Перайсці да зместу

Эмі Карл

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Эмі Карл
Фатаграфія
Дата нараджэння 1980[1]
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці артыстка, contemporary artist, bioartist
Вучоба
Узнагароды
Сайт amykarle.com (англ.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эмі Карл (нарадзілася ў 1980 г.) — амерыканская мастачка, біямастачка і футурыст, чыя праца засяроджваецца на ўзаемасувязі паміж тэхналогіямі і чалавецтвам, у прыватнасці, на тым, як тэхналогіі і біятэхналогіі ўплываюць на здароўе, чалавецтва, грамадства, эвалюцыю і будучыню. [3] [4] [5] [6] [7] Карл спалучае навуку і тэхналогію з мастацтвам і вядомая тым, што ў сваіх працах выкарыстоўвае жывую тканіну.[8][9] Карл працавала дыпламатам-мастаком у Бюро па пытаннях адукацыі і культуры Дзяржаўнага дэпартамента Злучаных Штатаў, дзе яна праводзіла семінары, прысвечаныя пашырэнню правоў і магчымасцяў жанчын у сферы STEAM.[10] У 2019 годзе яна была названая адной з 100 жанчын Бі[11]

Адукацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Карл з’яўляецца выпускніцай Школы мастацтваў і дызайну пры Універсітэце Альфрэда і Карнельскім універсітэце, дзе яна атрымала ступень мастацтва і дызайну і філасофіі. [12] [13]

Асабістае жыццё

[правіць | правіць зыходнік]

Карл нарадзілася ў Нью-Ёрку ў 1980 годзе і вырас у Эндикоте, штат Нью-Ёрк . Яе маці была біяхімікам, а бацька — фармацэўтам, і Карл сказала, што яна «вырасла ў лабараторыі і ў аптэцы». [14]

Карла нарадзілася з рэдкім захворваннем, прыроджанай аплазіяй скуры, з адсутнасцю вялікага ўчастка скуры на скуры галавы, а таксама без костак у чэрапе. У дзяцінстве яна перанесла серыю эксперыментальных хірургічных умяшанняў. Скура была адноўлена з дапамогай аперацыі па пашырэнні тканін, якая ў той час лічылася небяспечнай і эксперыментальнай. [15] [14] Гэты вопыт паўплываў на яе працу і жаданне вылечыць і палепшыць чалавечае цела і стан чалавека. [16] Гэты ранні вопыт таксама натхніў яе зацікавіцца сувязямі паміж біялогіяй, медыцынай і мастацтвам.[17][18]

Праца

[правіць | правіць зыходнік]

Карл паказвала сваю працу ў шматлікіх музеях па ўсім свеце, у тым ліку ў Ars Electronica,[19] у Цэнтры Пампіду,[20] Фестывалі міжнароднай электроннай мовы FILE, Музее мастацтва Морі,[21] Музеі сучаснага мастацтва,[22][23] Новай Біенале Рыа,[24][25] у Смітсонскай установе[26][27][28] і Трыенале ды Мілана.[29][30]

Regenerative Reliquary artwork by Amy Karle (2016); BioArt sculpture.into bone.
Regenerative Reliquary by Amy Karle (2016) — гэта скульптура BioArt, якая ўяўляе сабой канструяваны ўручную каркас для культуры клетак у косці.

Карл даследуе і вывучае ўплыў тэхналогій на ўдасканаленне цела праз свае творы мастацтва. [31] [4]

«Рэгенератыўная Рэліквія» (2016) представляе сабой 3D-друкаваную біядрукаваную рашотку у форме скелета чалавечай рукі. Гэтая біязнікальная рашотка засевана чалавечымі мезэнхімальнымі ствалавымі клеткамі ад жывога даўца, якія вырастаюць у косць, пакуль асновная форма гідрогелю рассыпаецца з часам. Праца выкарыстоўвае перадавыя науковыя і тэхналагічныя метады для даследавання пытанняў аб магчымых медыцынскіх прыстасаваннях, мяжах стварэння з жывымі матэрыяламі, і наступствах аздароўлення і паляпшэння цела праз біятэхналогіі. Гэта БіяМастацкая праца лічыцца першым мастацкім творам, які аб’ядноўвае вылічальныя, біялагічныя і фізічныя элементы. У час яе стварэння яна была лічана найбольшай вядомай 3D-друкаванай рашоткай для культуры клетак. [32] [33] [34] [35] [36] [37] [33] Ён выстаўляўся на міжнародных выставах. [38] [39] [40] [41] [42]

