Удзельнік:Andrei Schutt/Чарнавік-12: Розніца паміж версіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 21:58, 2 жніўня 2019

Шаржы (адз. л. шаржа; ням.: Charge, польск.: szarża^[1] ад фр.: la charge — цяжар, абавязак) — агульная назва для кіруючых пасад (кіраўніцтва) у студэнцкіх карпарацыях (ням.) (бел.. Такім чынам ужо называлася кіраўніцтва ў студэнцкіх ордэнах (ням.) (бел. і гістарычных студэнцкіх зямляцтвах (ням.) (бел.. Той, хто займае пасаду-шаржу, называецца шаржыртарам (ням.: Chargierter)^[2] ці шаржаваным^[3]; пры гэтым абодва тэрміны — «шаржа» ды «шаржыртар» — у пазначэнні асобы пасадоўцы часта ўжываюцца як адпаведнікі^[4]. Назва запазычана са спецыялізаванай вайсковай мовы, дзе словы: ням.: Charge^[5], польск.: szarża^[6]^[7], бел.: «шаржа»^[8] ёсць сінонімамі ў сваіх мовах такіх слоў як: «званне», «чын», «ранг», «ступень».

Разнавіднасць шаржаў

Аўгуст Фурман. «Берлінскія студэнты ў 1912 годзе» (ручны роспіс фота).

Тыповымі для розных студэнцкіх карпарацый з'яўляецца наступныя склады шаржаў:

Фехтуючыя («мензурныя» (ням.) (бел.) карпарацыі

З'яўляючыся найстарэйшымі студэнцкімі злучэннямі, карпарацыі такога тыпу, як коры (ням.) (бел. (карпусы; ням.: Corps), вызначылі наступны склад шаржаў:

сеньёр (ням.) (бел. (ням.: Senior), які таксама можа звацца першым шаржыртарам (ням.: Erstchargierter) або рэчнікам (ням.: Sprecher);

кон-сеньёр (ням.) (бел. (ням.: Consenior), таксама — другі шаржыртар (ням.: Zweitchargierter) або фехтварт (захавальнік фехтавальнага звычая; ням.: Fechtwart);

суб-сеньёр (ням.) (бел. (ням.: Subsenior), таксама — трэці шаржыртар (ням.: Drittchargierter), шрыфтварт (захавальнік пісьменства; ням.: Schriftwart), сакратар (ням.: Sekretär) або актуары (пісар; ням.: Aktuar).

Зноскі

↑ Banda (Słownik), Poznańska Korporacja Akademicka „Surma“ [dostęp 2019-07-30].
↑ Шаржиртер // Электронно-библиотечная система Znanium.com [дата доступа: 30.07.2019].
↑ Рыжакова С. Фуксы, коммильтоны, филистры...: некоторые предварительные заметки и материалы о студенческих корпорациях Латвии // «Антропологический форум» № 19 ONLINE [дата доступа: 30.07.2019].
↑ Robert Paschke: Studentenhistorisches Lexikon. SH-Verlag 1999, S. 64.
↑ Вызначэнне тэрміна «Charge» ў Wikiwörterbuch.
↑ Вызначэнне тэрміна «Szarża» ў Wikisłowniku.
↑ Szarża, Słownik języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN SA) [dostęp 2019-07-30].
↑ Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах / Ул. Ляхоўскі, Ул. Міхнюк, А. Гесь. — 2-ое выд., дапрац. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2006. — С. 126.

[Surma-1] Banda (Słownik), Poznańska Korporacja Akademicka „Surma“ [dostęp 2019-07-30].

[Шаржиртер-2] Шаржиртер // Электронно-библиотечная система Znanium.com [дата доступа: 30.07.2019].

[Рыжакова-3] Рыжакова С. Фуксы, коммильтоны, филистры...: некоторые предварительные заметки и материалы о студенческих корпорациях Латвии // «Антропологический форум» № 19 ONLINE [дата доступа: 30.07.2019].

[Paschke-64-4] Robert Paschke: Studentenhistorisches Lexikon. SH-Verlag 1999, S. 64.

[5] Вызначэнне тэрміна «Charge» ў Wikiwörterbuch.

[6] Вызначэнне тэрміна «Szarża» ў Wikisłowniku.

[7] Szarża, Słownik języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN SA) [dostęp 2019-07-30].

