Алеуты: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Frantishak (размовы | уклад) |
др Bot: Migrating 34 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q191710 (translate me) |
||
Радок 58: | Радок 58: | ||
[[Катэгорыя:Народы Сібіры]] |
[[Катэгорыя:Народы Сібіры]] |
||
[[Катэгорыя:Эскімоска-алеуцкія народы]] |
[[Катэгорыя:Эскімоска-алеуцкія народы]] |
||
[[av:Алеутал]] |
|||
[[az:Aleutlar]] |
|||
[[bg:Алеути]] |
|||
[[ca:Aleutians]] |
|||
[[cs:Aleuti]] |
|||
[[cy:Aleut]] |
|||
[[da:Aleuter]] |
|||
[[de:Aleuten (Volk)]] |
|||
[[en:Aleut people]] |
|||
[[eo:Aleutoj]] |
|||
[[es:Aleutas]] |
|||
[[et:Aleuudid (rahvas)]] |
|||
[[fi:Aleutit (kansa)]] |
|||
[[fr:Aléoutes]] |
|||
[[ga:Ailiútaigh]] |
|||
[[hr:Aleuti (narod)]] |
|||
[[hu:Aleutok]] |
|||
[[it:Aleuti]] |
|||
[[ja:アレウト族]] |
|||
[[kk:Алеуттер]] |
|||
[[ko:알류트족]] |
|||
[[lt:Aleutai]] |
|||
[[mrj:Алеутвлӓ]] |
|||
[[nl:Ungangan]] |
|||
[[pl:Aleuci]] |
|||
[[pt:Aleútes]] |
|||
[[ru:Алеуты]] |
|||
[[sh:Aleuti (narod)]] |
|||
[[sr:Алеути]] |
|||
[[sv:Aleuter]] |
|||
[[ta:அலூட் மக்கள்]] |
|||
[[tr:Aleutlar]] |
|||
[[uk:Алеути]] |
|||
[[zh:阿留申人]] |
Версія ад 20:54, 9 сакавіка 2013
Алеуты | |
---|---|
| |
Усяго: 3400 (ацэнка)[4] | |
Этнічныя мовы | англійская, руская, алеуцкая |
Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) | праваслаўе, шаманізм, анімізм |
Геаграфічна-моўная група | эскімоска-алеуцкая сям'я |
Блізкія этнасы | эскімосы (інуіты) |
Алеуты (саманазва: унанган) — карэннае насельніцтва Алеуцкіх астравоў, паўднёва-заходняй аканечнасці п-ва Аляска і некаторых прылеглых да яго дробных астравоў.
Колькасць і рассяленне
У ЗША да алеутаў належыць каля 2,8 тыс. чал., таксама алеутамі называе сябе частка эскімосаў паўднёва-заходняй Аляскі. У Расіі алеуты жывуць на Камандорскіх астравах, агульная колькасць — каля 0,5 тыс. чал.
Мова
Алеуцкая мова належыць да эскімоска-алеуцкай сям'і. Пераважная частка алеутаў перайшла на англійскую (у ЗША) і рускую (у Расіі) мовы.
Гісторыя
Продкі алеутаў паходзяць верагодна з Паўночна-Усходняй Азіі. Засяленне асноўнай часткі іх тэрыторыі адбывалася ва ўмовах міграцыі народаў Азіі ў Амерыку 10-12 тыс. гадоў назад. Назва "алеуты" была дадзена рускімі пасля адкрыцця ў XVIII ст. Алеуцкіх астравоў. З 1799 тэрыторыя алеутаў кіравалася Руска-Амерыканскай кампаніяй. У выніку сутыкненняў паміж рускімі і японцамі колькасць карэнных алеўтаў скарацілася ў 10 разоў. З'явіліся руска-алеўцкія крэолы. З пач. ХІХ ст. Руска-Амерыканская кампанія арганізоўвала гвалтоўнае перасяленне часткі алеутаў на незаселяныя да таго Камандорскія астравы і а-вы Прыбылава, а таксама на Курыльскія астравы, у Каліфорнію і г. д. У 1867 г. Алеўцкія астравы і Аляска прададзены ЗША.
Традыцыйная культура
Асноўны традыцыйны занятак алеутаў да кантактаў з еўрапейцамі — паляванне на марскіх звяроў (коцікаў, сівучаў, каланаў і інш.) і рыбалоўства. Дапаможнае значэнне мела збіральніцтва. Вырабляліся прылады для палявання і рыбалоўства, зброя з каменя, косці, дрэва, абцягнутыя скурай лодкі — шматвёсельныя байдары і невялікія байдаркі. Паселішча звычайна складалася з 2—4 вялікіх паўзямлянак.
Адзенне і абутак выраблялі са скураў марскіх жывёл. Паляўнічыя насілі драўляныя капелюшы — канічныя, альбо з адкрытым верхам, з падоўжаным вялікім казырком, упрыгожаныя разной косцю, сівучовымі вусамі, пёрамі. Асноўная традыцыйная ежа — мяса марскіх звяроў і птушак, рыба (пераважна ў сырым выглядзе), марскія беспазваночныя, водарасці, ягады, карэнні.
Сярод традыцыйных вераванняў алеутаў характэрныя вера ў духаў, шаманства.
Літаратура
- Алеуты // БЭ ў 18 т. Т. 1. Мн., 1996.
- Ляпунова Р. Алеуты // Народы России. М., 1994.
- Turner M. Lucien. An Aleutian Ethnography. Ed. L. Raymond Hudson. Fairbanks: University of Alaska Press, 2008.
- Veltre Douglas W. Aleut Unangax̂ Ethnobotany An Annotated Bibliography. Akureyri, Iceland: CAFF International Secretariat, 2006. ISBN 9979977809
Зноскі
- ↑ а б Joshuaproject. Aleut, Eastern of United States
- ↑ Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года . Праверана 16 снежня 2011.
- ↑ Усерасійскі перапіс насельніцтва 2010 года. Даныя паводле рэгіёнаў . Праверана 16 снежня 2011.
- ↑ Joshuaproject. Aleut
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Алеуты