Эмі Карл са сваёй працай « сэрца эвалюцыі?», 2019

«Сэрца Эволюцыі?» (2019) — гэта біямеханічная скульптура, якая мае форму «біення» дызайну чалавечага сэрца, надрукаванага з дапамогай 3D-друку ў біясумяшчальных матэрыялах. Праца прапаноўвае перапрацаваную васкулярную сістэму з магчымасцю змяншыць наступствы пры блакаванні і паляпшыць функцыянальнасць сэрца. «Сэрца Эволюцыі?» падкрэслівае магчымасць праектавання і вытворчасці замянных органаў, адначасова стаўлячы пытанне пра тое, як такія змены моглі б уздзейнічаць на чалавецтва, грамадства і эволюцыю чалавека. Першы раз яна была прадстаўленая ў Японіі (у Музеі мастацтва Морі, Токіа), дзе гістарычна існавала вялікае незгода адносна трансплантацыі органаў, асабліва сэрдцаў.[3][24][43][44]

Мастацтва біялагічнай зваротнай сувязі, Эмі Карл, 2011 (мастацтва перформансу на працягу доўгага часу)

Карл стварыла шэраг мастацкіх твораў і перформансаў з выкарыстаннем біялагічнай зваротнай сувязі і нервовай зваротнай сувязі, у тым ліку: [45] Праца 2011 года, Biofeedback Art, была працяглым перформансам, у якім цела Карл было падключана да працэсара выявы Сандзіна, які выяўляў змены, якія адбываюцца падчас медытацыі. перыяды 5-8 гадзін. Падчас працэсу ствараўся відэаарт у выглядзе праекцый. [46] [31] [47] У 2015 годзе Brainsongs падключыў яе мазгавую дзейнасць праз нейрагарнітуру ЭЭГ да музычных інструментаў у лічбавым інтэрфейсе для вываду музыкі. [48] У тым жа годзе ў Resonation была ўключана нейрагарнітура ЭЭГ, падлучаная да пласціны Хладні для генерацыі біясігналаў у візуальныя і гукавыя сігналы. Яе выступленне ў саляных шахтах у 2018 годзе было праведзена ў саляных шахтах Бохні і саляных шахтах Вялічка з дапамогай нейрагарнітуры ЭЭГ для пераўтварэння яе мазгавых хваль у лічбавую музыку і візуалізацыі, якія пазней былі выкарыстаны ў фільме для планетарыя, які яна зняла. [49] [50] [51]

Унутраная калекцыя адзення мастачкі Эмі Карл, заснаваная на анатоміі

Internal Collection (2016-17) — гэта серыя адзення, заснаваная на анатоміі чалавека. Выраб складаецца з 3D-сканавання цела, аўтаматызаванага праектавання, лазернай рэзкі і метадаў ручнога шыцця для стварэння прадстаўленняў унутраных сістэм арганізма. [52] [53] [54]

Cyborg Fashion (2022—2023) — гэта калекцыя лічбавага мастацтва і моды, у якой Карл уяўляе «біямоду ў пост-натуральным свеце, калі целы і істоты змяняюцца біятэхналогіямі». [55] [55] [56]

The Body and Technology: A Conversational Metamorphosis (2017) — гэта калекцыя 2D-прац Эмі Карл, зробленых уручную з выкарыстаннем штучнай нейронавай сеткі, машыннага навучання і штучнага інтэлекту . У гэтай працы Карл аб’яднаў штучны інтэлект у ахове здароўя з генератыўным дызайнам, каб распрацаваць сістэму для выкарыстання штучнага інтэлекту ў дыягностыцы захворванняў, з генератыўнай САПР для распрацоўкі запасных частак і 3D-біядрукам для стварэння імплантаў. [57] [58]

