Грамадства: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
др r2.7.3) (робат дадаў: pms:Società |
др Bot: Migrating 107 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q8425 (translate me) |
||
Радок 26: | Радок 26: | ||
|WP= |
|WP= |
||
}} |
}} |
||
[[af:Gemeenskap]] |
|||
[[am:ኅብረተሰብ]] |
|||
[[an:Sociedat]] |
|||
[[ar:مجتمع]] |
|||
[[arc:ܟܢܫܐ]] |
|||
[[ast:Sociedá]] |
|||
[[az:Cəmiyyət]] |
|||
[[ba:Йәмғиәт]] |
|||
[[bat-smg:Vėsuomenė]] |
|||
[[be-x-old:Грамадзтва]] |
|||
[[bg:Общество]] |
|||
[[bn:সমাজ]] |
|||
[[br:Kevredigezh]] |
|||
[[bs:Društvo]] |
|||
[[ca:Societat]] |
|||
[[ceb:Katilingban]] |
|||
[[ckb:کۆمەڵگە]] |
|||
[[cs:Společnost]] |
|||
[[cv:Этем пĕрлĕхĕ]] |
|||
[[cy:Cymdeithas]] |
|||
[[da:Samfund]] |
|||
[[de:Gesellschaft (Soziologie)]] |
|||
[[el:Κοινωνία]] |
|||
[[en:Society]] |
|||
[[eo:Socio]] |
|||
[[es:Sociedad]] |
|||
[[et:Ühiskond]] |
|||
[[eu:Gizarte]] |
|||
[[ext:Sociedá]] |
|||
[[fa:جامعه]] |
|||
[[fi:Yhteiskunta]] |
|||
[[fiu-vro:Ütiskund]] |
|||
[[fr:Société (sociologie)]] |
|||
[[frr:Selskap]] |
|||
[[gl:Sociedade]] |
|||
[[he:חברה]] |
|||
[[hi:समाज]] |
|||
[[hif:Samaj]] |
|||
[[hr:Društvo]] |
|||
[[ht:Sosyete]] |
|||
[[hu:Társadalom]] |
|||
[[hy:Հասարակություն]] |
|||
[[ia:Societate]] |
|||
[[id:Masyarakat]] |
|||
[[ig:Ȯgbà]] |
|||
[[ilo:Kagimongan]] |
|||
[[io:Socio]] |
|||
[[is:Þjóðfélag]] |
|||
[[it:Società (sociologia)]] |
|||
[[ja:社会]] |
|||
[[jbo:remce'u]] |
|||
[[jv:Masyarakat]] |
|||
[[ka:საზოგადოება]] |
|||
[[kk:Социум]] |
|||
[[km:សង្គម]] |
|||
[[kn:ಸಮಾಜ]] |
|||
[[ko:사회]] |
|||
[[krc:Джамагъат]] |
|||
[[ku:Civak]] |
|||
[[ky:Коом]] |
|||
[[la:Societas humana]] |
|||
[[lt:Visuomenė]] |
|||
[[lv:Sabiedrība]] |
|||
[[mhr:Мер]] |
|||
[[ml:സമൂഹം]] |
|||
[[mn:Нийгэм]] |
|||
[[ms:Masyarakat]] |
|||
[[mwl:Sociadade]] |
|||
[[new:समाज]] |
|||
[[nl:Maatschappij (wereld)]] |
|||
[[nn:Samfunn]] |
|||
[[no:Samfunn]] |
|||
[[oc:Societat]] |
|||
[[pl:Społeczeństwo]] |
|||
[[pms:Società]] |
|||
[[pnb:سوسائیٹی]] |
|||
[[ps:ټولنه]] |
|||
[[pt:Sociedade]] |
|||
[[qu:Waki]] |
|||
[[ro:Societate (sociologie)]] |
|||
[[ru:Общество]] |
|||
[[rue:Громада]] |
|||
[[sah:Дьон-сэргэ]] |
|||
[[scn:Sucitati]] |
|||
[[sh:Društvo]] |
|||
[[si:සමාජය]] |
|||
[[simple:Society]] |
|||
[[sk:Spoločnosť (sociológia)]] |
|||
[[sl:Družba]] |
|||
[[sn:Chita]] |
|||
[[sr:Друштво]] |
|||
[[sv:Samhälle (sociologi)]] |
|||
[[sw:Jamii]] |
|||
[[ta:சமூகம்]] |
|||
[[th:สังคม]] |
|||
[[tl:Lipunan]] |
|||
[[tr:Toplum]] |
|||
[[tt:Җәмгыять]] |
|||
[[uk:Суспільство]] |
|||
[[ur:سماج]] |
|||
[[vi:Xã hội]] |
|||
[[war:Katiringban]] |
|||
[[yi:געזעלשאפט (סאציאלאגיע)]] |
|||
[[yo:Àwùjọ]] |
|||
[[zh:社会]] |
|||
[[zh-min-nan:Siā-hoē]] |
|||
[[zh-yue:社會]] |
Версія ад 02:59, 9 сакавіка 2013
Грамадства — сацыяльнае ўтварэнне, якое ўяўляе сабой галоўную ўмову жыццядзейнасці людзей, увасобленую ў канкрэтна-гістарычных формах і тыпах. Грамадства — шматзначнае паняцце, якое ў агульнапрынятым сэнсе азначае групу людзей, што характарызуецца агульнымі інтарэсамі і можа мець адрозненні ў культуры і адмысловыя ўстановы. Грамадства таксама можна азначыць як арганізаваную групу людзей, звязаных разам у рэлігійных, дабрачынных, культурных, навуковых, палітычных, эканамічных і іншых мэтах.
