Перайсці да зместу

Золтан Хусарык

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Золтан Хусарык
Дата нараджэння 14 мая 1931(1931-05-14)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 15 кастрычніка 1981(1981-10-15)[1] (50 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Жонка Annamária Melczer[d] і Ildikó Móger[d][4]
Дзеці Kata Huszárik[d]
Адукацыя
Прафесія кінарэжысёр, графік, графічны дызайнер, сцэнарыст, рэжысёр, дзеяч выяўленчага мастацтва, акцёр
Узнагароды
IMDb ID 0404177
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Золтан Хусарык (венг.: Huszárik Zoltán, 14 мая 193115 кастрычніка 1981) — венгерскі кінарэжысёр.

Золтан Хусарык нарадзіўся 14 мая 1931 года ў вёсцы Дамань[en] у Венгрыі.

У 1949 годзе Хусарык паступіў на кінафакультэт будапешцкага Інстытута тэатра і кіно, адкуль яго ў 1952 годзе выключылі як сына заможнага селяніна. Перапыніўшы вучобу, Хусарык змяніў шмат заняткаў: працаваў пуцявым рабочым, маляром, нафтавіком, земляробам, сельскім культработнікам, страхавым агентам і мастаком-мультыплікатарам. У 1957 годзе Хусарык пачаў працаваць на кінастудыі «Гунія». У 1959 годзе працягнуў вучобу і праз два гады атрымаў рэжысёрскі дыплом, пасля чаго працаваў асістэнтам у шэрага вядучых венгерскіх майстроў. Займаўся кніжнай графікай, яго малюнкі публікаваліся ў шматлікіх часопісах, а ў 1969 годзе адбылася персанальная выстава.

Хусарык з’яўляецца адным з заснавальнікаў Студыі Белы Балаша, дзе ён зрабіў некалькі філасофска-паэтычных і дакументальных кароткаметражных фільмаў («Капрычыа[it]», 1970; «Амерыга Тот», 1970; і іншыя), у якіх шукаў новую мастацкую форму, новую кінамову. Найбольшую вядомасць атрымала «Элегія» (1965), удастоеная прэмій на нацыянальных і міжнародных кінафестывалях, — горкі аповед пра страту чалавекам сувязі з прыродай, з верным і вельмі даўнім сваім сябрам — канём. Пяшчотная і лірычная ў пачатку, карціна асобнымі кадрамі нагадвае Рэнуара і Дэга, аднак далей фільм становіцца жорсткім, калі чалавек, пусціўшы па горадзе трамвай і аўтамабіль, адводзіць каня на бойню. «Элегія» — гэта мастацкі вобраз нашага свету, адлюстраванне думак і пачуццяў мастака, які асэнсоўвае гісторыю XX стагоддзя і паказвае яго пакуты. Так жа віртуозна, як у гэтым кінавершы, выбудаваны гуказрокавыя кантрапункты ў яго іншых фільмах-эсэ («Гонар бабулькам», 1972; «П’ячэрэ», 1976; і іншыя), выяўленча-вытанчаных і напоўненых сур’ёзнымі роздумамі пра жыццё і смерць, пра творчасць.

Першы поўнаметражны ігравы фільм «Сіндбад», зняты Хусарыкам у 1971 годзе, стаў адначасова і вяршыняй яго творчасці. Сапраўдны шэдэўр, які не мае прыкладаў у гісторыі кіно, у якім на экран перанесены з абсалютным разуменнем і эмацыйным суперажываннем свет арыгінальнай, поўнай своеасаблівага сумнага лірызму прозы Дзюлы Крудзі, класіка венгерскай літаратуры XX стагоддзя. Карціна стала адначасова ўзорам кінематаграфічнага і выяўленчага мастацтва і была адзначана шэрагам міжнародных узнагарод. Вобразы мудрагелістай памяці, свабодныя асацыяцыі, якія складаюцца ў шматгалосае зачараванне быццём, чаргуюцца і перамяжоўваюцца ў апошнія хвіліны жыцця героя — у мінулым галантнага спадара, шукальніка любоўных прыгод, ашуканца, марнатраўцы і гурмана, вольнага ад прывязаннасцяў і растраціўшага ўсяго сябе на чароўныя мімалётнасці. Рэжысура Хусарыка, якая характарызуецца дбайнасцю аздаблення, адпаведная ёй выразная аператарская праца Шандара Шары, і выкананне галоўнай ролі выбітным венгерскім акцёрам Золтанам Лаціновічам забяспечылі карціне асаблівае месца ў гісторыі венгерскага кінамастацтва.