[8] Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах / Ул. Ляхоўскі, Ул. Міхнюк, А. Гесь. — 2-ое выд., дапрац. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2006. — С. 126.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
 [[File:Wingolf Rostock 1904.jpg|300px|thumb|Шаржыртары нямецкай студэнцкай карпарацыі {{нп3|Rostocker Wingolf|„Rostocker Wingolf“|de|Rostocker Wingolf}} (1904).]]
-'''Шаржы''' (''адз. л.'' '''шаржа'''; {{lang-de|Charge}}, {{lang-pl|szarża}}<ref name="Surma">[http://www.surma.org.pl/slownik.html Banda] (Słownik), Poznańska Korporacja Akademicka „Surma“ [dostęp 2019-07-30].</ref> ад {{lang-fr|la charge}} — цяжар, абавязак) — агульная назва для кіруючых пасад (кіраўніцтва) у {{нп3|Студэнцкія карпарацыі|студэнцкіх карпарацыях|de|Studentenverbindung}}. Такім чынам ужо называлася кіраўніцтва ў {{нп3|Студэнцкія ордэны|студэнцкіх ордэнах|de|Studentenorden}} і {{нп3|Студэнцкія зямляцтвы|гістарычных студэнцкіх зямляцтвах|de|Landsmannschaft (Frühe Neuzeit)}}. Той, хто займае пасаду-шаржу, называецца '''шаржыртарам''' ({{lang-de|Chargierter}})<ref name="Шаржиртер">[http://enc.znanium.com/article/806023 Шаржиртер] // Электронно-библиотечная система ''Znanium.com'' [дата доступа: 30.07.2019].</ref> ці '''шаржаваным'''<ref name="Рыжакова">''Рыжакова С.'' [http://anthropologie.kunstkamera.ru/files/pdf/019online/ryzhakova.pdf Фуксы, коммильтоны, филистры...: некоторые предварительные заметки и материалы о студенческих корпорациях Латвии] // «Антропологический форум» № 19 ONLINE [дата доступа: 30.07.2019].</ref>; пры гэтым абодва тэрміны — «шаржа» ды «шаржыртар» — у пазначэнні асобы пасадоўцы часта ўжываюцца як адпаведнікі<ref name="Paschke-64">Robert Paschke: ''Studentenhistorisches Lexikon''. SH-Verlag 1999, S. 64.</ref>. Назва запазычана са спецыялізаванай вайсковай мовы, дзе словы: {{lang-de|Charge}}<ref>Вызначэнне тэрміна [https://https://de.wiktionary.org/wiki/Charge «Charge»] ў Wikiwörterbuch.</ref>, {{lang-pl|szarża}}<ref>Вызначэнне тэрміна [https://pl.wiktionary.org/wiki/szarża «Szarża»] ў Wikisłowniku.</ref><ref>[https://sjp.pwn.pl/sjp/szarza;2577030.html Szarża], Słownik języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN SA) [dostęp 2019-07-30].</ref>, [[Беларуская мова|бел.]]: «шаржа»<ref>[http://www.belhistory.eu/wp-content/themes/ah/library/slucky_zbrojny_chyn.pdf Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах] / ''Ул. Ляхоўскі'', ''Ул. Міхнюк'', ''А. Гесь''. — 2-ое выд., дапрац. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2006. — С. 126.</ref> ёсць сінонімамі ў сваіх мовах такіх слоў як: «званне», «чын», «ранг», «ступень».
+'''Шаржы''' (''адз. л.'' '''шаржа'''; {{lang-de|Charge}}, {{lang-pl|szarża}}<ref name="Surma">[http://www.surma.org.pl/slownik.html Banda] (Słownik), Poznańska Korporacja Akademicka „Surma“ [dostęp 2019-07-30].</ref> ад {{lang-fr|la charge}} — цяжар, абавязак) — агульная назва для кіруючых пасад (кіраўніцтва) у {{нп3|Студэнцкія карпарацыі|студэнцкіх карпарацыях|de|Studentenverbindung}}. Такім чынам ужо называлася кіраўніцтва ў {{нп3|Студэнцкія ордэны|студэнцкіх ордэнах|de|Studentenorden}} і {{нп3|Студэнцкія зямляцтвы|гістарычных студэнцкіх зямляцтвах|de|Landsmannschaft (Frühe Neuzeit)}}. Той, хто займае пасаду-шаржу, называецца '''шаржыртарам''' ({{lang-de|Chargierter}})<ref name="Шаржиртер">[http://enc.znanium.com/article/806023 Шаржиртер] // Электронно-библиотечная система ''Znanium.com'' [дата доступа: 30.07.2019].