Марыя Ундэр

Марыя Ундэр
эст.: Marie Under
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	27 сакавіка 1883(1883-03-27)[…]
Месца нараджэння	Рэвель, Эстляндская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	25 верасня 1980(1980-09-25)[…] (97 гадоў)
Месца смерці	Стакгольм, камуна Стакгольм, лен Стакгольм, Швецыя
Пахаванне	Лясныя могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  Эстонія  Швецыя
Муж	Artur Adson[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэтка, архівістка, перакладчыца, пісьменніца
Грамадская дзейнасць
Член у	Баварская акадэмія прыгожых мастацтваў[d]
Прэміі	Henrik Visnapuu Literature Prize[d] (1964)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марыя Ундэр (эст. Marie Under; 27 сакавіка 1883, Талін, Эстонія — 25 верасня 1980, Стакгольм, Швецыя) — эстонская паэтэса і перакладчык.

Біяграфія

Марыя Ундэр нарадзілася ў сям’і настаўніка Фрыдрыха і Ляены Ундэр, бацькі былі выхадцамі з вострава Хіюмаа. Акрамя Марыі, бацькі мелі яшчэ 4 дзяцей.

У 1891—1900 гадах Марыя вучылася ў прыватнай нямецкай жаночай школе ў Рэвелі. У 1902 годзе яна выйшла замуж і з’ехала ў Маскву, дзе жыла да 1906 года, пасля чаго вярнулася ў Рэвель. Складаць вершы яна пачала ў чатырнаццацігадовым узросце.

Свае вершы, напісаныя на нямецкай мове яна падарыла блізкаму сябру, эстонскаму мастаку Антсу Лайкмаа. Лайкмаа пераканаў паэтку пісаць па-эстонску. 2 жніўня 1904 года газета «Постимеес» апублікавала першы верш Марыі Ундэр. Паэтэса карысталася псеўданімам Муці. У 1917 годзе уступае ў літаратурную суполку Сіўру, у гэты перыяд паэзія Ундэр знаходзіцца пад моцным уплывам сімвалізма. Вершы паэткі становяцца жыццярадаснымі, услаўляюць Каханне і Прыроду. Пасля распаду Сіўру ўваходзіць у суполку Тарапіта. Вялікім поспехам карыстаўся яе зборнік «Санеты», які выйшаў у 1917 годзе.

У 1920—1930-я гады Ундэр была адной з найбуйнейшых эстонскіх майстроў слова.

У 1944 годзе, пры наступе Чырвонай Арміі і выгнанні нямецкіх войскаў з Эстоніі, Марыя з сям’ёй эмігравала ў Швецыю, дзе каля года жыла ў лагеры бежанцаў. У 1945 годзе перабралася ў Стакгольм, дзе працавала ў адным з тэатральных музеяў. Займала варожую да савецкай улады пазіцыю, што паслужыла падставай для замоўчвання яе творчасці ў СССР на доўгія гады.

Памерла ў Стакгольме ў 1980 годзе. Пахавалі яе на Лясных могілках Стакгольме.

Увайшла ў складзены у 1999 годзе па выніках пісьмовага і анлайн-галасавання спіс 100 вялікіх дзеячаў Эстоніі XX стагоддзя.

Бібліяграфія

• «Sonetid» (па-беларуску: Санеты, 1917)
• «Eelõitseng» (1918)
• «Sinine puri» (1918)
• «Verivalla» (1920)
• «Pärisosa» (1923)
• «Hääl varjust» (па-беларуску: Голас з ценю, 1927)
• «Rõõm ühest ilusast päevast» (па-беларуску: Радасць ад дзівоснага дня, 1928)
• «Õnnevarjutus» (1929)
• «Lageda taeva all» (1930)
• «Kivi südamelt» (па-беларуску: Камень з сэрца, 1935)
• «Mureliku suuga» (1943)
• «Sädemed tuhas» (па-беларуску: Іскры ў попеле, 1954)
• «Ääremail» (па-беларуску: На ўскрайках, 1963)
• «Mu süda laulab» (1981)

Беларускія пераклады

Некаторыя вершы на беларускую мову пераклаў Лявон Баршчэўскі.