Ваханскі калідор: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 14:00, 1 мая 2021

Ваханскі калідор — доўгая вузкая паласа зямлі, выцягнутая ў шыротным кірунку на ўсходзе Афганістана ў правінцыі Бадахшан, прырошчаная да тэрыторыі краіны выніку афгана-рускай дамовы 1895. Такім чынам Ваханскі калідор з'яўляецца класічнай буфернай зонай або геапалітычным выступам. Калідор падзяляе землі Пакістана і Таджыкістана, што ляжаць на поўдзень і на поўнач ад яго адпаведна. Дзякуючы Ваханскаму калідору Афганістан атрымаў мяжу з Кітаем. Прырода тут горная і суровая, насельніцтва рэдкае. Нягледзячы на гэта, са старажытных часоў калідор быў важным перавалачным шляхам з Паўднёвай (Афганістан, Індыя) у Цэнтральную (Заходні Кітай) Азію, з'яўляючыся самым складаным участкам Вялікага Шаўковага шляху.

Гісторыя

Горы Ваханскага калідора здаўна былі адзіным адносна зручным шляхам з Бадахшана ў Яркенд. Мяркуецца, што ў ХІІІ стагоддзі гэтай дарогай у Кітай трапіў Марка Пола^[1] У 1906 годзе калідор даследваў брытанец сэр Аўрэл Стэйн і адзначыў, што цягам года тут прахозіць каля ста караванаў гружаных поні.

Сваім з'яўленнем на палітычнай карце Ваханскі калідор абавязаны так званай Вялікай Гульні — складаным геапалітычным адносінам і дыпламатычным хадам паміж Расійскай і Брытанскай імперыямі на мяжы Цэнтральнай і Паўднёвай Азій. У 1873 вялия дзяржавы раздзялілі гістарычны рэгіён Вахан надвое і нечакана атрымалі нежаданую супольную мяжу. Таму сэр Мортымер Дзюранд, падпісваючы з ў 1893 годзе дамову з Афганістанам аб вызначэнні мяжы па лініі, што неўзабаве стала насіць яго імя падоўжыў афганскую тэрыторыю ажно да Кітая - якраз на той самы калідор.

Геаграфія

Даўжыня калідора складае 350 км, шырыня вар'юецца ад 13 да 65 км. На ўсходзе калідор раздвойваеца і фарміруе нібыта відэлец з больш высунутым паўночным "зубцом", што робіць мяжу з Кітаем даволі працягай (76 км). Адзіным зручным перавалам на гэтай мяжы з'яўляецца Паўднёвы Вахджыраван (вышыня 4923 метры!). Поўдзень калідора занятая гарамі Каракарума, поўнач — Паміра. Клімат надзвычайна суровы, зімой тэмпература звычайна ніжэйшая за -15°С, снегу ляжыць процьма. Паўночная мяжа калідора праходзіць па рэках Пяндж і Памір, другая, злучаючыся з ракой Вахандар'я, ад імя якой пайшла назва рэгіёна, утварае першую.

Насельніцтва Ваханскага калідора ў 2010-м складала ўсяго 12 000 чалавек. Горы населеныя памірцамі — невялікімі мусульманскімі народамі іранскай моўнай групы.

↑ https://en.wikisource.org/wiki/The_Travels_of_Marco_Polo/Book_1/Chapter_32

[1] ttps://en.wikisource.org/wiki/The_Travels_of_Marco_Polo/Book_1/Chapter_32

[1]