«Чонтвары[hu]» (1980), другі і апошні поўнаметражны ігравы фільм Хусарыка, стаў найбольш асабістым творам рэжысёра, у якім ён канцэнтруецца на праблеме творчасці. Гэта фільм-разважанне пра мастака, яго місію і лёс у пераменлівым свеце, фільм маньерысцкі, складаны па кампазіцыі, па сістэме вытанчана-метафарычных вобразаў, поўны выяўленчай фантазіі і па-постмадэрнісцку эклектычны. Немалое месца ў ім займаюць алегарычныя вобразы, за якімі ляжаць канкрэтныя старонкі і факты венгерскай гісторыі. Хусарык абапіраўся тут на біяграфію геніяльнага венгерскага жывапісца і рысавальшчыка Тывадары Косткі Чонтвары, які жыў і тварыў на пачатку стагоддзя, але адначасова трымаў у памяці асобу і лёс трагічна загінуўшага ў сярэдзіне 70-х гадоў Золтана Лаціновіча, пад якога першапачаткова быў напісаны сцэнарый (фільм адкрываецца прысвячэннем акцёру).

Золтан Хусарык скончыў жыццё самагубствам 15 кастрычніка 1981 года ў Будапешце. Пры жыцці Хусарык быў удастоены прэміі Белы Балаша (1971) і звання заслужанага дзеяча мастацтваў (1981). У 1990 годзе быў пасмяротна ўганараваны прэміяй Кошута.

Год Беларуская назва Арыгінальная назва Роля ў стварэнні фільма
1959
кар «Гульня» венг.: Játék рэжысёр
1963
кар «Гратэск» венг.: Groteszk рэжысёр, сцэнарыст
1965
кар «Элегія» венг.: Elégia рэжысёр, сцэнарыст
1967
тф «Я хачу маску» (дакументальны) венг.: Maszkot akarok рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1967
кар «Журнал участковага ўрача» (дакументальны) венг.: Egy mentöorvos naplójából рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968
тф «Кіра Георгіеўна» венг.: Kira Georgievna сцэнарыст
1968
кар «Ты так хочаш?» (дакументальны) венг.: Ugye te is akarod? рэжысёр, сцэнарыст
1968
кар «Сямёра супраць гары» (дакументальны) венг.: Heten a hegy ellen рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968
кар «Горная падрыхтоўка» (дакументальны) венг.: Hegyi kiképzés рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1968
кар «Паходжанне рэчаў» (дакументальны) венг.: A dolgok eredete рэжысёр
1970
кар «Амерыга Тот» венг.: Amerigo Tot рэжысёр
1970
кар «Капрычыа[it]» венг.: Capriccio рэжысёр, сцэнарыст
1971
ф «Сіндбад» венг.: Szindbád рэжысёр, сцэнарыст, мантажор
1971
кар «Гонар бабулькам» венг.: Tisztelet az öregasszonyoknak рэжысёр, сцэнарыст
1974
кар «Магістры права» (дакументальны) венг.: Törvényt teremtö mesterek рэжысёр
1977
кар «П’ячэрэ» (дакументальны) венг.: A piacere рэжысёр
1980
ф «Чонтвары[hu]» венг.: Csontváry рэжысёр, сцэнарыст

Зноскі

  1. а б Zoltán Huszárik // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  2. The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  3. Czech National Authority Database Праверана 28 верасня 2023.
  4. Eifert J. Kedvesem! Boldog születésnapot! — 2011.