Morphologies of Resurrection (2020) — гэта серыя з 6 скульптур, створаных у рамках рэзідэнцыі Смітсанаўскага інстытута. [59] Працэс Карла даследаваў магчымасці рэканструктыўных тэхналогій і будучую эвалюцыю праз біятэхналагічныя дасягненні. [60] [61] Творы мастацтва ўяўляюць сабой новыя эвалюцыйныя формы, заснаваныя на вымерлых відах для вывучэння «гіпатэтычнай эвалюцыі праз тэхналагічную рэгенерацыю», надрукаваныя ў 3D на біясумяшчальным матэрыяле. [62] [63] Яны былі выстаўлены ў Смітсанаўскім інстытуце . [64]

Лічбавае мастацтва

[правіць | правіць зыходнік]

Большасць работ Карл — гэта лічбавыя тэхналогіі і лічбавыя працэсы. Карл таксама працавала ў галіне дэцэнтралізаваных вылічэнняў і блокчейна для біялогіі і генетыкі і быў раннім адаптарам тэхналогіі NFT . [65] [66] Карл заявіла: «Я разглядаю дэцэнтралізацыю як сродак пераадолення фізічных абмежаванняў таго, чым можа быць мастацтва — і наша жыццё». [67] Калекцыя чэрапаў (2021—2022 гг.) — гэта серыя твораў мастацтва NFT ад Карл, якія «ўяўляюць сабой разважанні аб тым, як мы можам пераўтварыць фізічнае ў лічбавае пасля смерці». [68]

Штучны інтэлект (AI)

[правіць | правіць зыходнік]

Карл была адной з першых біяэтыкаў і публічных выступоўцаў на стыку штучнага інтэлекту і біялогіі, а таксама ў авангардзе мастакоў, якія выкарыстоўваюць штучны інтэлект, будучы першым біямастаком, які выкарыстаў штучны інтэлект. </link> [69] [70] Карл інтэгравала штучны інтэлект, штучныя нейронавыя сеткі, машыннае навучанне і генератыўны 3D-дызайн і распрацоўку ў сваю практыку для творчых мэтаў і вывучэння іх наступстваў для аховы здароўя і будучыні. [56] Яе гібрыдныя творы штучнага інтэлекту і бія-AI дэманстраваліся на музейных выставах, у тым ліку: Штучны інтэлект: штучны інтэлект / The Other I Ars Electronica Лінц, Аўстрыя, [38] La Fabrique Du Vivant Center Pompidou, Парыж, Францыя [40] і Будучыня і мастацтва: як чалавецтва будзе жыць заўтра Музей мастацтва Моры, Токіо, Японія. [71] [72] [69] [70]

