Малпы

Малпы
Шымпанзэ звычайны Pan troglodytes
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Млекакормячыя Падклас:  Звяры Інфраклас:  Плацэнтарныя Надатрад:  Euarchontoglires Грандатрад:  Euarchonta Міратрад:  Прыматападобныя Атрад:  Прыматы Падатрад:  Суханосыя малпы Інфраатрад:  Малпы
Міжнародная навуковая назва
Simiiformes Haeckel, 1866
Сінонімы
Anthropoidea Simiae
Выявы на Вікісховішчы

Малпы (Anthropoidea, Simiae) — падатрад млекакормячых атрада прыматаў.

Падзяляюцца на 2 групы (каля 140 відаў): шыраканосыя малпы і вузканосыя малпы, або малпы Старога Свету. Вузканосых малпаў 3 сямействы: ніжэйшыя вузканосыя — мартышкі, вышэйшыя вузканосыя — чапавекападобныя малпы і людзі — гамініды.

Берберыйскі макак (магот) з дзіцянём

Пашыраны ў Еўропе (1 від), Паўднёвай Азіі, Цэнтральнай Амерыцы, Паўднёвай Амерыцы, Афрыцы. Жывуць пераважна ў лясах і гарах тропікаў. Большасць відаў вядзе стадны спосаб жыцця, пераважна дрэвавы (акрамя гелад, маготаў, павіянаў). У Чырвонай кнізе МСАП — каля 60 відаў.

Ад даўжыні 15 см і масы каля 70 г (ігрунка карлікавая) да 2 м і 300 кг (гарыла). Валасяное покрыва развітое (акрамя твару і вушных ракавін), развітая мімічная мускулатура. Будова мозга складаная, кара са шматлікімі звілінамі і барознамі. У вузканосых малпаў ноздры скіраваны ўніз. Вялікі палец кісці ў іх проціпастаўлены астатнім пальцам; маюць пазногці.

Усёедныя.

Нараджаюць 1 дзіцяня (у ігрунак — 2—3).

Малпы паходзяць з палеацэну і эацэну (60—25 млн. гадоў назад) ад выкапнёвых даўгапятаў Еўропы і Паўночнай Амерыкі.

У новай сістэматыцы сапраўдных малп вылучаюць у інфраатрад малпападобныя і аб'ядноўваюць з даўгапятамі ў падатрад суханосых прыматаў (Haplorhini), а астатніх — у атрад макраносых прыматаў (Strepsirrhini)

Літаратура

• Самусенка Э. Малпы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).