</ref> ці '''шаржаваным'''<ref name="Рыжакова">''Рыжакова С.'' [http://anthropologie.kunstkamera.ru/files/pdf/019online/ryzhakova.pdf Фуксы, коммильтоны, филистры...: некоторые предварительные заметки и материалы о студенческих корпорациях Латвии] // «Антропологический форум» № 19 ONLINE [дата доступа: 30.07.2019].</ref>; пры гэтым абодва тэрміны — «шаржа» ды «шаржыртар» — у пазначэнні асобы пасадоўцы часта ўжываюцца як адпаведнікі<ref name="Paschke-64">Robert Paschke: ''Studentenhistorisches Lexikon''. SH-Verlag 1999, S. 64.</ref>. Назва запазычана са спецыялізаванай вайсковай мовы, дзе словы: {{lang-de|Charge}}<ref>Вызначэнне тэрміна [https://pl.wiktionary.org/wiki/Charge «Charge»] ў Wikiwörterbuch.</ref>, {{lang-pl|szarża}}<ref>Вызначэнне тэрміна [https://pl.wiktionary.org/wiki/szarża «Szarża»] ў Wikisłowniku.</ref><ref>[https://sjp.pwn.pl/sjp/szarza;2577030.html Szarża], Słownik języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN SA) [dostęp 2019-07-30].</ref>, [[Беларуская мова|бел.]]: «шаржа»<ref>[http://www.belhistory.eu/wp-content/themes/ah/library/slucky_zbrojny_chyn.pdf Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах] / ''Ул. Ляхоўскі'', ''Ул. Міхнюк'', ''А. Гесь''. — 2-ое выд., дапрац. — Мн.: «Энцыклапедыкс», 2006. — С. 126.</ref> ёсць сінонімамі ў сваіх мовах такіх слоў як: «званне», «чын», «ранг», «ступень».
 == Разнавіднасць шаржаў ==
@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 Тыповымі для розных студэнцкіх карпарацый з'яўляецца наступныя склады шаржаў:
-=== {{нп3|Мензура|«Мензурныя»|de|Mensur (Studentenverbindung)}} карпарацыі ===
+=== Фехтуючыя ({{нп3|Мензура|«мензурныя»|de|Mensur (Studentenverbindung)}}) карпарацыі ===
 З'яўляючыся найстарэйшымі студэнцкімі злучэннямі, карпарацыі такога тыпу, як {{нп3|Коры (студэнцкія карпарацыі)|коры|de|Corps)}} (карпусы; {{lang-de|Corps}}), вызначылі наступны склад шаржаў:
-* {{нп3|Сеньёр (студэнцкія карпарацыі)|сеньёр|de|Senior (Studentenverbindung)}} ({{lang-de|Senior}}), які таксама можа звацца першым шаржыртарам ({{lang-de|Erstchargierter}}) або Sprecher;
+* '''{{нп3|Сеньёр (студэнцкія карпарацыі)|сеньёр|de|Senior (Studentenverbindung)}}''' ({{lang-de|Senior}}), які таксама можа звацца '''першым шаржыртарам''' ({{lang-de|Erstchargierter}}) або '''рэчнікам''' ({{lang-de|Sprecher}});
-* кон-сеньёр ({{lang-de|Consenior}}), Zweitchargierter або Fechtwart;
+* '''{{нп3|Кон-сеньёр (студэнцкія карпарацыі)|кон-сеньёр|de|Consenior}}''' ({{lang-de|Consenior}}), таксама — '''другі шаржыртар''' ({{lang-de|Zweitchargierter}}) або '''фехтварт''' (захавальнік фехтавальнага звычая; {{lang-de|Fechtwart}});
-* суб-сеньёр ({{lang-de|Subsenior}}), трэцяя асобы (Drittchargierter), Schriftwart, Sekretär або Aktuar.
+* '''{{нп3|Суб-сеньёр (студэнцкія карпарацыі)|суб-сеньёр|de|Subsenior}}''' ({{lang-de|Subsenior}}), таксама — '''трэці шаржыртар''' ({{lang-de|Drittchargierter}}), '''шрыфтварт''' (захавальнік пісьменства; {{lang-de|Schriftwart}}), '''сакратар''' ({{lang-de|Sekretär}}) або '''актуары''' (пісар; {{lang-de|Aktuar}}).