Узнагароды і ўзнагароды

[правіць | правіць зыходнік]
  • Сусветны стыпендыят Зальцбурга [73] [74]
  • Удзельнік аналітычнага цэнтра Future Innovators Summit (Аўстрыя, 2017) [75] [76] і Death-Life (Токіо, 2018) [77]
  • Смітсанаўскі інстытут Вашынгтон, акруга Калумбія ЗША [78] [79] [80]
  • Centrum Nauki Kopernik (Цэнтр навукі Каперніка) Рэзідэнцыя мастака ў Варшаве, Польшча [81] [82] [83] [84] [85]
  • Мастак Autodesk у рэзідэнцыі Сан-Францыска, Каліфорнія, ЗША [33] [86] [87] [88]
  • 100 жанчын (BBC) (2019) [89]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ а б https://www.mori.art.museum/files/exhibitions/2020/01/27/faa_worklist.pdf
  2. ↑ а б Hoffman R. LinkedIn — 2003. Праверана 23 снежня 2021.
  3. ↑ а б 'How I create art with human cells'. BBC News.
  4. ↑ а б Schnugg. Creating ArtScience Collaboration: Bringing Value to Organizations (англ.). Springer (28 лютага 2019).
  5. ↑ U.S. Department of State. American Arts Incubator Exchange Artist Amy Karle. American Arts Incubator, initiative of the U.S. Department of State's Bureau of Educational and Cultural Affairs developed in partnership with ZERO1.
  6. ↑ Han. Futurist Amy Karle Unlocks the Potential of Humanity's Future (англ.). Design Milk (6 красавіка 2020). Праверана 23 August 2023.
  7. ↑ Elwell. Religion and the Digital Arts (англ.). Religion and the Digital Arts 1–109. Brill (3 снежня 2020).
  8. ↑ 'How I create art with human cells' (англ.). BBC News. Праверана 25 верасня 2023.
  9. ↑ Sage Elwell. Religion and the Digital Arts. — BRILL, 2020-12-07. — 115 с. — ISBN 978-90-04-44759-2.
  10. ↑ Poland, U. S. Mission. American Artist and Copernicus Science Center Launch First Arts Incubator Program in Poland (англ.). U.S. Embassy & Consulate in Poland (2 мая 2018). Праверана 25 верасня 2023.
  11. ↑ BBC 100 Women 2019: Who is on the list this year? (англ.). BBC News (15 кастрычніка 2019). Праверана 25 верасня 2023.
  12. ↑ Amy Karle | American Arts Incubator (англ.). Праверана 15 лютага 2022.
  13. ↑ Alumni selected for Ars Electronica .ART Global Gallery – Expanded Media (англ.). Alfred University (12 верасня 2020). Праверана 15 лютага 2022.
  14. ↑ а б Mendoza. 3D Printing Spotlight On: Amy Karle, Award Winning BioArtist (англ.). 3DPrint.com | The Voice of 3D Printing / Additive Manufacturing (27 лістапада 2017). Праверана 6 сакавіка 2021.
  15. ↑ Regenerating the human body with art: Amy Karle's bio-artistic proposal (англ.)(недаступная спасылка). Fahrenheit Magazine (5 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2023. Праверана 6 сакавіка 2021.
  16. ↑ "'How I create art with human cells'". BBC News.
  17. ↑ 'How I create art with human cells' (англ.). BBC News. Праверана 25 верасня 2023.
  18. ↑ Amy Karle | Metal Magazine. metalmagazine.eu. Праверана 25 верасня 2023.
  19. ↑ Exhibitions. Ars Electronica. Праверана 19 August 2023.
  20. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак La Fabrique Du Vivant няма тэксту
  21. ↑ мастацтва Морі-tokyo The future through art at Музее мастацтва Морі, Tokyo(нявызн.). stirworld.com. Праверана 19 верасня 2023.
  22. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Taiwan няма тэксту
  23. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Taiwan2 няма тэксту
  24. ↑ а б designboom, fernanda carranza I.. arte y tecnología se combinan para la primer bienal nova río en brasil (ісп.). designboom | revista de arquitectura y diseño (12 верасня 2023). Праверана 19 верасня 2023.
  25. ↑ Біенале Рыа-of-art-and-technology Новай Біенале Рыа of Art and Technology(нявызн.). stirworld.com. Праверана 19 верасня 2023.(недаступная спасылка)
  26. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Smithsonian няма тэксту
  27. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак HP Collaborates няма тэксту
  28. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак designmilk2 няма тэксту