Вылучаюць шэраг абавязковых прыкмет сучаснага грамадства: наяўнасць пэўнай сукупнасці надзеленых воляй і свядомасцю індывідаў; існаванне агульных інтарэсаў; узаемадзеянне і супрацоўніцтва ў імя агульных мэтаў; стварэнне дзяржавы і рэгуляванне праз яе розных інтарэсаў; магчымасць развіцця і ўдасканалення грамадскіх інстытутаў шляхам іх рэфармавання і інш. Пры гэтым першаснай адзінкай грамадства лічыцца абстракгны індывід, а само грамадства асацыіруецца з сукупнасцю індывідаў. Аднак гэтыя прыкметы не лічацца вычарпальнымі і не прымаюцца ў якасці сукупнага крытэрыю для вызначэння чалавечага грамадства.
У гісторыі філасофіі, сацыялагічнай і прававой думкі ўсталявалася разуменне грамадства як сукупнасці людзей, аб'яднаных у адзінае цэлае па аб'ектыўных або суб'ектыўных прычынах. Геракліт лічыў грамадства адным з выяўленняў усеагульнага розуму (логасу), Дэмакрыт — штучным прадуктам працяглата натуральна неабходнага развіцця. Сакрат і Платон імкнуліся адшукаць аснову грамадства ў думцы пра яго, яго ідэі. Арыстоцель выводзіў паняцце грамадства з неабходнасці зносін свабрдных і раўнапраўных людзей. Існавалі трактоўкі грамадства як злучэння многіх людзей, аб'яднаных агульнасцю патрэб, інтарэсаў, згоднасцю ў пытаннях права (Цыцэрон). Мысліцелі Н. Макіявелі, Т. Гобс бачылі ў грамадстве сродак сацыяльнага кантролю над сутнасцю індывіда і яго ўтаймавання. У перыяд буржуазных рэвалюцый у Заходняй Еўропе моцныя пазіцыі набылі розныя варыянты дагаворнай тэорыі грамадства (Г. Гроцый, Д. Дзідро). У процівагу грамадскаму дагавору Г. Гегель прапанаваў у якасці фактара, што фарміруе грамадства, шматбаковую ўзаемную залежнасць індывідаў у сумесным, найперш эканамічным, жыцці. У другой палове ХІХ ст. ўзнікла матэрыялістычная тэорыя грамадства (К. Маркс, Ф. Энгельс, У. Ленін, Г. Пляханаў). Яна аспрэчвае тое, што ключавое значэнне для грамадства мае індывід. Паняцце грамадства ў матэрыялістычным разуменні ўключае ўсю сукупнасць грамадскіх з'яў і інстытутаў, абумоўленых неабходнасцю ўзаемадзеяння людзей, іх разнастайнымі сувязямі і адносінамі. Грамадства на пэўнай ступені развіцця — гэта грамадска-эканамічная фармацыя, якая мае ўнутраную структуру і зменьваецца па аб'ектыўных законах.
У апошняй трэці ХХ ст. атрымалі прызнанне канцэпцыі, у якіх найважнейшым фактарам устанаўлення разнастайных сувязей паміж індывідамі і пераўтварэнняў у грамадстве лічыцца навукова-тэхнічны прагрэс і выкліканыя ім сацыяльна-эканамічныя вынікі. Асабліва вылучаюцца тэорыі індустрыяльнага грамадства, дзе асноўнай крыніцай складанага комплексу грамадскіх узаемасувязей паміж людзьмі выступае індустрыялізацыя, прагрэс навукі і тэхналогій, у прыватнасці, стварэнне сусветнай сістэмы камунікацыі і ўзнікненне глабальнага грамадства. Пашыранымі сацыяльна-эканамічнымі версіямі індустрыяльнага грамадства з'яўляюцца тэорыя дабрабыту і канцэпцыя аб «дзяржаве працвітання». Лагічным працягам тэорыі індустрыяльнага грамадства з'яўляюцца тэорыі постіндустрыяяьнага грамадства і інфармацыйнага грамадства. Існуюць таксама канцэпцыі адкрытых і закрытых грамадстваў.
Грамадства — асноватворная катэгорыя філасофіі і сацыялогіі. Філасофска-тэарэтычны аналіз грамадства магчымы толькі на базе даследвання яго ідэальнай мадэлі. На працягу ўсёй гісторыі чалавецтва адбываўся пастаянны пошук гэтай мадэлі і спробы яе апісаць.
Літаратура
- Боўш В. Грамадства // БЭ ў 18 т. Т. 5. Мн., 1997.