Льняная тканіна

Льняная тканіна

Льняная тканіна — гэта тканіна з гладкай паверхняй і матавым бляскам, якая атрымліваецца з лёну. Ільняное валакно атрымліваюць са скуркі расліны. Лён лічыцца аднагадовай раслінай сямейства льновых.

Льняная тканіна мае вельмі доўгую гісторыю, якая налічвае каля пяці тысяч гадоў. У старажытнасці льняная тканіна з’яўлялася паказчыкам раскошы ў Старажытным Егіпце і на Блізкім Усходзе, была таксама папулярная на берагах Каспійскага і Чорнага мораў.

Лён уваходзіў у лік земляробчых культур на цяпер швейцарскіх землях у часы каменнага і бронзавага вякоў. З ільняных нітак плялі вяроўкі для палявання і сеткі для лоўлі рыбы, пра гэта расказалі артэфакты, знойдзеныя пры раскопках у раёнах, дзе размешчаны старыя швейцарскія азёры.

Спрадвеку майстры дамагаліся высокай якасці ільняных вырабаў. Палатно атрымлівалася тонкім, але моцным і носкім, з характэрным прыглушаным бляскам.

У Старажытным Егіпце вопратку, выкананую з ільняной тканіны, насілі фараоны і іх намеснікі. У хрысціянстве, як у старажытнасці, так і ў цяперашні час, ільняное адзенне лічаць сімвалам чысціні, таму святары носяць вопратку з чыстага лёну без дадання іншых валокнаў. У старажытным Егіпце палотны з лёну былі грашовай адзінкай, а таксама выкарыстоўваліся для пахавання знаці. Да гэтага часу гісторыкі не ўсталявалі, дзе ўпершыню было выраблена ільняное палатно.

Пасля, калі ручное ткацтва адышло ў мінулае і з’явіліся ткацкія мануфактуры, з лёну сталі рабіць тканіны, якія мы можам купіць і цяпер. У Еўропе дарагую ільняную бялізну адносяць да класа «люкс», а вось ва Усходняй Еўропе лён даступней і танней.

У цяперашні час самыя якасныя тканіны вырабляюць у Італіі, Бельгіі і Ірландыі, а больш за ўсё ільняной тканіны выпускаюць ЗША і Канада.

Апрацоўка лёну ў старажытнай Русі

Гісторыкі сцвярджаюць, што лён апрацоўвалі яшчэ ў часы ўзнікнення Русі: спачатку ў раёне Пскова, а пазней — у Наўгародскай, Суздальскай, Валагодскай і бліжэйшых землях.

Лён непатрабавальны. Усё, што яму трэба, — гэта доўгі светлавы дзень. Аднак атрымаць з яго высакаякасную тканіну не так проста.

Стагоддзямі тэхналогія апрацоўкі лёну заставалася нязменнай. Спачатку лён церабяць, то ёсць выдзіраюць з зямлі, прычым разам з каранямі. Затым яго высушваюць, склаўшы ў невялікія сцірты, вызваляюць ад насенных галовак (ачосваюць) і малоцяць.

Цікава, што пасля гэтых працэдур лён рассцілаюць на траве для таго, каб сцёблы намоклі ад расы. Раса актывізуе мікраарганізмы, якія жывуць у сцеблах лёну. Мікраарганізмы разбураюць унутры расліны клейкія рэчывы, што дазваляе аддзяліць валакно ад драўнянай частцы сцябла. Працэс размочвання лёну расой можа працягвацца некалькі тыдняў, у залежнасці ад надвор’я. Час ад часу сцёблы лёну трэба акуратна пераварочваць, каб працэс ішоў раўнамерна.

Атрыманае валакно (трасту) падымаюць і сушаць, а затым мнуць і трэплюць, аддзяляючы ад кастры — адраўнелай часткі сцябла.

Трапаны лён расчэсваюць і выцягваюць з яго злёгку закручаную тонкую стужку — роўніцу. З яе ўжо можна прасці льняную пражу. Засталося саткаць палатно, а потым выбеліць ці афарбаваць яго.

Сучасная вытворчасць

Уборка лёну

Пры ўборцы лёну выкарыстоўваюць альбо камбайнавы, альбо паасобны метад.

Пры комбайновом метадзе церабенне сцеблаў і расчэсваннем насенных каробачак ажыццяўляецца пры дапамозе камбайна. Пры паасобным метадзе спачатку машынай-церабілкай фармуецца стужка са сцеблаў з каробачкамі, якая затым апрацоўваецца падборшчыкам-ачосвальнікам.

Спасылкі

• Лен, в технике // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Рускі лён
• Валагодскі лён
• Экспарт ільняных тканін з Расійскай Федэрацыі Архівавана 8 сакавіка 2018.