Прагляд зыходнага тэксту старонкі Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя

{{Картка:Партыя
 |назва партыі            = Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя
 |назва на мове арыгінала = {{lang-de|Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei}}
 |лагатып                 = Flag of the NSDAP (1920–1945).svg
 |шырыня лагатыпа         = 200px
 |подпіс                  = Сцяг партыі (1933 — 1945 гг.)
 |лідар                   = {{нп3|Карл Харэр|Карл Харэр|ru|Харрер, Карл}} (1919—1920)<br/>[[Антон Дрэкслер]] (1920—1921)<br/>[[Адольф Гітлер]] (1921—1945)<br/>[[Марцін Борман]] (30 красавіка—2 мая 1945)
 |прэзідэнт               =
 |старшыня                =
 |генеральны сакратар     = 
 |першы сакратар          = 
 |прэзідыум               = 
 |сакратар                = 
 |заснавальнік            = 
 |дата заснавання         = [[5 студзеня]] [[1919]] (як [[Нямецкая рабочая партыя]])<br/> [[24 лютага]] [[1920]]
 |дата роспуску           = [[12 кастрычніка]] [[1945]]
 |аб'яднанне              = 
 |штаб-кватэра            = {{нп3|Карычневы дом|Брыенэр штрасэ, 45|ru|Коричневый дом}}, [[Мюнхен]]
 |ідэалогія               = [[нацыянал-сацыялізм]]
 |інтэрнацыянал           = 
 |саюзнікі                = 
 |моладзевая арганізацыя  = {{нп3|Гітлерюгенд|Гітлерюгенд|ru|Гитлерюгенд}}
 |колькасць членаў        = 190 (пачатак 1920)<ref>Спіс членаў партыі пачынаўся не з адзінкі, а з нумара 500. История фашизма в Западной Европе / АН СССР, Институт всеобщей истории; Редкол.: Г. С. Филатов [и др.]. — М.: Наука, 1978. — 613 с. — С. 148.</ref><br/>
 |дэвіз                   = 
 |Месцаў у ніжняй палаце  = 
 |Месцаў у ніжняй палаце_параметр  = 
 |Месцаў у верхняй палаце = 
 |Месцаў у верхняй палаце_параметр = 
 |Месцаў у Еўрапарламенце = 
 |гімн                    = {{нп3|Песня Хорста Веселя|Песня Хорста Веселя|ru|Песня Хорста Весселя}}
 |партыйны друк           = {{нп3|Völkischer Beobachter|Völkischer Beobachter|ru|Völkischer Beobachter}}
 |персаналіі              = 
 |афіцыйны сайт           = 
}}
{{Нацыянал-сацыялізм}}

'''Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя''' ({{lang-de|Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei}}, скароч. '''НСДАП''', {{lang-de|'''NSDAP'''}}) — палітычная партыя Германіі, якая існавала з [[1920]] па [[1945]], з ліпеня [[1933]] да мая [[1945]] — кіруючая і адзіная законная партыя ў [[Трэці Рэйх|Трэцім Рэйху]]. Пасля паразы Германіі ў [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайне]] ў [[1945]] па рашэнню створанага саюзнікамі па [[Антыгітлераўская кааліцыя|антыгітлераўскай кааліцыі]] акупацыйнага кантрольнага савета была распушчана. На [[Нюрнбергскі працэс|Нюрнбергскім працэсе]] кіруючы склад партыі быў абвешчаны злачынным, а ідэалогія НСДАП называлася адной з галоўных прычын вайны.