  29. ↑ The unknown: the new frontier of living(нявызн.). www.domusweb.it. Праверана 12 жніўня 2023.
  30. ↑ ArtFacts. Amy Karle | Artist (англ.). ArtFacts. Праверана 12 жніўня 2023.
  31. ↑ а б Atlas of Data Bodies 1: Body images in art, design and science in the age of digital media.Imagining Life: Amy Karle's Artistic Research Practice. 2022.
  32. ↑ Callaghan. An Artist Is Growing A Skeleton Human Hand In A Lab (англ.). Popular Science (12 кастрычніка 2016). Праверана 12 жніўня 2023.
  33. ↑ а б в An artist is prototyping a hand grown out of human stem cells. Ars Technica (24 мая 2016).
  34. ↑ Pangburn. This Artist Is Biohacking The Body To 3D-Print Fantastical Human Bones (англ.). Fast Company (6 ліпеня 2016). Праверана 31 сакавіка 2021.
  35. ↑ Artist Amy Karle is growing a human hand with 3D printed scaffolds and stem cells. 3ders.org. Праверана 10 December 2021.
  36. ↑ Awareness in physical and mental changes in the bioart of Roy Ascott (англ.)(недаступная спасылка). Fahrenheit Magazine (17 лютага 2021). Архівавана з першакрыніцы 4 кастрычніка 2023. Праверана 21 чэрвеня 2023.
  37. ↑ Mano humana creada con impresión 3D y celulas madre. 3dnatives.com (27 мая 2016).
  38. ↑ а б Ars Electronica Archiv. Archive.aec.at. Праверана 10 December 2021.
  39. ↑ Sina Contemporary Art. 新浪当代艺术丨【干货】第二届北京媒体艺术双年展（BMAB）论坛 [The 2nd Beijing Media Art Biennale (BMAB) Forum]. Weixin Official Accounts Platform (Contemporary Art Channel) (8 верасня 2018). Праверана 31 сакавіка 2021.
  40. ↑ а б Design: Expo "La Fabrique du vivant", le biodesign au Centre Pompidou. Paris-art.com (17 сакавіка 2019).
  41. ↑ Exhibition Insight: 'La fabrique du Vivant', Centre Pompidou Paris (англ.). CLOT magazine (18 лютага 2019). Праверана 31 сакавіка 2021.
  42. ↑ ArtFacts. Amy Karle | Artist (англ.). ArtFacts. Праверана 12 жніўня 2023.
  43. ↑ HP Collaborates with Amy Karle, Leading 3D Printing Artist and Futurist (англ.). press.hp.com. Праверана 25 верасня 2023.
  44. ↑ 未来と芸術展：AI、ロボット、都市、生命――人は明日どう生きるのか (яп.). www.mori.art.museum. Праверана 25 верасня 2023.
  45. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак :30 няма тэксту
  46. ↑ Birth. Durationalperformance.biofeedback.art. Праверана 10 December 2021.
  47. ↑ Zhang Haitao. 未来媒体艺术 艺术档案 (Controversy and Challenges: Future Metaverse Art). www.artda.cn. Праверана 8 студзеня 2022.
  48. ↑ Atlas of Data Bodies: Body images in art, design and science in the age of digital media.
  49. ↑ Karle. What is Life in the Bio-Tech Era? Creating a More Resilient Future. Americanartsincubator.org. Праверана 10 December 2021.
  50. ↑ Arts Incubator Program Successfully Concludes with Exhibition at Copernicus Science Center. Pl.usembassy.gov (21 мая 2018). Праверана 10 December 2021.
  51. ↑ 台北當代藝術館《蓋婭：基因、演算、智能設計與自動機 幻我；它境》14位國內外藝術家展現藝術與科技的碰撞展演，腦洞大開新體驗 首件展覽衍生性NFT作品2月19日上線發行. 非池中藝術網. Праверана 22 верасня 2023.
  52. ↑ Nair. The future through art at Mori Art Museum, Tokyo. StirWorld.com (21 снежня 2019). Праверана 22 July 2021.
  53. ↑ FILE FESTIVAL. file.org.br. Праверана 21 чэрвеня 2023.
  54. ↑ Sztuka biometryczna w perspektywie filozofii post- i transhumanizmu: w stronę estetyki postafektywnej.
  55. ↑ а б The Influential: Robot Couture – Is Tech Fashion Having a Moment?. Праверана 22 чэрвеня 2023.
  56. ↑ а б Campbell. A Short Walk Through the Uncanny Valley of A.I. Art. Artblog. Праверана 22 July 2023.
  57. ↑ Amy Karle BioArtist (англ.). ideaxme. Праверана 30 сакавіка 2021.
  58. ↑ Ars Electronica X .art Domains - the Digital Launch You Don't Want to Miss (англ.). .ART (9 верасня 2020). Праверана 31 сакавіка 2021.
  59. ↑ Morphologies of Resurrection | Unreal — Science Gallery Rotterdam(недаступная спасылка). unrealexhibition.com. Архівавана з першакрыніцы 19 верасня 2023. Праверана 6 сакавіка 2021.
