Блізкі Усход
Блізкі Усход (англ.: Near East) — назва, якая выкарыстоўваецца для азначэння геаграфічнага абшару ў Заходняй Азіі, што распасціраецца ад Міжземнага мора на захадзе да Іранскага нагор’я на ўсходзе і ад Чорнага мора на поўначы да Персідскага заліва на поўдні[1].
Неадназначнасць тэрміна
[правіць | правіць зыходнік]Першапачаткова, у XIX стагоддзі, назва «Блізкі Усход» ужывалася еўрапейцамі ў адносінах да Асманскай імперыі і «Сярэдні Усход» — да заходніх подступаў да Індыі[2].
.svg)
У цяперашні час пад тэрмінам (паняццем) «Блізкі Усход» разумеюцца розныя тэрыторыі[3] — гэта не навуковы або строга геаграфічны тэрмін:
- Кансерватыўнае вызначэнне абмяжоўвае Блізкі Усход Турцыяй і краінамі Леванта, а таксама Аравійскім паўвостравам і, самае большае, Егіптам на захадзе і Іранам на ўсходзе.
- Сярэдні Усход (Middle East) — часам, асабліва ў англійскай і амерыканскай літаратуры, замяняе сабой тэрмін «Блізкі Усход», але часцей разумеецца як абазначэнне сукупнасці краін Блізкага Ўсходу разам з Іранам і Афганістанам[4].
- Вялікі Блізкі Усход (Greater Middle East) — арабскія краіны, дзяржавы Цэнтральнай Азіі і Паўднёвага Каўказа, Турцыя, Іран, Афганістан і Пакістан[3].
- Блізкі Усход і Паўночная Афрыка (Middle East and North Africa, MENA) або Заходняя Азія і Паўночная Афрыка (West Asia and North Africa, WANA) — яшчэ больш пашыраная версія[3][5][6].
- Таксама некаторыя крыніцы ўключаюць у Блізкі Усход міжземнаморскія астравы Мальта і Кіпр[5].
Этнічны і рэлігійны склад насельніцтва
[правіць | правіць зыходнік]Этнічна рэгіён надзвычай разнастайны. Найбуйнейшыя групы — арабы, персы і туркі; але ёсць і іншыя этнічныя групы, такія як курды, асірыйцы, армяне, яўрэі, азербайджанцы, мандэі і іншыя, кожная са сваёй мовай, звычаямі і культурай. Сёння ў пошуках працы таксама прыбывае шмат эканамічных мігрантаў з Паўднёвай і Паўднёваўсходняй Азіі і Афрыкі на поўдзень ад Сахары.
Амаль у кожнай краіне Блізкага Усходу пераважае мусульманская большасць: у Іране, Іраку і Бахрэйне пераважаюць шыіты, у Амане пераважаюць ібадзіты, у Саудаўскай Аравіі пераважаюць салафіты, а ў іншых рэгіёнах пераважаюць суніты. Прававыя сістэмы ў большасці гэтых краін знаходзяцца пад уплывам шарыяту (ісламскага права), але вельмі нешматлікія з іх цалкам заснаваныя на ім. Прыкметнымі выключэннямі ёсць Ізраіль, у якім яўрэі складаюць большасць, і Ліван, дзе мусульмане і хрысціяне могуць быць прыкладна пароўну (хоць цяжка сказаць напэўна, паколькі ў краіне не праводзіцца перапіс насельніцтва).
Ёсць значныя абшчыны карэнных хрысціян у Сірыі, Іарданіі, Палестыне, Егіпце, Ізраілі і Іраку, а таксама шмат друзаў у Ліване, Сірыі і Ізраілі. У многіх раёнах гістарычна існавалі даўнія яўрэйскія абшчыны, але яны былі ў значнай ступені знішчаны хваляй антысемітызму пасля стварэння дзяржавы Ізраіль у 1948 годзе. Сёння ў рэгіёне за межамі Ізраіля яўрэйскія абшчыны засталіся ў Іране і Турцыі. Іншыя рэлігійныя групы, прадстаўлены ў значна меншай колькасці, ўключаючы бахаі, мандэяў і зараастрыйцаў.
Паўночная Афрыка шмат у чым падобная на Блізкі Усход — мова, рэлігія, культура і некаторыя этнічныя групы. З іншага боку, Цэнтральная Азія таксама мае шмат супольнага з Блізкім Усходам. Этнічныя групы і мовы розныя, але рэлігія, шмат што ў ежы, адзенні і архітэктуры падобныя[7].
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Где находится Ближний Восток на карте: расположение и география (руск.)
- ↑ Ближний и Средний Восток (руск.)
- ↑ а б в Анализ интерпретации термина «Ближний Восток» западными авторами (руск.)
- ↑ Ближний Восток (руск.)
- ↑ а б Что такое Ближний Восток? (руск.)
- ↑ Следует ли изменить термин «Ближний Восток»? (руск.)
- ↑ Ближний Восток, Азия (руск.)
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Блізкі Усход
Слоўнікі і энцыклапедыі | |
|---|---|
| Нарматыўны кантроль |