Перайсці да зместу

Блізкі Усход

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Тэрыторыі, якія могуць быць аднесены да Блізкага Ўсходу паводле розных азначэнняў

Блізкі Усход (англ.: Near East) — назва, якая выкарыстоўваецца для азначэння геаграфічнага абшару ў Заходняй Азіі, што распасціраецца ад Міжземнага мора на захадзе да Іранскага нагор’я на ўсходзе і ад Чорнага мора на поўначы да Персідскага заліва на поўдні[1].

Неадназначнасць тэрміна

[правіць | правіць зыходнік]

Першапачаткова, у XIX стагоддзі, назва «Блізкі Усход» ужывалася еўрапейцамі ў адносінах да Асманскай імперыі і «Сярэдні Усход» — да заходніх подступаў да Індыі[2].

Вялікі Блізкі Усход і Паўночная Афрыка

У цяперашні час пад тэрмінам (паняццем) «Блізкі Усход» разумеюцца розныя тэрыторыі[3] — гэта не навуковы або строга геаграфічны тэрмін:

Этнічны і рэлігійны склад насельніцтва

[правіць | правіць зыходнік]

Этнічна рэгіён надзвычай разнастайны. Найбуйнейшыя групы — арабы, персы і туркі; але ёсць і іншыя этнічныя групы, такія як курды, асірыйцы, армяне, яўрэі, азербайджанцы, мандэі і іншыя, кожная са сваёй мовай, звычаямі і культурай. Сёння ў пошуках працы таксама прыбывае шмат эканамічных мігрантаў з Паўднёвай і Паўднёваўсходняй Азіі і Афрыкі на поўдзень ад Сахары.

Амаль у кожнай краіне Блізкага Усходу пераважае мусульманская большасць: у Іране, Іраку і Бахрэйне пераважаюць шыіты, у Амане пераважаюць ібадзіты, у Саудаўскай Аравіі пераважаюць салафіты, а ў іншых рэгіёнах пераважаюць суніты. Прававыя сістэмы ў большасці гэтых краін знаходзяцца пад уплывам шарыяту (ісламскага права), але вельмі нешматлікія з іх цалкам заснаваныя на ім. Прыкметнымі выключэннямі ёсць Ізраіль, у якім яўрэі складаюць большасць, і Ліван, дзе мусульмане і хрысціяне могуць быць прыкладна пароўну (хоць цяжка сказаць напэўна, паколькі ў краіне не праводзіцца перапіс насельніцтва).

Ёсць значныя абшчыны карэнных хрысціян у Сірыі, Іарданіі, Палестыне, Егіпце, Ізраілі і Іраку, а таксама шмат друзаў у Ліване, Сірыі і Ізраілі. У многіх раёнах гістарычна існавалі даўнія яўрэйскія абшчыны, але яны былі ў значнай ступені знішчаны хваляй антысемітызму пасля стварэння дзяржавы Ізраіль у 1948 годзе. Сёння ў рэгіёне за межамі Ізраіля яўрэйскія абшчыны засталіся ў Іране і Турцыі. Іншыя рэлігійныя групы, прадстаўлены ў значна меншай колькасці, ўключаючы бахаі, мандэяў і зараастрыйцаў.

Паўночная Афрыка шмат у чым падобная на Блізкі Усход — мова, рэлігія, культура і некаторыя этнічныя групы. З іншага боку, Цэнтральная Азія таксама мае шмат супольнага з Блізкім Усходам. Этнічныя групы і мовы розныя, але рэлігія, шмат што ў ежы, адзенні і архітэктуры падобныя[7].