Лесбіянства
Лесбіянства, таксама Сапфізм — жаночая гомасексуальнасць. Гомасексуальных жанчын завуць лесбіянкамі.
Тэрмін паходзіць ад назвы грэчаскага вострава Лесбас, дзе нарадзілася і жыла старажытнагрэчаская паэтэса Сапфо, чые вершы пазней нярэдка ўспрымалі як апяванне аднаполага кахання паміж жанчынамі. Аднак некаторыя старажытныя крыніцы згадваюць і аб сувязях Сапфо з мужчынамі. Максім Тырскі пісаў, што ўзаемаадносіны паміж Сапфо і вучаніцамі яе школы былі платанічнымі. Існуюць звесткі аб лесбійскіх адносінах у старажытнай Спарце. Плутарх у апісанні Лакедэмоніі паведамляў, што «яны надаюць такое вялікае значэнне кахання, што дзяўчыны становяцца эратычнымі партнёрамі жанчын з высакародных сем'яў». У паэзіі і літаратуры старажытнага Кітая таксама ёсць згадванні аб лесбійскіх узаемаадносінах жанчын, хоць у апісаннях адсутнічаюць падрабязнасці, якія сустракаюцца ў тэкстах аб мужчынскай гомасексуальнасці. На падставе даследавання эратычных паэм, якімі абменьваліся японскія жанчыны Перыяду Хэйан антраполаг Ліза Далбі (англ. Liza Dalby) зрабіла выснову, што лесбійскія ўзаемаадносіны былі звычайныя і сацыяльна прымальныя ў гэтай культуры. Існуюць літаратурныя крыніцы, якія згадваюць аб секуальных узаемаадносінах паміж адаліскамі гарэмаў, хоць часам за гэта належала пакаранне.
Тэрмін «лесбіянка» гэтак жа неадназначны, як і сам тэрмін «гомасексуальнасць»: у адным кантэксце ён можа пазначаць жанчыну з гомасексуальнай арыентацыяй, у іншым кантэксце — жанчыну з гомасексуальнай ідэнтычнасцю, а ў трэцім — жанчыну, якая практыкуе выключна гомасексуальныя паводзіны.
Культура
[правіць | правіць зыходнік].jpg)
Мноства добра вядомых дзяячак культуры і мастацтва былі лесбіянкамі. Да змены пад уплывам сексалогіі ў канцы дваццатага стагоддзя жаночая гомасексуальнасць заставалася практычна незаўважанай у параўнанні з мужчынскай гомасексуальнасцю, якая забаранялася законам і з-за гэтага была прадметам абмеркавання ў прэсе. Нягледзячы на гэта, пасля апублікавання прац сексолагамі Карлам Генрыхам Ульрыхcам, Рыхардам фон Крафт-Эбінгам, Хэўлакам Элісам, Эдуардам Карпентэрам і Магнусам Хіршфельдам, канцэпцыя жаночай гомасексуальнасці стала больш вядомай.
Як толькі жаночая гомасексуальнасць стала прадметам абмеркавання, яна была апісана ў якасці захворвання. У «Трох артыкулах аб тэорыі сексуальнасці» Зігмунд Фрэйд зваў жаночую гомасексуальнасць «інверсіяй», яе суб`ектаў «інвертамі» і характарызаваў жанчын-інвертаў як мелыя мужчынскія характарыстыкі. Фрэйд скарыстаўся ідэяй аб «трэцім полу», прапанаванай Магнусам Хіршфельдам і іншымі. Фрэйд прызнаў, што ў сваёй практыцы не сустракаўся з такімі «ненармальнымі» пацыенткамі, але тым не менш ён лічыў, што такія паводзіны выкліканы псіхалагічнымі, а не біялагічнымі прычынамі.
Спалучэнне сексалогіі і псіхааналізу аказала вялікі ўплыў на агульны настрой лесбійскай культуры. Яркім прыкладам гэтага з'яўляецца апублікаваны ў 1928 годзе раман Рэдкліфф Хол «Студня адзіноты», у якім згаданыя гэтыя сексолагі і тэрмін «інверт». Пазней гэты тэрмін выйшаў з агульнага ўжывання. Фрэйдысцкая інтэрпрэтацыя лесбійскіх паводзін у цяперашні час адмаўляецца большасцю псіхіятраў і навукоўцаў.
У дваццатым стагоддзі лесбіянкі, у прыватнасці, Гертруда Стайн і Барбара Хамер былі прыкметнымі дзеячамі ў авангардысцкім руху ЗША, а Леанціна Саган у нямецкім прадваенным кіно. Кніга вершаў у прозе «Песні Білітыс» П'ера Луі (фр. Pierre Louys) аказала ўплыў на адлюстраванне лесбіянства ў культуры з 1890х. Першая культурная і грамадская арганізацыя лесбіянак у Злучаных Штатах Амерыкі звалася «Дочкі Білітыс».
У 1950-х і 1960-х лесбійская забаўляльная літаратура стала публікавацца ў Злучаных Штатах Амерыкі і Вялікабрытаніі, часта пад «зашыфраванымі» загалоўкамі накшталт «Злое сяброўства» Віны Паркера або «Хронікі Бібо Брынкер» Ганнаў Баннон.
Падчас другой хвалі фемінізму 1970-х лесбіянскія раманы сталі больш палітызаванымі. Гэтыя творы часта ўтрымоўвалі ідэалогію сепаратысцкага фемінізму і гэта можна было назіраць у іншых выглядах лесбійскага мастацтва. Адно з найболей яркіх твораў гэтага перыяду — аповесць «Джунглі лалавых пладоў» (Rubyfruit Jungle) Рыты Браун (Rita Mae Brown).
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Gilbert H. Herdt. Same Sex, Different Cultures: Gays and Lesbians Across Cultures. Westview Press Inc (1998). ISBN 978-0-8133-3164-5
- Жанет Вінтэрсан: «Oranges Are Not the Only Fruit» (1985); «Written on the Body» (1992)
- Монік Віціг: «Лесбійскае цела»
- П'ер Луі: «Жаночая выспа» (L'ile aux dames) і «Песні Білітыс» (Chansons de Bilitis, 1894)
- Сафія Парнок: «Вершы» (1916)
- Марына Цвятаева: "Вершы"
- Зінаіда Гіпіус: "Вершы"
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лесбіянства- Лесбі-афарызмы