== Гісторыя ==

=== Ад узнікнення да путчу ===
{{main|Піўны путч}}
[[Выява:Bundesarchiv Bild 119-5519, Coburg, "Deutscher Tag", NSDAP-Delegation.jpg|thumb|Дэлегацыя НСДАП на «Нямецкім дні» {{нп3|Нямецкі народны саюз абароны і наступлення|Нямецкага народнага саюза абароны і наступлення|ru|Немецкий народный союз обороны и наступления}} у кастрычніку 1922, у [[Кобург]]у]]
НСДАП была створана 24 лютага 1920, на сходзе ў піўной «[[Хофбройхаус]]» [[Нямецкая рабочая партыя|Нямецкай рабочай партыі]] (удзельнічала 2 тыс. чал.), калі [[А. Гітлер]] абвясціў {{нп3|Праграма «25 пунктаў»|праграму «25 пунктаў»|ru|Программа «25 пунктов»}}<ref>Feder, G. Das Programm der NSDAP und seine weltanschaulichen Grundgedanken. — München, 1932. — S. 19—22.</ref>. Тады ж было прынята рашэнне аб змене назвы партыі — да яе было дададзена «Нацыянал-сацыялістычная». Сам Гітлер растлумачыў назву сваёй партыі наступным чынам: {{цытата|Сацыялізм, гэта вучэнне пра тое, як варта клапаціцца аб агульным дабры. Камунізм — гэта не сацыялізм. Марксізм — гэта не сацыялізм. Марксісты скралі гэта паняцце і сказілі яго сэнс. Я вырву сацыялізм з рук «сацыялістаў». Сацыялізм — старажытная арыйская, германская традыцыя}}<ref>American Monthly. 1923</ref>

У першай фазе свайго развіцця, да 1923, НСДАП рэкрутавала сваіх членаў галоўным чынам з былых удзельнікаў вайны і сярэдніх слаёў гарадскога і сельскага насельніцтва<ref>Kater, M. H. Zur Soziographie der fruhen NSDAP // Vierteljahreshefte für Zeitgeschichte. — 1971. — 19. — S. 124—159.</ref>. Рабочыя ў партыі складалі меншасць у параўнанні з афіцэрамі, рамеснікамі, служачымі, чыноўнікамі і сялянамі. Але гэтая ўяўная рабочая партыя ўсяляк імкнулася прыцягнуць да сябе таксама і пралетарскія пласты. Гэтай мэты служылі розныя псеўдасацыялістычныя патрабаванні, такія, як нацыяналізацыя трэстаў, канфіскацыя ваенных даходаў, зямельная рэформа і, па няясным выразе праграмы, «знішчэнне працэнтнай кабалы»<ref>Випперман, В. Европейский фашизм в сравнении 1922—1982 / Пер. с немецкого А. И. Федорова. — Новосибирск: Сибирский хронограф, 2000. — С.</ref>.

У снежні 1920 А. Гітлер на атрыманыя ад [[рэйхсвер]]а і ад прамыслоўцаў 120 тыс. рэйхсмарак набыў газету {{нп3|Völkischer Beobachter|«Völkischer Beobachter»|ru|Völkischer Beobachter}}.

У пачатковы перыяд дзейнасці, партыю фінансавалі перш за ўсё гаспадары баварскіх фірмаў<ref>Hallgarten, G. W. Hitler, Reichswehr und Industrie. — F/M., 1962. — С. 96, 125.</ref>. Аднак на пачатку 1920-х Гітлера пачалі падтрымліваць капітаны цяжкай прамысловасці {{нп3|Фрыц Цісен|Ф. Цісен|ru|Тиссен, Фриц}}, {{нп3|Эрнаст Борзіг|Э. Борзіг|de|Ernst Borsig}} і інш.<ref>Гинцберг, Л. И. На пути в имперскую канцелярию. — М., 1972. — С. 57.</ref> У кастрычніку [[1923]] Ф. Цісен уручыў НСДАП 100 тыс. залатых марак. {{нп3|Паўль Ройш|Канцэрн Ройш-Ганіэль|de|Paul Reusch}} перадаваў партыі значныя сродкі праз генерала [[Эрых Людэндорф|Э. Людэндорфа]]<ref>История фашизма в Западной Европе… — С. 150.</ref>.

Для абароны партыйных выступоўцаў і аховы парадку на розных партыйных мерапрыемствах у лютым 1920 была створана служба добраахвотнікаў (zeitfreiwilligen), пазней перайменавана ў службу партыйных распарадчыкаў — орднэраў (Ordnertruppe). Увосень 1920 у партыі існавала 35 отртсгруп, а колькасць членаў перавысіла 2 тыс. чал. [[3 жніўня]] [[1921]] служба орднэраў была перайменавана ў «гімнастычны і спартыўны аддзел»<ref>Fischer, C. The rise of the Nazis / Conan Fischer. — Manchester—New York: Manchester University Press — Distributed exclusively in the U.S.A. by Palgrave, 2002. — V, 211 p. — P. 77. — ISBN 0719060672.</ref>/ [[5 кастрычніка]] «гімнастычны і спартыўны аддзел» атрымаў новую назву — [[Штурмавыя атрады|«штурмавыя атрады» (Sturmabteilung; СА)]]<ref>Мельников, Д., Черная, Л. Империя смерти: Аппарат насилия в нацистской Германии, 1933—1945 / Д. Мельников, Л. Черная. — М.: Издательство политической литературы, 1987. — 414 с. — С. 13.</ref>.