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
+[[File:Wakhan (detall).jpg|thumb|Ваханскі калідор]]
 Ваханскі калідор — доўгая вузкая паласа зямлі, выцягнутая ў шыротным кірунку на ўсходзе А[[фганістан]]а ў правінцыі [[Бадахшан (правінцыя)|Бадахшан]], прырошчаная да тэрыторыі краіны выніку афгана-рускай дамовы 1895. Такім чынам Ваханскі калідор з'яўляецца класічнай буфернай зонай або геапалітычным выступам. Калідор падзяляе землі [[Пакістан]]а і [[Таджыкістан]]а, што ляжаць на поўдзень і на поўнач ад яго адпаведна. Дзякуючы Ваханскаму калідору Афганістан атрымаў мяжу з [[Кітай|Кітаем]]. Прырода тут горная і суровая, насельніцтва рэдкае. Нягледзячы на гэта, са старажытных часоў калідор быў важным перавалачным шляхам з Паўднёвай (Афганістан, Індыя) у Цэнтральную (Заходні Кітай) Азію, з'яўляючыся самым складаным участкам [[Вялікі шаўковы шлях|Вялікага Шаўковага шляху]].
 == Гісторыя ==
 Горы Ваханскага калідора здаўна былі адзіным адносна зручным шляхам з Бадахшана ў [[Яркенд]]. Мяркуецца, што ў ХІІІ стагоддзі гэтай дарогай у Кітай трапіў [[Марка Пола]]<ref>https://en.wikisource.org/wiki/The_Travels_of_Marco_Polo/Book_1/Chapter_32</ref> У 1906 годзе калідор даследваў брытанец сэр Аўрэл Стэйн і адзначыў, што цягам года тут прахозіць каля ста караванаў гружаных поні.
+[[File:Russia-India 1865.png|thumb|Карта рэгіёна напрыканцы ХІХ стагоддзя, да з'яўлення калідора]]
 Сваім з'яўленнем на палітычнай карце Ваханскі калідор абавязаны так званай Вялікай Гульні — складаным геапалітычным адносінам і дыпламатычным хадам паміж Расійскай і Брытанскай імперыямі на мяжы Цэнтральнай і Паўднёвай Азій. У 1873 вялия дзяржавы раздзялілі гістарычны рэгіён Вахан надвое і нечакана атрымалі нежаданую супольную мяжу. Таму сэр Мортымер Дзюранд, падпісваючы з ў 1893 годзе дамову з Афганістанам аб вызначэнні мяжы па лініі, што неўзабаве стала насіць яго імя падоўжыў афганскую тэрыторыю ажно да Кітая - якраз на той самы калідор.
 == Геаграфія ==
-Даўжыня калідора складае 350 км, шырыня вар'юецца ад 13 да 65 км. На ўсходзе калідор раздвойваеца і фарміруе нібыта відэлец з больш высунутым паўночным "зубцом", што робіць мяжу з Кітаем даволі працягай (76 км). Адзіным зручным перавалам на гэтай мяжы з'яўляецца Паўднёвы Вахджыраван (вышыня 4923 метры!). Поўдзень калідора занятая гарамі Каракарума, поўнач — [[Памір]]а. Клімат надзвычайна суровы, зімой тэмпература звычайна ніжэйшая за -15°С, снегу ляжыць процьма. Паўночная мяжа калідора праходзіць па рацэ Памір, што неўзабаве ўпадае ў [[Пяндж]], цячэ тут і рака Ва.
+Даўжыня калідора складае 350 км, шырыня вар'юецца ад 13 да 65 км. На ўсходзе калідор раздвойваеца і фарміруе нібыта відэлец з больш высунутым паўночным "зубцом", што робіць мяжу з Кітаем даволі працягай (76 км). Адзіным зручным перавалам на гэтай мяжы з'яўляецца Паўднёвы Вахджыраван (вышыня 4923 метры!). Поўдзень калідора занятая гарамі Каракарума, поўнач — [[Памір]]а. Клімат надзвычайна суровы, зімой тэмпература звычайна ніжэйшая за -15°С, снегу ляжыць процьма. Паўночная мяжа калідора праходзіць па рэках [[Пяндж]] і Памір, другая, злучаючыся з ракой Вахандар'я, ад імя якой пайшла назва рэгіёна, утварае першую.
-Наслельніцтва Ваханскага калідора ў 2010-м складала ўсяго 12 000 чалавек.
+Насельніцтва Ваханскага калідора ў 2010-м складала ўсяго 12 000 чалавек. Горы населеныя памірцамі — невялікімі мусульманскімі народамі [[Іранскія мовы|іранскай моўнай групы]].