Прагляд зыходнага тэксту старонкі Рабочы інтэрнацыянал

{{Арганізацыя
 |назва            = Рабочы інтэрнацыянал
 |тып              = палітычны інтэрнацыянал
 |дата_заснавання1   = [[14 ліпеня]] [[1889]] года
 |дата_ліквідацыі          = [[1916]] 
}}
{{Камунізм}}
'''Рабочы інтэрнацыянал''' або '''Другі інтэрнацыянал''' — міжнароднае аб’яднанне [[Сацыялізм|сацыялістычных]] партый. Заснаваны ў [[1889]] годзе. Перадумовамі яго стварэння з’явіліся рост [[Рабочы рух|рабочага руху]], працэс фармавання ў [[Еўропа|Еўропе]] і [[Амерыка|Амерыцы]] на глебе, падрыхтаванай [[Міжнароднае таварыства працоўных|Першым інтэрнацыяналам]], палітычных партый [[Рабочы клас|рабочага класа]], шырокае распаўсюджванне [[Марксізм|марксісцкіх]] ідэй.

== Гісторыя ==
Першы ўстаноўчы кангрэс інтэрнацыяналу прайшоў у [[Парыж|Парыжы]] 14-21 ліпеня [[1889]] года. На ім прысутнічалі 393 дэлегаты, якія прадстаўлялі амаль усе нацыянальныя рабочыя і сацыялістычныя партыі і [[Прафесійны саюз|прафсаюзы]] краін Еўропы і [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]], якія існавалі ў той момант. Самай уплывовай і шматлікай была дэлегацыя [[Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі|Сацыял-дэмакратычнай партыі Германіі]], якую ўзначальваў [[Вільгельм Лібкнехт]]. Другі і трэці кангрэсы прайшлі ў [[Брусель|Бруселі]] і [[Цюрых|Цюрыху]] ў [[1891]] і [[1893]] гадах адпаведна, на іх былі прыняты праграмныя дакументы Другога інтэрнацыяналу.

На чацвёртым кангрэсе інтэрнацыяналу ў [[1896]] годзе ў [[Лондан|Лондане]] з арганізацыі былі выключаныя [[Анархізм|анархісты]]. На пятым кангрэсе ў Парыжы ў [[1900]] годзе абвастрылася супрацьстаянне паміж прадстаўнікамі артадаксальнага марксізму і [[рэвізіянізм (марксізм)|рэвізіянізму]]. Цэнтральным у дыскусіі паміж групоўкамі стала пытанне аб заваёве рабочым класам палітычнай улады і магчымасці супрацоўніцтва сацыял-дэмакратаў з буржуазнымі партыямі. Вынікі дыскусіі сведчылі аб узмацненні ўплыву ў Другім інтэрнацыянале рэвізіянісцкага напрамку, які падтрымліваў ідэю класавага супрацоўніцтва і ўдзелу прадстаўнікоў сацыял-дэмакратычных партый ва ўладных інстытутах буржуазнага грамадства.

Шосты кангрэс прайшоў у [[1904]] годзе ў [[Амстэрдам|Амстэрдаме]]. Гэта быў першы кангрэс, на якім прысутнічалі прадстаўнікі [[Расійская сацыял-дэмакратычная рабочая партыя|РСДРП]]. Ключавым пытаннем кангрэса было асуджэнне [[Руска-японская вайна|руска-японскай вайны]]. Сёмы кангрэс прайшоў у [[Штутгарт|Штутгарце]] ў [[1907]] годзе і быў прысвечаны абмеркаванню рэакцыі левых рухаў на вайну. Восьмы кангрэс прайшоў у [[Капенгаген|Капенгагене]] ў [[1910]] годзе.

Ва ўмовах перадваеннага стану і напружанасці на [[Балканскі паўвостраў|Балканах]] у [[1912]] годзе ў [[Базель|Базелі]] адбыўся дзявяты кангрэс Рабочага інтэрнацыяналу. Дэлегаты кангрэса прынялі маніфест, у якім патрабавалі ад усіх сацыялістычных партый рашучай барацьбы і салідарных дзеянняў супраць [[імперыялізм|імперыялізму]].

Аднак, з пачаткам [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], Рабочы інтэрнацыянал пацярпеў крах. Прадстаўнікі Сацыял-дэамкратычнай партыі Германіі, а таксама сацыялістычныя лідэры [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], [[Францыя|Францыі]] і [[Бельгія|Бельгіі]] галасавалі ў парламентах сваіх краін за ўвядзенне [[Ваенныя аблігацыі|ваенных крэдытаў]]. Шэраг кіруючых дзеячаў Другога інтэрнацыяналу ўвайшлі ва ўрады сваіх краін. У цэлым, сацыялістычныя партыі выступілі ў падтрымку лозунгу «абароны айчыны», абвясціўшы на час вайны «грамадзянскі мір». Тым самым былі адкінуты асноўныя прынцыпы Рабочага інтэрнацыяналу - аб пралетарскім [[інтэрнацыяналізм|інтэрнацыяналізме]] і міжнароднай салідарнасці працоўных. З восені [[1914]] года спыніла дзейнасць Міжнароднае сацыялістычнае бюро (пастаянны кіруючы орган Другога інтэрнацыяналу), перапыніліся сувязі паміж сацыял-дэмакратычнымі і сацыялістычнымі партыямі розных краін. Канферэнцыі сацыялістаў краін [[Антанта|Антанты]] (якая прайшла ў лютым [[1915]] года ў Лондане) і [[Цэнтральныя дзяржавы|блока Цэнтральных дзяржаў]] (якая прайшла ў красавіку 1915 года ў [[Вена|Вене]]) выказаліся за «вайну да пераможнага канца». [[Уладзімір Ільіч Ленін|Уладзімір Ленін]] і блізкія да яго сацыялісты-інтэрнацыяналісты ([[Карл Лібкнехт]] і іншыя) на скліканых імі Цымервальдскай (у 1915 годзе) і Кінтальскай (у 1916 годзе) канферэнцыях распачалі спробу стварыць новае міжнароднае аб’яднанне сацыялістычных і рабочых партый, аднка яны не ўвянчаліся поспехам. [[Кастрычніцкая рэвалюцыя|Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 года]] кардынальна змяніла сітуацыю ў сусветным сацыялістычным руху. У [[1918]] годзе на аснове інтэрнацыяналісцкіх груп у шэрагу краін узніклі [[камуністычная партыя|камуністычныя партыі]]. Гэта падрыхтавала глебу для стварэння ў сакавіку [[1919]] года [[Камуністычны інтэрнацыянал|Камуністычнага інтэрнацыяналу]].

Ужо пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] ў [[1951]] годзе быў створаны [[Сацыялістычны інтэрнацыянал]], які аб’явіў сябе пераемнікам Другога інтэрнацыяналу.

== Літаратура ==
* Крывагуз І. М. ''Другі Інтэрнацыянал. 1889–1914''. М., 1964
* Joll J. ''The Second International, 1889–1914''. Boston, 1974; 
* Blänsdorf A. ''Die Zweite Internationale und der Krieg: die Diskussion über die internationale Zusammenarbeit der sozialistischen Parteien 1914–1917''. Stuttgart, 1979; 
* Simeonov S. ''The Second International (1889–1914)''. Sofia, 1980.

{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Камунізм]]
[[Катэгорыя:Міжнародныя арганізацыі]]
[[Катэгорыя:Палітычныя інтэрнацыяналы]]