Улетку 1921 быў зацверджаны праект сцяга НСДАП — на чырвоным палотнішчы белы круг, у цэнтры якога — чорная [[свастыка]].

=== Аднаўленне і прыход да ўлады (1923—1933) ===
Выступаючы ў студзені [[1923]] г., праз некалькі дзён пасля таго, як французская армія {{нп3|Акупацыя Рура|акупавала Рурскую вобласць|ru|Рурский конфликт}}, Гітлер казаў з трыбуны: {{цытата|Не! Не далоў Францыю... павінен быць наш лозунг — прэч здраднікаў айчыны — прэч лістападаўскіх злачынцаў!}}<ref>Heiden, K. Adolf Hitler. Bd. I. — S. 342.</ref>.

Першы агульнагерманскі з’езд нацыянал-сацыялістычнай партыі, які адбыўся [[27 студзеня|27]] — [[28 студзеня]] 1923 г., не ўнёс ніякіх змен у галоўны кірунак нацысцкай прапаганды: {{цытата|Наша галоўная мэта — барацьба з бальшавізмам}}. Пытанне аб задачах НСДАП у сувязі з акупацыяй Рура нават не абмяркоўвалася. Увага з’езда было прыкавана да падрыхтоўкі гвалтоўнага звяржэння імперскага ўрада. Публічнае абмеркаванне гэтага пытання некалькі збянтэжыла нават баварскія ўлады, якія самі вялі палітычную барацьбу супраць цэнтральнага германскага ўрада і падтрымлівалі нацыстаў, але аддавалі перавагу такія пытанні абмяркоўваць канфідэнцыяльна<ref>Franz-Willing, G. Die Hitlerbewegung. Der Ursprung. 1919—1922. — Hamburg, 1962. — S. 232—234.</ref>.

З пачатку 1930-х фінансаванне нямецкімі манапалістамі нацысцкай партыі набывае рэгулярны характар. Так, з [[1 студзень]] 1931 г. Рэйнскай-Вестфальскі вугальны [[сіндыкат]] пачаў адлічваць у касу партыі па 6 млн марак штогод. Нацысцкую партыю фінансавалі і замежныя капіталісты. Найбуйнейшы галандскі нафтавай прамысловец {{нп3|Генры Дэтэрдынг|Г. Дэтэрдынг|ru|Детердинг, Генри}} за ўсяго да моманту прыходу А. Гітлера да ўлады перадаў нацысцкай партыі 10 млн галандскіх гульдэнаў<ref>Норден, А. Фальсификаторы. — М., 1959. — С. 125. ''Са спасылкай на: Hamburger Fremdenblatt. — 1939. — № . — 6. Februar. — S.''</ref>.

[[19 лістапада]] [[1932]] г. прадстаўнікі нямецкай буйной прамысловасці і землеўладальнікі накіравалі [[Паўль фон Гіндэнбург|П. фон Гіндэнбург]] наступнае пасланне: {{цытата|Мы бачым у нацыянальным руху, які ахоплівае наш народ, шматабяцальны пачатак, які толькі і стварае, дзякуючы пераадоленню класавых супярэчнасцей, неабходную базу для новага ўздыму нямецкай эканомікі. Мы ведаем, што гэты ўздым запатрабуе шматлікіх ахвяр. Мы верым, што гэтыя ахвяры могуць быць з гатоўнасцю прынесеныя толькі ў выпадку, калі найбуйнейшая група гэтага нацыянальнага руху будзе ўдзельнічаць ва ўрадзе як кіруючая сіла. Даручанне адказнага кіраўніцтва прэзідэнцкім кабінетам, які складаецца з лепшых у дзелавым і асабістым адносна кадраў, фюрару найбуйнейшай нацыянальнай групы ліквідуе недахопы і памылкі, уласцівыя ў сілу абставін любому масавага руху, і дазволіць павесці за сабой мільёны людзей, якія стаяць у баку, зробіць іх надзейнай сілай.}}<ref>Бахман, К. Кем был Гитлер в действительности: Пер. с нем. / Общ. ред. В. Д. Ежова; [Послесл. П. Шютта]. — М.: Прогресс, 1981. — 207 с. — С. 69. ''Са спасылкай на: Zeitschrift für Geschichtswissenschaft. — 1956. — № 2. — S. 366.''</ref>

