Прагляд зыходнага тэксту старонкі Рабства

[[File:Geromeslavemarket.jpg|200px|thumb|]]

'''Рабства''' — прымусовае падпарадкаванне адной асобы іншай, або адной групы людзей іншай. Раб не мае асабістых правоў уласнасці, яго можна было прадаць, забіць.

Рабства ў пэўных відах існавала ва ўсіх народаў, хоць не ўсюды развілася ў грамадска-эканамічную фармацыю. Рабаўладальніцкі лад як фармацыя існаваў з [[5 тысячагоддзе да н.э.|V-га]] ці [[4 тысячагоддзе да н.э.|IV-га тыс. да н. э.]] да [[III]]—[[V]] стст. н. э. Росквіту дасягнуў у [[Старажытная Грэцыя|Старажытнай Грэцыі]] ([[V стагоддзе да н.э.|V]]—[[IV стагоддзе да н.э.|IV стст. да н. э.]]) і [[Старажытны Рым|Рыме]] (з [[II стагоддзе да н.э.|II ст. да н. э.]]). У [[Старажытны Кітай|Кітаі]] рабаўладальніцкі лад заменены феадальным яшчэ ў [[1 тысячагоддзе да н.э.|I-м тыс. да н. э.]] У старажытных славян, германцаў і іншых рабства было толькі ў выглядзе ўкладу. У рабаўладальніцкім грамадстве асноўнымі антаганістычнымі класамі былі рабы і рабаўладальнікі; існаваў таксама клас дробных вытворцаў — свабодных сялян і рамеснікаў. Паводле становішча, замацаванага юрыдычнымі нормамі, раб быў маёмасцю: гаспадар мог яго купіць, прадаць і ў некаторых рэдкіх выпадках — забіць. 

У залежнасці ад гістарычных тыпаў і разнавіднасцей рабаўладальніцкіх грамадстваў і дзяржаў, а таксама этапаў іх развіцця адрозніваюць патрыярхальнае рабства (характэрна для часоў распаду абшчынна-родавага ладу і зараджэння класаў), усходняе (у [[Старажытная Індыя|Старажытнай Індыі]] і [[Старажытны Кітай|Кітаі]] рабы належалі дзяржаве, храмам, уладарам і асобным прадстаўнікам знаці) і антычнае (краіны міжземнаморскага басейна). На тэрыторыі Беларусі ў час распаду абшчынна-родавага ладу існавала патрыярхальнае рабства, але рабаўладальніцтва не набыло тут класічных рыс і не стала асновай вытворчасці.

У [[XVI]]—[[XVIII]] стст. у [[Габсбургская Іспанія|Іспаніі]], [[Каралеўства Партугалія|Партугаліі]] і [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], а ў Амерыцы - у [[XVIII]]—[[XIX]] стст. рабская праца сталася падмуркам эканомікі, мільёны афрыканцаў вывозіліся з кантыненту ў іншыя краіны і выкарыстоўваліся як безкаштоўныя прылады працы, працуючы на плантацыях, а пазней - на мануфактурах. Шмат хто з іх хутка паміраў, але ўсё адно выгода ад падобнай эксплуатацыі была велічэзнай.

Рабства ў Брытанскай імперыі было забароненае ў [[1833]] г., у [[ЗША]] — часткова ў 1-й палове [[XIX]] ст., канчаткова — у час [[Грамадзянская вайна ў ЗША|Грамадзянскай вайны]] (1863). Аднак, нелегальна рабства працягвае існаваць ў некаторых краінах і ў наш час. <ref>{{Cite book|title=A Global Alliance Against Forced Labour.|isbn=92-2-115360-6|unused_data=International Labour Organisation}}</ref>

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Рабаўладальніцкі лад // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. / БелЭн; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая. — Мн.: БелЭн, 2001. — 591 с.: іл. — С. 26. — ISBN 985-11-0214-8.

{{commonscat|Slavery}}

{{Эканомікі}}
{{Правы чалавека}}
{{Марксізм}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Рабства| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]