Унарная сістэма злічэння

Уна́рная сістэ́ма злічэ́ння – найпрасцейшая з сістэм злічэння, якая ўжывае для запісу лікаў усяго адзін знак – напрыклад, рысу. Для запісу ліка з дапамогаю такой сістэмы трэба выявіць адпаведную колькасць рыс (або іншых знакаў, што ўжываюцца ў якасці лічбы):

1	–	/
2	–	//
3	–	///
4	–	////
5	–	/////
6	–	//////     і г.д.

Відавочны недахоп такой сістэмы – нязручнасць пры запісе і чытанні нават адносна невялікіх лікаў. Для таго, каб прачытаць лік, запісаны ў такой сістэме, трэба пералічыць усе рысы. Для лікаў, большых за 5 – 6, гэта немагчыма зрабіць хутка, «з лёту».

Унарную сістэму злічэння нельга адназначна аднесці да аднаго з тыпаў сістэм – пазіцыйных або непазіцыйных, бо яна адпавядае вызначэнням абодвух тыпаў. Значэнне ліка, што запісаны унарнай сістэмай, роўнае суме вагаў усіх лічбаў (вага адной лічбы роўная 1) – гэта дазваляе разглядаць яе як непазіцыйную. У той жа час унарная сістэма можа разглядацца як пазіцыйная з асноваю 1. Так, напрыклад,

/////// = 1*1⁶  +  1*1⁵  +  1*1⁴  +  1*1³  +  1*1²  +  1*1¹  +  1*1⁰  =  7

Унарная сістэма злічэння з'яўляецца найстарэйшай з сістэм злічэння. Першыя археалагічныя сведчанні яе ўжывання – косткі з упарадкаванымі зарубкамі – адносяцца да верхняга палеаліту (напрыклад, костка, знойдзеная ў пячоры Дольні Вестоніцы, Маравія, якая адносіцца да XXX ст. да н.э.) .

На сёння замест унарнай сістэмы ўжываюцца іншыя, больш дасканалыя. Тым не менш, у шэрагу выпадкаў унарная сістэма няяўна ўжываецца. Напрыклад, у зорачнай класіфікацыі гатэляў фактычна ўжываецца унарная сістэма злічэння, у якой лічбаю служыць выява зоркі. Ужыванне ў малодшых класах школ палачак, запалак і іншых рэчаў для навучання лічэнню таксама ёсць прыкладам ужывання унарнай сістэмы, якая праз сваю простасць успрымаецца дзецьмі лепш за дзесятковую.