Васіль Андрэевіч Мялешка

Васіль Андрэевіч Мялешка
укр.: Василь Андрійович Мелешко
Дата нараджэння	28 красавіка 1917(1917-04-28)
Месца нараджэння	Ныжні Сірагозы, Q12133680?, Мелітопальскі павет[d], Расійская імперыя
Дата смерці	1975
Месца смерці	Мінск, БССР, СССР
Грамадзянства	Германія
Прыналежнасць	СССР і Трэці рэйх
Род войскаў	Рабоча-Сялянская Чырвоная Армія
Званне	малодшы лейтэнант і Унтэрштурмфюрар
Бітвы/войны	Вялікая Айчынная вайна

Васіль Андрэевіч Мялешка (укр.: Василь Андрійович Мелешко; 28 красавіка 1917 — 1975) — савецкі вайсковец, калабарацыяніст, ваенны злачынец. Удзельнічаў у масавым забойстве жыхароў вёскі Хатынь і яе наступным спаленні.

Біяграфія

Раннія гады

Васіль Мялешка нарадзіўся ў 1917 годзе ў пасёлку Ныжні Сірагозы ва Украіне. Украінец.

Атрымаў агульную школьную адукацыю, пасля чаго скончыў сельскагаспадарчы тэхнікум, па спецыяльнасці аграном. Пачынаючы з 1938 — у Чырвонай Арміі. У 1940 годзе скончыў курсы пры Кіеўскім пяхотным вучылішчы, атрымаў званне малодшага лейтэнанта. У 1939 годзе ўступіў у Камсамол.

Вялікая Айчынная вайна

Да пачатку нямецкага ўварвання ў СССР займаў пасаду камандзіра кулямётнага ўзвода ў 140-м асобным кулямётным батальёне. Падраздзяленне дыслакавалася ў Струмілаўскім умацраёне на так званай «лініі Молатава». Мялешка трапіў у палон у першы ж дзень вайны 22 чэрвеня 1941 года, калі пасля масіраваных нападаў праціўніка на пазіцыі Чырвонай Арміі яго батальён апынуўся ў акружэнні. Выключаны з армейскіх спісаў у верасні 1941 года як зніклы без вестак.

Знаходзіўся ў канцлагеры для палонных савецкіх афіцэраў Хамельбург (Oflag-XIII D). Добраахвотна ўступіў у супрацоўніцтва з немцамі. Восенню 1942 года, пасля праходжання спецыяльнай падрыхтоўкі ў Германіі пераведзены ў Кіеў для службы ў акупацыйных падраздзяленнях. Далучыўся да 118-га батальёна шуцманшафта.

Мялешка атрымаў званне цугфюрара дапаможнай паліцыі і стаў камандзірам узвода 118-га батальёна. Спачатку падраздзяленне выконвала ахоўныя функцыі на розных аб’ектах Кіева другараднай значнасці.

Са студзеня 1943 года па ліпень 1944 года Мялешка ў складзе карнага батальёна ўдзельнічаў у дзясятках карных аперацый у Беларусі.

22 сакавіка 1943 года падчас спалення Хатыні, як і іншыя камандзіры, Мялешка знаходзіўся ў непасрэднай блізкасці ад хлява і разам з падначаленымі страляў з аўтамата па падпаленым будынку і людзям, якія спрабавалі з яго выбегчы.

У 1944 годзе трапіў у Францыю. Бачачы непазбежнасць паразы Трэцяга Рэйха, ён перайшоў на бок французскіх партызан. Залічаны ў 2-і ўкраінскі батальён імя Тараса Шаўчэнкі, які пазней быў уключаны ў склад Французскага Замежнага легіёна.

Пасляваенны час

Пры вяртанні на радзіму Мялешку ўдалося схаваць праўду пра сваё мінулае. Ён паспяхова прайшоў усе праверкі і быў адноўлены ў званні. У снежні 1945 года яго звольнілі ў запас. Пераехаў далей ад родных мясцін і пасяліўся ў пасёлак Нова-Дэркульскі Заходне-Казахстанскай вобласці, стаў працаваць па даваеннай спецыяльнасці — аграномам — і абзавёўся сям’ёй.

Пазней Мялешка вырашыў перабрацца да сваякоў жонкі ў Растоўскую вобласць, але па дарозе туды быў арыштаваны. На допыце ён прызнаўся ў супрацоўніцтве з акупантамі, але не распавёў, што служыў у 118-м паліцэйскім батальёне. Заяўляў, што, будучы ў Беларусі, нёс ахову чыгуначных камунікацый і ўдзельнічаў у баявых аперацыях супраць партызан. 5 студзеня 1949 года ваенным трыбуналам Маскоўскай ваеннай акругі быў асуджаны за калабарацыянізм. Прысуджаны да 25 гадоў пазбаўлення волі і 6 гадоў паразы ў правах. Адбываў пакаранне папраўчымі работамі ў Варкуце. У канцы 1955 года быў амніставаны.

Вярнуўся да мірнага жыцця на хутары Кіраў у Растоўскай вобласці. У яго было двое сыноў, яго жонка Нінель Мялешка (памерла ў пачатку 70-х) выкладала нямецкую мову ў мясцовай школе. Сам Васіль Мялешка стаў галоўным аграномам калгаса імя М. Горкага.

У 1970-я гады фатаграфія агранома трапіла на старонкі абласной газеты «Молат». Па гэтым матэрыяле яго і апазналі.

Арыштаваны ў верасні 1974 года і адпраўлены ў следчы ізалятар горада Гродна. Суд адбыўся ў Мінску. Працэс насіў закрыты характар, прэса на яго не дапускалася. У якасці сведак былі прыцягнутыя выжылыя жыхары Хатыні і навакольных вёсак, а таксама яго былыя калегі па паліцэйскім батальёне. Падсудны, нягледзячы на прамыя паказанні сведак, спрабаваў адмаўляць свой непасрэдны ўдзел у злачынствах.

Трыбунал Беларускай ваеннай акругі прысудзіў Мялешку да вышэйшай меры — смяротнага пакарання. Прэзідыум Вярхоўнага Савета СССР з прычыны выключнай цяжкасці ўчыненых Мялешка злачынстваў адхіліў яго хадайніцтва аб памілаванні. У 1975 годзе ён расстраляны.

Літаратура

• Рудлинг, Пер Андерс Террор и коллаборационизм во время Второй мировой войны: случай 118-го батальона охранной полициив оккупированной Белоруссии // Форум новейшей восточноевропейской истории и культуры. — 2016. — 1 января (№ 13(1)). — С. 274—310. Архивировано 17 апреля 2018 года.
• Кириллова Н. В., Селеменев В. Д., Скалабан В. В. Хатынь. Трагедия и память. Документы и материалы. — Минск: НАРБ, 2009. — ISBN 978-985-6372-62-2. Архивировано 17 апреля 2018 года.
• Генерал-лейтенант юстиции С. С. Максимов. История одного предательства // Неотвратимое возмездие: По материалам судебных процессов над изменниками Родины, фашистскими палачами и агентами империалистических разведок. — 2-е изд., доп.. — Москва: Воениздат, 1979. — С. 171—179. — 294 с. Архивировано 17 апреля 2018 года.