Золтан Хусарык

Золтан Хусарык
Дата нараджэння	14 мая 1931(1931-05-14)
Месца нараджэння	Domony[d], Aszód District[d], Венгрыя або Венгрыя
Дата смерці	15 кастрычніка 1981(1981-10-15) (50 гадоў)
Месца смерці	Будапешт, Венгерская Народная Рэспубліка
Грамадзянства	Венгрыя
Жонка	Annamária Melczer[d] і Ildikó Móger[d]
Дзеці	Kata Huszárik[d]
Адукацыя	Акадэмія тэатра і кіно (1961)
Прафесія	кінарэжысёр, графік, графічны дызайнер, сцэнарыст, рэжысёр, дзеяч выяўленчага мастацтва, акцёр
Узнагароды	прэмія імя Кошута (1990) Béla Balázs Award[d] (1973)
IMDb	ID 0404177
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Золтан Хусарык (венг.: Huszárik Zoltán, 14 мая 1931 — 15 кастрычніка 1981) — венгерскі кінарэжысёр.

Біяграфія

Золтан Хусарык нарадзіўся 14 мая 1931 года ў вёсцы Дамань у Венгрыі.

У 1949 годзе Хусарык паступіў на кінафакультэт будапешцкага Інстытута тэатра і кіно, адкуль яго ў 1952 годзе выключылі як сына заможнага селяніна. Перапыніўшы вучобу, Хусарык змяніў шмат заняткаў: працаваў пуцявым рабочым, маляром, нафтавіком, земляробам, сельскім культработнікам, страхавым агентам і мастаком-мультыплікатарам. У 1957 годзе Хусарык пачаў працаваць на кінастудыі «Гунія». У 1959 годзе працягнуў вучобу і праз два гады атрымаў рэжысёрскі дыплом, пасля чаго працаваў асістэнтам у шэрага вядучых венгерскіх майстроў. Займаўся кніжнай графікай, яго малюнкі публікаваліся ў шматлікіх часопісах, а ў 1969 годзе адбылася персанальная выстава.

Хусарык з’яўляецца адным з заснавальнікаў Студыі Белы Балаша, дзе ён зрабіў некалькі філасофска-паэтычных і дакументальных кароткаметражных фільмаў («Капрычыа», 1970; «Амерыга Тот», 1970; і іншыя), у якіх шукаў новую мастацкую форму, новую кінамову. Найбольшую вядомасць атрымала «Элегія» (1965), удастоеная прэмій на нацыянальных і міжнародных кінафестывалях, — горкі аповед пра страту чалавекам сувязі з прыродай, з верным і вельмі даўнім сваім сябрам — канём. Пяшчотная і лірычная ў пачатку, карціна асобнымі кадрамі нагадвае Рэнуара і Дэга, аднак далей фільм становіцца жорсткім, калі чалавек, пусціўшы па горадзе трамвай і аўтамабіль, адводзіць каня на бойню. «Элегія» — гэта мастацкі вобраз нашага свету, адлюстраванне думак і пачуццяў мастака, які асэнсоўвае гісторыю XX стагоддзя і паказвае яго пакуты. Так жа віртуозна, як у гэтым кінавершы, выбудаваны гуказрокавыя кантрапункты ў яго іншых фільмах-эсэ («Гонар бабулькам», 1972; «П’ячэрэ», 1976; і іншыя), выяўленча-вытанчаных і напоўненых сур’ёзнымі роздумамі пра жыццё і смерць, пра творчасць.

