Отэ Крумпен
| Отэ Крумпен | |
|---|---|
| Otte Krumpen | |
 Партрэт Отэ Крумпена, які моліцца (быў моцным прыхільнікам Каталіцкай Царквы) | |
| Род дзейнасці | Ваенная справа, рыцар, палітыка |
| Дата нараджэння | 1480 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 29 чэрвеня 1569 |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Бацька | Ёрген Крумпен |
| Маці | Анэ Розэнкранц |
| Жонка |
Друдэ Крумедыгэ (1521—1555) Анэ Люке (1557—1569) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Отэ Крумпен (дацк.: Otte Krumpen) (невядома — 1569 год) — дацкі рыксмарск. Ён быў сынам Ёргена Крумпена са Скётрупа і Анэ Розэнкранц. Крумпен быў зводным братам апошняга каталіцкага епіскапа Бёрглума, Сцюгэ Крумпена, і яны былі апошнімі з вымерлага дваранскага роду Крумпенаў.
Отэ Крумпен, хутчэй за ўсё, меў вопыт ваеннай службы, паколькі Крысціян II прызначыў яго ў 1519 годзе камандуючым дацкай арміяй у вайне супраць шведскіх паўстанцаў у 1520 годзе. Ён атрымаў перамогу над Стэнам Стурэ Малодшым у Богесундзе, быў паранены ў лагеры Лонгфрэдагслагет каля Упсалы. Там ён пісаў адчайныя данясенні каралю аб вясковых жыхарах, якіх кароль завербаваў на вайну, якія не падпарадкоўваліся загадам камандзіраў, а рабавалі і забівалі без разбору.
Ён нёс карону на каранацыі Крысціяна II у Стакгольме ў 1520 годзе і атрымаў рыцарскі тытул ад караля пасля каранацыі. У наступным годзе ён стаў правадыром у Хельсінгбарзе і перашкодзіў у 1522 годзе спробу любекскай арміі высадзіцца ў Роа. Пасля гэтага ён атрымаў у сваё ўладанне лен Транекэр. Падчас паўстання супраць Крысціяна II ён спачатку быў нейтральны, але пазней далучыўся да Фрэдэрыка I і быў прыняты ў Рыксрод. У 1529 годзе ён суправаджаў будучага караля Крысціяна III у Нарвегію, дзе ён павінен быў выконваць розныя дыпламатычныя задачы. З вялікім майстэрствам ён змог захапіць у 1525 годзе Готланд, які не змог захаваць Сёрэн Норбю.
Отэ Крумпен быў перакананым традыцыйным каталіком і прытрымліваўся пазіцыі сваёй Царквы падчас прыняцця Даніяй лютэранства. Падчас Графскай вайны ён без супраціву здаў Транекэр пасланцам графа Хрыстафера і неўзабаве стаў уласнікам Ольхальмскага замка. Ён баяўся страціць сваю ўласнасць і спрабаваў прабіцца скрозь нечаканую грамадзянскую вайну без стратаў, але гэтага ў яго не атрымалася. Ён быў узяты ў палон, калі ехаў на кані адзін каля замка Ольхальм і дастаўлены ў Нюкёбінг (Фальстэр). Адтуль ён быў вывезены спачатку ў Любек, затым у Мекленбург. Тут супраціўнікі сабралі захопленых дацкіх каралеўскіх дарадчыкаў падчас грамадзянскай вайны. Тым часам яго маёмасць была разрабавана паўстанцамі. Пасля здачы Капенгагена Крысціяну III, Отэ Крумпена вызвалілі аднаго з першых вязняў, але яму трэба было адмовіцца ад сваёй пасады ў рыксродзе і сваіх маёмасных дасягненняў. Яго каталіцкія перакананні (і паводзіны яго брата — рыма-каталіцкага епіскапа Сцюгэ Крумпена падчас Графскай вайны) перашкодзілі яму далей займацца вялікай палітыкай.
Толькі ў 1542 годзе палітычны «клімат» змяніўся. Як апошні каталіцкі епіскап, Сцюгэ Крумпен быў вызвалены са сваёй турмы, і ён, разам з Отэ Крумпенам, засталіся апошнікі прадстаўнікамі рода Крумпенаў, так яшчэ і тымі, хто страцілі як духоўную епіскапскую ўладу, так і свецкую ўладу ў рыксродзе. У 1544 годзе яму быў перададзены маёнтак у Хальдзе пры былой каталіцкай епархіі ў Вібарзе. Такім чынам, ён стаў суседам свайго брата (Сцюгэ Крумпен атрымаў жаночы манастыр Асмільд у якасці маёнтка) і памочнікам, а таксама ён уключыў большую частку маёмасці епархіі ў склад Хальда.
У 1548 годзе ён прадстаўляў Крысціяна III на вяселлі дачкі Аны ў Саксоніі, а ў 1555 годзе — на вяселлі дачкі сястры караля ў Мекленбургу. У тым жа годзе ён быў нарэшце прызначаны рыксмарскам. Але цяпер тытул быў хутчэй цырыманіяльным: на вайне ён адзін павінен быў весці высакародных вершнікаў. Нягледзячы на тытул, ён быў пасіўны падчас Сакавіцкай вайны ў 1559 годзе. Хутчэй за ўсё, яго выкарыстоўвалі для дыпламатычных задач, як у Польшчы ў 1557 годзе.
З-за свайго сталага ўзросту ён адмовіўся ўзначальваць войска падчас Сямігадовай вайны. Фрэдэрык II, падобна, выкарыстаў яго ў якасці ўніверсальнага дарадцы, але яго жаданне аб тым, каб пазбегнуць вайны, наладзіла новага маладога караля супраць яго. Адпаведна, падчас вайны яму прыйшлося прадастаўляць каралю буйныя прымусовыя пазыкі. За месяц да сваёй смерці ён быў пазбаўлены Хальда.
Отэ Крумпен памёр у 1569 годзе як апошні прадстаўнік свайго роду.
Уступіў у два бяздзетных, але асабліва выгадных з пункту гледжання ўласнасці шлюбы:
- Друдэ Крумедыгэ (выйшла замуж у 1521 годзе, памерла ў 1555 годзе);
- Ане Люке, сястра Ёргена Люке (выйшла замуж у 1557 годзе, перажыла яго).
Отэ Крумпен у літаратуры
[правіць | правіць зыходнік]Отэ іграе важную ролю ў рамане Ціта Енсена «Сцюгэ Крумпен», 1936 года. І з’яўляецца ў рамане Марыі Хелеберг «Шторм», 2017 года.