У 1932 [[Спіс міністраў унутраных спраў Германіі|міністр унутраных спраў]] генерал [[Вільгельм Грэнэр|В. Грэнэр]] распарадзіўся распусціць [[Штурмавыя атрады|СА]] і [[СС]], а таксама забараніў нашэнне формы членамі ўсіх ваенізаваных арганізацый НСДАП. Праз дзень пасля гэтай забароны да генерала В. Грэнэра звярнуўся [[Вільгельм (Кронпрынц Германіі)|кронпрынц Вільгельм]] з лістом, у якім гаварылася: «…мне асабліва сумна, што Вы паставілі свой подпіс пад распараджэннем аб роспуску СА і СС. Я магу расцаніць гэта распараджэнне як сур’ёзную памылку, багата страшнай небяспекай для ўнутранага свету. Забарона членам [[Сталёвы шлем|„Сталёвага шлема“]] насіць форму і роспуск СА і СС непазбежна наймацнейшым чынам падарвуць у нацыянальных колах давер да міністэрства абароны. Паколькі я з даўніх часоў імкнуся асабіста садзейнічаць усталяванню даверу паміж [[рейхсвер]] і нацыянальнымі арганізацыямі — гэта асабліва адносіцца да НСДАП, — Вы зразумееце…, наколькі цяжкае ўражанне вырабляе на мяне гэты крок, змацаваны Вашым імем…»<ref>Бахман, К. Кем был Гитлер в действительности… — С. 83.</ref>

Пасля прыходу партыі да ўлады, у [[1933]] па ініцыятыве {{нп3|Альфрыд Круп|А. Крупа|ru|Крупп, Альфрид}} быў створаны «Фонд Адольфа Гітлера», у які Круп адразу ўклаў 6 млн рэйхсмарак, а таксама дадаткова перадаў яшчэ 6 млн на іншыя рэчы нацыянал-сацыялізму. Канцэрн {{нп3|IG Farben|«ІГ Фарбэніндустры»|ru|IG Farben}} уклаў у гэты фонд з [[1933]] па [[1944]] каля 80 млн марак<ref>Geschichte der deutsche Arbeiterbewegung. Bd. 5. — Berlin, 1966. — S. 10.</ref>.

=== НСДАП на выбарах ===
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі федэральных выбараў НСДАП
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, май 1924|Май 1924]]
| 1,918,300
| 6.5 (#6)
|
| {{Партыя/Месцы|32|472|#964B00}}
|
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, снежань 1924|Снежань 1924]]
| 907,300
| 3.0 (#8)
| {{decrease}} 3.5
| {{Партыя/Месцы|14|493|#964B00}}
| {{decrease}} 18
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, 1928|1928]]
| 810,100
| 2.6 (#9)
| {{decrease}} 0.4
| {{Партыя/Месцы|12|491|#964B00}}
| {{decrease}} 12
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі (1930)|1930]]
| 6,409,600
| 18.3 (#2)
| {{increase}} 15.7
| {{Партыя/Месцы|107|577|#964B00}}
| {{increase}} 95
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, ліпень 1932|Ліпень 1932]]
| 13,745,000
| 37.3 ('''#1''')
| {{increase}} 19.0
| {{Партыя/Месцы|230|608|#964B00}}
| {{increase}} 123
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, лістапад 1932|Лістапад 1932]]
| 11,737,000
| 33.1 ('''#1''')
| {{decrease}} 4.2
| {{Партыя/Месцы|196|584|#964B00}}
| {{decrease}} 34
| style="text-align:left;"|&nbsp;
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, сакавік 1933|Сакавік 1933]]
| 17,277,180
| 43.9 ('''#1''')
| {{increase}} 10.8
| {{Партыя/Месцы|288|647|#964B00}}
| {{increase}} 92
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Германіі, лістапад 1933|Лістапад 1933]]
| 39,655,224
| 92.11 ('''#1''')
| {{increase}} 48.2
| {{Партыя/Месцы|661|661|#964B00}}
| {{increase}} 373
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары і рэферэндум у Германіі, 1936|1936]]
| 44,462,458
| 98.8 ('''#1''')
| {{increase}} 6.7
| {{Партыя/Месцы|741|741|#964B00}}
| {{increase}} 80
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары і рэферэндум у Германіі, 1938|1938]]
| 44,451,092
| 99.1 ('''#1''')
| {{increase}} 0.3
| {{Партыя/Месцы|813|813|#964B00}}
| {{increase}} 72
| style="text-align:left;" |
|}