Першы поўнаметражны ігравы фільм «Сіндбад», зняты Хусарыкам у 1971 годзе, стаў адначасова і вяршыняй яго творчасці. Сапраўдны шэдэўр, які не мае прыкладаў у гісторыі кіно, у якім на экран перанесены з абсалютным разуменнем і эмацыйным суперажываннем свет арыгінальнай, поўнай своеасаблівага сумнага лірызму прозы Дзюлы Крудзі, класіка венгерскай літаратуры XX стагоддзя. Карціна стала адначасова ўзорам кінематаграфічнага і выяўленчага мастацтва і была адзначана шэрагам міжнародных узнагарод. Вобразы мудрагелістай памяці, свабодныя асацыяцыі, якія складаюцца ў шматгалосае зачараванне быццём, чаргуюцца і перамяжоўваюцца ў апошнія хвіліны жыцця героя — у мінулым галантнага спадара, шукальніка любоўных прыгод, ашуканца, марнатраўцы і гурмана, вольнага ад прывязаннасцяў і растраціўшага ўсяго сябе на чароўныя мімалётнасці. Рэжысура Хусарыка, якая характарызуецца дбайнасцю аздаблення, адпаведная ёй выразная аператарская праца Шандара Шары, і выкананне галоўнай ролі выбітным венгерскім акцёрам Золтанам Лаціновічам забяспечылі карціне асаблівае месца ў гісторыі венгерскага кінамастацтва.

«Чонтвары» (1980), другі і апошні поўнаметражны ігравы фільм Хусарыка, стаў найбольш асабістым творам рэжысёра, у якім ён канцэнтруецца на праблеме творчасці. Гэта фільм-разважанне пра мастака, яго місію і лёс у пераменлівым свеце, фільм маньерысцкі, складаны па кампазіцыі, па сістэме вытанчана-метафарычных вобразаў, поўны выяўленчай фантазіі і па-постмадэрнісцку эклектычны. Немалое месца ў ім займаюць алегарычныя вобразы, за якімі ляжаць канкрэтныя старонкі і факты венгерскай гісторыі. Хусарык абапіраўся тут на біяграфію геніяльнага венгерскага жывапісца і рысавальшчыка Тывадары Косткі Чонтвары, які жыў і тварыў на пачатку стагоддзя, але адначасова трымаў у памяці асобу і лёс трагічна загінуўшага ў сярэдзіне 70-х гадоў Золтана Лаціновіча, пад якога першапачаткова быў напісаны сцэнарый (фільм адкрываецца прысвячэннем акцёру).

Золтан Хусарык скончыў жыццё самагубствам 15 кастрычніка 1981 года ў Будапешце. Пры жыцці Хусарык быў удастоены прэміі Белы Балаша (1971) і звання заслужанага дзеяча мастацтваў (1981). У 1990 годзе быў пасмяротна ўганараваны прэміяй Кошута.

Фільмаграфія

Год		Беларуская назва	Арыгінальная назва	Роля ў стварэнні фільма
1959	кар	«Гульня»	венг.: Játék	рэжысёр
1963	кар	«Гратэск»	венг.: Groteszk	рэжысёр, сцэнарыст
1965	кар	«Элегія»	венг.: Elégia	рэжысёр, сцэнарыст
1967	тф	«Я хачу маску» (дакументальны)	венг.: Maszkot akarok	рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1967	кар	«Журнал участковага ўрача» (дакументальны)	венг.: Egy mentöorvos naplójából	рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968	тф	«Кіра Георгіеўна»	венг.: Kira Georgievna	сцэнарыст
1968	кар	«Ты так хочаш?» (дакументальны)	венг.: Ugye te is akarod?	рэжысёр, сцэнарыст
1968	кар	«Сямёра супраць гары» (дакументальны)	венг.: Heten a hegy ellen	рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968	кар	«Горная падрыхтоўка» (дакументальны)	венг.: Hegyi kiképzés	рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968	кар	«Паходжанне рэчаў» (дакументальны)	венг.: A dolgok eredete	рэжысёр
1970	кар	«Амерыга Тот»	венг.: Amerigo Tot	рэжысёр
1970	кар	«Капрычыа»	венг.: Capriccio	рэжысёр, сцэнарыст
1971	ф	«Сіндбад»	венг.: Szindbád	рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1971	кар	«Гонар бабулькам»	венг.: Tisztelet az öregasszonyoknak	рэжысёр, сцэнарыст
1974	кар	«Магістры права» (дакументальны)	венг.: Törvényt teremtö mesterek	рэжысёр
1977	кар	«П’ячэрэ» (дакументальны)	венг.: A piacere	рэжысёр
1980	ф	«Чонтвары»	венг.: Csontváry	рэжысёр, сцэнарыст

Спасылкі

• Золтан Хусарык на сайце «Internet Movie Database» (англ.)