Баньямуленге
| Баньямуленге | |
|---|---|
| Рассяленне |
 ДР Конга |
| Этнічныя мовы | руандыйская |
| Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі) | хрысціянства, іслам |
| Расавы тып | негроіды |
| Геаграфічна-моўная група | тутсі |
| Блізкія этнасы | хуту |
| Этна-моўная супольнасць | баньяруанда |
Баньямуленге — назва этнічных тутсі, якія жывуць на ўсходзе Дэмакратычнай Рэспублікі Конга.
Этымалогія[правіць | правіць зыходнік]
Тэрмін «баньямуленге» з’явіўся ў 1970-я гады. На мове конга «банья» — гэта «прыходзіць», а «Муленге» — назва населенага пункта, дзе абгрунтаваліся продкі баньямуленге і адкуль адбывалася іх рассяленне ў іншыя раёны ДРК. Адпаведна, цалкам слова азначае «жыхар Муленге». Самі тутсі (як і хуту, якія жывуць у ДРК) аддаюць перавагу выкарыстоўваць назву, што ўжывалася да 1970 года — «баньяруанда» (руандыйцы)[1].
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Людзі, якія размаўляюць на руандыйскай мове, з’явіліся на тэрыторыі сучаснай ДРК яшчэ ў Сярэднія вякі. Да з’яўлення еўрапейскіх каланізатараў у канцы XIX стагоддзя дзяржаўныя ўтварэнні гэтага рэгіёну знаходзіліся ў стане пастаянных канфліктаў паміж сабой. Большая частка тэрыторыі будучай Усходняй правінцыі ДРК была захоплена каролём Руанды Кігелі IV (1860—1895). Кожны раз, калі руандыйцы захоплівалі новыя тэрыторыі, адбывалася іх перасяленне (як тутсі, так і хуту) на гэтыя тэрыторыі.
Пасля таго як Конга стала бельгійскай калоніяй, пачалася міграцыя з Руанды і Бурундзі ў Конга для работ на плантацыях бавоўны і на будаўніцтве чыгункі.
У пачатку XX стагоддзя міграцыя з Руанды ва ўсходнія раёны Конга, перш за ўсё ў край Ківу, адбывалася ў выніку найму на працу, па сямейных абставінах або іншых прычынах.
Новыя хвалі мігрантаў здарыліся пасля пагромаў у Руандзе 1959—1960 і 1973—1974 гадоў. Перасяленцы абгрунтаваліся ў Бвегера, затым перамясціліся да вёскі Муленге[1].
Апісанне[правіць | правіць зыходнік]
Баньямуленге, як і тутсі наогул, лёгка пазнаюцца сярод іншых афрыканскіх народаў. Як правіла, гэта высокія і стройныя людзі. Рысы іх твару нагадваюць еўрапейскія: тонкі прамы нос, вузкія скулы, нятоўстыя вусны.
Яны вядомыя як выдатныя ваяры і ахоўнікі, адрозніваюцца арганізаванасцю і дысцыплінай.
Часам баньямуленге называюць «афрыканскімі яўрэямі» (як і ў цэлым этнас тутсі).
Лічыцца, што баньямуленге, якія жывуць у Паўночным Ківу, больш цывілізавана, чым горныя баньямуленге з Паўднёвага[1].
Праблемнасць[правіць | правіць зыходнік]
Тутсі імкнуліся заняць кіруючыя пасады ў палітыцы, адміністрацыі, арміі, бізнесе, што спараджала ў карэнных жыхароў непрыязнасць да іх. У раёнах з вялікай шчыльнасцю насельніцтва пачаліся бунты аўтахтонных этнічных груп супраць засілля бежанцаў. Тутсі, у сваю чаргу, аб’ядноўваліся для самаабароны і нанясення удараў у адказ.
У 1971 годзе быў выдадзены закон, па якім усе руандыйцы, якія пражывалі ў краіне з 30 чэрвеня 1960 года, станавіліся грамадзянамі. У наступным годзе гэты закон быў дапоўнены палажэннем аб тым, што грамадзянства распаўсюджваецца таксама на асоб, якія перасяліліся з 1 студзеня 1950 года. Аднак у 1981 годзе гэты закон быў адменены. Гэта выклікала пратэсты баньяруанда. У сакавіку 1993 года ў раёне Масісі адбыўся канфлікт паміж выхадцамі з Руанды і мясцовым насельніцтвам. Сутыкненні забралі 2000 жыццяў баньяруанда. Было спалена каля 80 вёсак, 130 тыс. чалавек пакінулі свае родныя мясціны[1].
Праблема вакол баньямуленге спачатку існавала толькі ў Паўночным Ківу, аднак вельмі хутка яна распаўсюдзілася на Паўднёвае, а затым і ўсю ДРК.
Калі ў 1996 годзе пачалася Першая кангалезская вайна, то баньямуленге актыўна падтрымалі Ларана Кабілу і ўвайшлі ў яго бліжэйшы асяроддзе[1].
Але падрыхтаваны ў 1998 годзе праект закона аб грамадзянстве ДРК утрымліваў палажэнні, якія, у выпадку іх рэалізацыі, маглі толькі абвастрыць этнічныя праблемы. Так, артыкул 31 праекта патрабаваў ад асоб, якія прэтэндуюць на кангалезскае грамадзянства, даказаць сваю прыналежнасць да такой этнічнай групы, якая пражывала на тэрыторыі сучаснай ДРК да 1885 года і мела там пэўную адміністрацыйную арганізацыю. Гэта пазбаўляла баньямуленге грамадзянства[1]. Таму нядзіўна, што падчас распачатай у 1998 годзе Другой кангалезскай вайны яны, у асноўным, падтрымалі праціўнікаў Кабілы (Кангалезскае аб’яднанне за дэмакратыю)[2].
Праблема баньямуленге засталася нявырашанай і пры новым прэзідэнце Жазефе Кабіле, нягледзячы на яго спробы знайсці кампраміс. У артыкуле 14 Канстытуцыі пераходнага перыяду ад 2003 года гаварылася, што ўсе этнічныя групы і нацыянальнасці, якія пражываюць на тэрыторыі ДРК, павінны мець роўныя правы і абараняцца законам. Аднак на практыцы гэта не выконвалася і ва ўсходніх правінцыях ДРК аднаўляліся лакальныя канфлікты, звязаныя з палітычнымі патрабаваннямі баньямуленге[1][3][4].
Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ а б в г д е ё Г. Сидорова. Проблема национальных меньшинств в ДР Конго как источник локальных конфликтов. Архівавана з першакрыніцы 19 студзеня 2019. Праверана 19 студзеня 2019.
- ↑ South African Institute of International Affairs, 'Intelligence Update: Guerrillas in their Midst: Shifting Alliances in the DRC'(недаступная спасылка), 13/1999, accessed via Centre for International Governance Innovation, April 2012
- ↑ Интерахамве против баньямуленге. Архівавана з першакрыніцы 6 верасня 2014. Праверана 19 студзеня 2019.
- ↑ Responses to Information Requests (RIRs): "Current treatment of the Banyamulenge people in the Democratic Republic of Congo" Архівавана {{{2}}}., Research Directorate of the Immigration and Refugee Board of Canada, UN High Commission on Refugees, June 2003