=== НСДАП у выбарах Ландтагаў ===

==== Анхальт ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Анхальце
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Анхальце, чэрвень 1924|Чэрвень 1924]]
| 7,189
| 4.1 (#7)
| {{няма змен}}
| {{Партыя/Месцы|2|36|#964B00}}
|{{рост}} 2
| style="text-align:left;" | У складзе Народна-сацыяльнага свабоднага блока
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Анхальце, лістапад 1924|1924]]
| 7,958 
| 4.1 (#8)
| {{няма змен}}
| {{Партыя/Месцы|1|36|#964B00}}
|{{спад}} 1
| style="text-align:left;" | У складзе Народна-сацыяльнага свабоднага блока
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Анхальце, 1928|1928]]
| 4,117 
| 2.1 (#8)
| {{спад}} 2
| {{Партыя/Месцы|1|36|#964B00}}
|{{няма змен}}
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Анхальце, 1932|1932]]
| 89,652 
| 40.9 (#1)
| {{рост}} 38.8
| {{Партыя/Месцы|15|36|#964B00}}
|{{рост}} 14
| style="text-align:left;" |
|}

==== Бадэн ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Бадэне
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Бадэне, 1925|Чэрвень 1925]]
| 8,917
| 1.2 (#8)
| {{рост}} 1.2
| {{Партыя/Месцы|0|72|#964B00}}
|{{няма змен}}
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Бадэне, лістапад 1929|1929]]
| 65,121 
| 7 (#8)
| {{рост}} 5.8
| {{Партыя/Месцы|6|88|#964B00}}
|{{рост}} 6
| style="text-align:left;" |
|}

==== Баварыя ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Баварыі
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Баварыі, 1924|1924]]
| 512,271 
| 17.1 (#3)
| {{рост}} 17.1
| {{Партыя/Месцы|23|129|#964B00}}
|{{рост}} 23
| style="text-align:left;" | у складзе Народнага блоку
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Баварыі, 1928|1928]]
|
| 6.13 (#5)
| {{decrease}} 10.99
| {{Партыя/Месцы|9|128|#964B00}}
| {{decrease}} 14
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Баварыі, 1932|1932]]
|
| 32.52 (#2)
| {{increase}} 26.39
| {{Партыя/Месцы|43|128|#964B00}}
| {{increase}} 34
| style="text-align:left;" |
|}

==== Браўншвайг ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Браўншвайгу
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Браўншвайгу, 1924|1924]]
| 9,479 
| 3.4 (#6)
| {{рост}} 3.4
| {{Партыя/Месцы|1|48|#964B00}}
|{{рост}} 1
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Браўншвайгу, 1927|1927]]
| 10,358 
| 3.7 (#8)
| {{рост}} 0.3
| {{Партыя/Месцы|1|48|#964B00}}
| {{няма змен}}
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Браўншвайгу, 1930|1930]]
| 67,902
| 22.2 (#3)
| {{рост}} 18.5
| {{Партыя/Месцы|9|40|#964B00}}
| {{рост}} 8
| style="text-align:left;" |
|}

==== Брэмен ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Брэмене
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Брэмене, 1923|1923]]
| 10,963
| 6.2 (#6)
| {{рост}} 6.2
| {{Партыя/Месцы|7|120|#964B00}}
|{{рост}} 7
| style="text-align:left;" | [[Нямецкая народная партыя свабоды]]
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Брэмене, 1924|1924]]
| 7,432
| 4.1 (#7)
| {{спад}} 2.1
| {{Партыя/Месцы|4|120|#964B00}}
|{{спад}} 3
| style="text-align:left;" | [[Нацыянал-сацыялістычная партыя свабоды]]
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Брэмене, 1930|1930]]
| 51,327 
| 25.4 (#1)
| {{рост}} 32
| {{Партыя/Месцы|32|120|#964B00}}
|{{рост}} 29
| style="text-align:left;" |
|}

