz |
| ISO 639-3: | kaz |
Казахская мова (каз.: қазақ тілі, qazaq tili, قازاق ٴتىلى) — адна з цюркскіх моў. Належыць да кыпчакскай групы. Дзяржаўная мова Казахстана. Распаўсюджаная ў асноўным у Рэспубліцы Казахстан, дзе з'яўляецца дзяржаўнай. У аснове сучаснай літаратурнай казахскай мовы ляжыць паўночна-ўсходні дыялект. Асноўныя асаблівасці казахскай мовы:
- адпаведнасць гуку «ш» агульнацюрскаму «ч» (каш замест кач — «уцякаць»);
- адпаведнасць «c» агульнацюрскаму «ш» (кыс замест кыш — «зіма»);
- адпаведнасць пачатковага гуку «ж» пачатковым гукам «й» і «ж» у інш. цюрскіх мовах (жол замест ёл або жол — «дарога»);
- наяўнасць формы дзеепрыметніка сучасна-будучага часу на — атын, (-эцін), (йтын), (-йцін).
Мова сфармавалася ў 15-16 стст. на аснове мовы сярэднеазіяцкіх кыпчакаў. Літаратурная казахская мова існуе з другой паловы 19 ст. Канчатковая нармалізацыя мовы была праведзеная ў 20 ст. Пісьменнасць да 1930 г. існавала на арабскай, у 1930—1940 на лацінскай аснове, з 1940 — кірыліца з дадатковымі літарамі. Казахі Кітая, Ірана, Пакістана выкарыстоўваюць арабскі алфавіт, казахская дыяспара ў Турцыі неафіцыйна выкарыстоўвае лацінскі алфавіт. У Казахстане ідзе падрыхтоўка да пераводу казахскага алфавіту з кірыліцы на лацініцу. [4]
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Закон Рэспублікі Алтай «Аб мовах». Глава I, артыкул 4
- ↑ The Agency of Statistics of the Republic of Kazakhstan Population structure by ethnicity, religion and language, p.251
- ↑ (англ.) Ethnologue: Statistical Summaries
- ↑ Казахстан пачынае пераход з кірыліцы на лацінку
| ||||||||||||||