  60. ↑ Open Access Remix. Smithsonian Institution. Праверана 10 December 2021.
  61. ↑ 21st-Century Diffusion with Smithsonian Open Access. Smithsonian Institution. Праверана 10 December 2021.
  62. ↑ Futurist Amy Karle Unlocks the Potential of Humanity's Future. Design-milk.com (6 красавіка 2020). Праверана 10 December 2021.
  63. ↑ Khronos and Smithsonian collaborate to distribute content. Gfxspeak.com (28 лютага 2020). Праверана 10 December 2021.
  64. ↑ Smithsonian Releases 2.8 Million Images Into Public Domain. Smithsonian Magazine. Праверана 10 December 2021.
  65. ↑ 艾厂× aai | 生成式和自治的艺术：对版权法有什么影响?(Generative and Autonomous Art: How Does It Affect Copyright Law?) by Ai Chang × aai.
  66. ↑ Zhang Haitao. 西方生物艺术简史（1933-2018）——新伦理艺术运动（下) A Brief History of Western Bio-Art (1933-2018) - The New Ethical Art Movement (Part 2). Art Archives Network. Праверана 1 жніўня 2019.
  67. ↑ NgraphT by Keevo Partners with Artist Amy Karle to Drop First NFT Art Collection. Yahoo! Finance. Праверана 18 February 2022.
  68. ↑ SubnetTALK | Amy Karle - FS1. FS1 (13 студзеня 2022).
  69. ↑ а б L'intelligence artificielle. Les enjeux politiques de l'amélioration des capacités humaines(фр.). 2020-03-31.
  70. ↑ а б Voyage au cœur de l'IA: derniers jours en kiosque (фр.). Libération. Праверана 12 жніўня 2023.
  71. ↑ Future and the Arts: AI, Robotics, Cities, Life - How Humanity Will Live Tomorrow. Mori.art.museum.
  72. ↑ Joffrin. A new special issue: AI, at the heart of the human (англ.). LIBERATION (28 лістапада 2018). Праверана 22 чэрвеня 2023.
  73. ↑ People- Salzburg Global Seminar. Salzburg Global Seminar. Праверана 10 December 2021.
  74. ↑ Amy Karle - "It's Really Important That We Choose and Focus on the Future We Want to Achieve". Salzburg Global Seminar. Праверана 10 December 2021.
  75. ↑ Search Results for "future innovators summit" – Ars Electronica Blog. Ars.electronica.art. Праверана 10 December 2021.
  76. ↑ Search Results for "amy karle" – Ars Electronica Blog. Ars.electronica.art. Праверана 10 December 2021.
  77. ↑ Ars Electronica Tokyo Initiative's Media(недаступная спасылка). Ars Electronica Tokyo. Архівавана з першакрыніцы 19 верасня 2023. Праверана 10 December 2021.
  78. ↑ Futurist Amy Karle Unlocks the Potential of Humanity's Future (англ.). Design Milk (6 красавіка 2020). Праверана 6 сакавіка 2021.
  79. ↑ Fox. An Elegy for Hatcher the Triceratops (англ.). Smithsonian Magazine (10 жніўня 2018). Праверана 6 сакавіка 2021.
  80. ↑ Open Access Remix (англ.). The Smithsonian Institution's National Museum of American History. Праверана 31 сакавіка 2021.
  81. ↑ Amy Karle artist biography (англ.). American Arts Incubator (16 лістапада 2018). Праверана 6 сакавіка 2021.
  82. ↑ American Arts Incubator exchange: Poland (англ.). American Arts Incubator (16 лістапада 2018). Праверана 31 сакавіка 2021.
  83. ↑ Karle. No Word for "Empowerment" in Polish?! (англ.). American Arts Incubator (10 мая 2018). Праверана 6 сакавіка 2021.
  84. ↑ Award-Winning American Artist and Polish Colleagues to Present Arts Incubator Exhibition at Copernicus Science Center on May 11 (англ.). U.S. Embassy & Consulate in Poland (11 мая 2018). Праверана 31 сакавіка 2021.
  85. ↑ Arts Incubator Program Successfully Concludes with Exhibition at Copernicus Science Center (англ.). U.S. Embassy & Consulate in Poland (21 мая 2018). Праверана 31 сакавіка 2021.
  86. ↑ An Artist Is Growing a Real Human Hand. Vice.com. Праверана 10 December 2021.
  87. ↑ Nora O Murchú. Science, Art, Economics & Assemblages of Care. Noraomurchu.com. Праверана 10 December 2021.
  88. ↑ 40 Most Influential Women in 3D Printing (англ.). All3DP (13 верасня 2017). Праверана 30 сакавіка 2021.
  89. ↑ BBC 100 Women 2019: Who is on the list this year?. BBC (16 кастрычніка 2019). Праверана 10 December 2021.

Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Эмі_Карл"