==== Вальдэк ====
==== Вюртэмберг ====

==== Гамбург ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Гамбурге
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Гамбурге, 1924|1924]]
| 13,495 
| 2.5 (#6)
| {{рост}} 2.5
| {{Партыя/Месцы|4|160|#964B00}}
|{{рост}} 4
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Гамбурге, 1927|1927]]
| 9,754 
| 1.5 (#7)
| {{спад}} 1
| {{Партыя/Месцы|2|120|#964B00}}
|{{спад}} 2
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Гамбурге, 1928|1928]]
| 14,760 
| 2.2 (#7)
| {{рост}} 0.7
| {{Партыя/Месцы|3|120|#964B00}}
|{{рост}} 1
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Гамбурге, 1931|1931]]
| 202,506 
| 26.2 (#2)
| {{рост}} 24
| {{Партыя/Месцы|43|120|#964B00}}
|{{рост}} 40
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Гамбурге, 1932|1932]]
| 233,750 
| 31.2 (#1)
| {{рост}} 5
| {{Партыя/Месцы|51|120|#964B00}}
|{{рост}} 11
| style="text-align:left;" |
|}

==== Гесэн ====
==== Кобург ====

==== Ліпе ====
{| class="wikitable" style="text-align: right;"
|-
|+ Вынікі выбараў у Ландтаг Ліпэ
|-
! rowspan="2" | Выбары
! colspan="3" | Галасы
! colspan="2" | Мандаты
! rowspan="2" | Заўвагі
|-
! #
! %
! +/-
! #
! +/-
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Ліпэ, 1925|1925]]
| 678
| 0.8 (#8)
| {{няма змен}}
| {{Партыя/Месцы|0|21|#964B00}}
|{{няма змен}}
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Ліпэ, 1929|1929]]
| 2,713 
| 3,4 (#8)
| {{рост}} 2,6
| {{Партыя/Месцы|0|21|#964B00}}
|{{няма змен}}
| style="text-align:left;" |
|-
! [[Парламенцкія выбары ў Ліпе, 1933|1933]]
| 39,064 
| 39.5 (#1)
| {{рост}} 36.1
| {{Партыя/Месцы|9|21|#964B00}}
|{{рост}} 9
| style="text-align:left;" |
|}

==== Любек ====

==== Мекленбург-Шверын ====
==== Мекленбург-Штрэліц ====

==== Ольдэнбург ====
==== Прусія ====

==== Саксонія ====
==== Цюрынгія ====

==== Шаўмбург-Ліпэ ====

== Члены партыі ==
[[Файл:NSDAP-Logo.svg|300px|thumb|Партыйны значок]]
{| class="wikitable"
|- class="hintergrundfarbe5"
! align="left"| Дата
!Колькасць<ref>Handbuch der deutschen Geschichte. Bd. 19: 20. Jahrhundert (1918—2000); Das Dritte Reich: 1933—1939 / M. Grüttner; [Hrsg. W. Benz]. — Stuttgart: Klett-Cotta, 2014. — LIV, 605 s. — S. 101. — ISBN 978-3-608-60019-3.</ref>
|-
||Канец 1919||align="right" | 64
|-
||Канец 1920||align="right" | 3.000
|-
||Канец 1921||align="right" | 6.000
|-
||23 лістапада 1923||align="right" | 55.787
|-
||Канец 1925||align="right" | 27.117
|-
||Канец 1926||align="right" | 49.523
|-
||Канец 1927||align="right" | 72.590
|-
||Канец 1928||align="right" | 108.717
|-
||Канец 1929||align="right" | 176.426
|-
||Канец 1930||align="right" | 389.000
|-
||Канец 1931||align="right" | 806.294
|-
||Красавік 1932||align="right" | 1.000.000
|-
||Канец 1932||align="right" | 1.200.000
|-
||Канец 1933||align="right" | 3.900.000
|-
||Канец 1939||align="right" | 5.300.000
|-
||Май 1943||align="right" | 7.700.000
|}

{{зноскі}}{{Фашызм (тэмы)}}
{{Палітычныя партыі Веймарскай рэспублікі}}
[[Катэгорыя:Палітычныя партыі Германіі]]
[[Катэгорыя:Нацыянал-сацыялістычная нямецкая рабочая партыя| ]]