Варган
Варган | |
---|---|
Афіцыйная назва |
англ.: Guimbardes[1] італ.: Scacciapensieri[2] |
Апісана на сайце | mimo-db.eu/HornbostelAnd… |
Класіфікацыя Харнбостэля — Закса | 121.2[1] |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Варга́н, вурган (лац.: organum — прылада; магчыма, ад стараславянскага варга — рот) — старажытны самагучальны язычковы музычны інструмент. Вядомы ў многіх народаў пад рознымі назвамі. Бываюць пласціністы варган (у выглядзе пласцінкі з драўніны, косці, бамбуку, трыснягу) і падковападобны металічны варган; да пласцінкі ці пасярэдзіне падковы прымацаваны язычок з трыснягу і сталі.
У час ігры варган заціскаюць зубамі або прыціскаюць да іх, а рот служыць рэзанатарам. У выніку бесперапыннай вібрацыі язычка ўзнікае бурдон; са зменай артыкуляцыі вуснаў атрымліваюць тоны, неабходныя для выканання мелодыі. Дыяпазон невялікі — кварта або квінта, што абмяжоўвае рэпертуар простымі песеннымі і танцавальнымі мелодыямі. На пачатку XIX стагоддзя створаны канцэртны прафесійны інструмент з храматычным гукарадам — аўра (некалькі варганаў, замацаваных на металічным дыску).
На Беларусі існаваў у XII—XIX стагоддзях як сольны і ансамблевы інструмент. У наш час сустракаецца рэдка, напрыклад, гурты Стары Ольса, Кашлаты Вох.
У 2012 годзе ў Мінску быў прэзентаваны сольны альбом варганнай музыкі «Варган», у які ўвайшлі як этнаграфічныя кампазіцыі (традыцыйныя беларускія мелодыі, напр. «Падэспань», «Верабей», так і аўтарскія кампазіцыі, у тым ліку наігрышы на варгане разам з гуслямі, шалмеем, бубнам і гартанным спевам.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б Consortium M. Revision of the Hornbostel-Sachs Classification of Musical Instruments by the MIMO Consortium
- ↑ Classification of Musical Instruments translated from the original German by Anthony Baines and Klaus Wachmann, with additions and revisions by Febo Guizzi — Fondazione Ugo e Olga Levi.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Варган // Беларуская энцыклапедыя. Том 4. — Мн., 1997. — С. 8.