Партызанскае садоўніцтва

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Садоўнікі-партызаны саджаюць насенне агародніны ў цэнтры Калгары, Канада
«Бомба» з насення
Адна з кампаній «Парцантка гарадскога садаводства»; два явары (Acer pseudoplatanus) былі пасаджаныя на незаконнай стаянцы

Партызанскае садоўніцтва (таксама вядома як Партызанскае азеляненне) — азеляненне закінутых або грамадскіх аб’ектаў і тэрыторый людзьмі, у якіх няма права ўласнасці  (руск.) (бел. на дадзеныя ўчасткі[1]. Звычайна прадугледжвае неардынарны падыход да азелянення з мэтай прыцягнуць з дапамогай раслін ўвагу да праблем інфраструктуры і экалогіі горада[2]. Некаторыя партызанскія садоўнікі працуюць ноччу, саджаючы насенне і саджанцы ананімна[3]. Іншыя могуць рабіць гэта адкрыта, не хаваючыся ад грамадскасці, а часам і з мэтай быць заўважаным, каб паказаць людзям, што яны маюць права мяняць аблічча горада.

Метады і тэхніка[правіць | правіць зыходнік]

Адзін з метадаў партызанскага азелянення — сідбомбінг, які прадугледжвае закідванне на цяжкадаступныя ўчасткі «насенных бомбаў» (шароў з насення раслін, перагною і гліны)[4][5].

Партызанскія садоўнікі таксама без дазволу ўсталёўваюць у парках лаўкі, адпілоўваюць небяспечна выступаючую арматуру і ўсталёўваюць скрыні для збору прапаноў мясцовых жыхароў[6].

Адзін з кірункаў партызанскага садаводства — агародніцтва[7]. Партызанскія агароднікі абгрунтоўваюцца на невыкарыстоўваемых тэрыторыях з мэтай устаноўкі мабільных агародаў[8]. У выпадку вяртання зямлі ўласніку-агароднікі лёгка пераязджаюць.

Гэты від грамадзянскай ініцыятывы зарадзіўся ў ЗША у 1970-х гадах[9]. За гэты час актыўнасць зялёных партызан была дакументальна зафіксавана як мінімум у 30 краінах[10].

Партызанскае садоўніцтва ў свеце[правіць | правіць зыходнік]

Данія[правіць | правіць зыходнік]

У Даніі партызанскі садоўніцкі рух праявіўся кампаніяй «Have på en nat»(«Начны сад»), якая была арганізавана дацкай кампаніяй Igangsættere («Арганічныя закускі»). Пусты ўчастак у цэнтры горада Гульдбергсгадзе (Данія) за ноч ператварыўся ў сад, дзякуючы амаль 1000 чалавек, якія прынялі ўдзел у акцыі.

Польшча[правіць | правіць зыходнік]

Нефармальная група «Miejska Partyzantka Ogrodnicza» («Партызанка гарадскога садоўніцтва»), заснаваная Вітольдам Швядкоўскім, дзейнічае ў Польшчы з 2005 года. У 2010 годзе яны запусцілі «Прытулак для непажаданых раслін». У 2017 годзе яны заснавалі «Сусветны дзень пасадкі гарбуза ў грамадскіх месцах» (16 мая), а з 2020 года — кампанію «Нацыянальнае прыпыненне газонакасілак» — кампанія па скарачэнні частаты стрыжкі ў горадзе[11].

Расія[правіць | правіць зыходнік]

Першымі ў Расіі асвоілі партызанскае азеляненне жыхары Санкт-Пецярбурга, якія ў 2007 годзе ў рамках барацьбы з ушчыльняльнай забудовай стварылі Сад Уладзіміра Пуціна № 1[12]. Забудоўшчык паставіў сіні плот вакол двух дзіцячых пляцовак для будаўніцтва вышынных дамоў у двары жылога дома. Жыхары выступілі супраць і арганізавалі серыю суботнікаў[13][14]. Мясцовы жыхар, садоўнік Уладзімір Верхавых арганізаваў дастаўку саджанцаў, спланаваў ландшафт будучага саду і арганізаваў кампанію ў СМІ. У будаўнікоў і чыноўнікаў не хапіла рашучасці знішчыць зялёную зону, звязаную з імем прэзідэнта. Зялёнай зоне надалі афіцыйны статус: сад Уладзіміра Пуціна № 1 уключаны ў пералік зялёных зон, абароненых законам Санкт-Пецярбурга аб абароне зялёных насаджэнняў.

У красавіку 2015 года жыхары Санкт-Пецярбурга заклалі другую партызанскую зялёную зону супраць ушчыльняльнай забудовы: Севастопальскі сквер — прысвечаны далучэнню Севастопаля да Расіі[15].

У Расіі рух партызанскага садоўніцтва вылучыўся вясной 2012 года[16]. Актывісты займаюцца азеляненнем пустак, закінутых аб’ектаў і зялёным стрыт-артам[17], вучаць людзей азеляняць свае двары, робячы з іх сад, аб’ядноўваюць людзей, якія ўжо займаюцца азеляненнем, раскідваюць і раздаюць насенныя бомбы.

Фінляндыя[правіць | правіць зыходнік]

У 2013 годзе ў Тампэрэ была створана і зарэгістравана прыродаахоўная асацыяцыя Villi Vyöhyke[18]. Заснавальнікі асацыяцыі пачалі высаджваць лугавыя расліны на дарожных насыпах і гарадскіх пустках. Урбанізацыя і структурныя змены ў сельскай гаспадарцы паставілі многія лугавыя расліны ў Фінляндыі пад пагрозу знікнення на працягу XX і XXI стагоддзяў. Па словах удзельнікаў, пасадка дзікарослых раслін на тэрыторыі горада знаходзіцца ў «шэрай зоне» фінскага заканадаўства. Горад Тампэрэ станоўча адрэагаваў на працу асацыяцыі. Villi Vyöhyke стварыў больш за 50 партызанскіх лугоў у горадзе Тампэрэ. Асацыяцыя працуе пераважна ў рэгіёне Пірканмаа  (руск.) (бел..

Зноскі

  1. ↑ Зеленые партизаны закидывают города бомбами из цветов(недаступная спасылка)
  2. ↑ Борьба за лучшую жизнь с веником и лопатой — Правда. Ру. Архівавана з першакрыніцы 22 верасня 2012. Праверана 22 верасня 2012.
  3. ↑ Партизанское озеленение: огород возвращает город Природе. Архівавана з першакрыніцы 7 лістапада 2012. Праверана 22 верасня 2012.
  4. ↑ Озеленение города глазами партизана | ECO NEWS. Архівавана з першакрыніцы 8 лютага 2013. Праверана 22 верасня 2012.
  5. ↑ Партизанское озеленение | Первый Городской канал в Нижнем Новгороде(недаступная спасылка)
  6. ↑ Лекции «зеленых партизан» пройдут в Москве на экомарафоне «Делай сам» | Спасти планету | Экология
  7. ↑ Пустыри и партизанское огородничество в Москве. Архівавана з першакрыніцы 17 кастрычніка 2012. Праверана 5 лістапада 2012.
  8. ↑ prinzessinnengarten. Архівавана з першакрыніцы 28 лістапада 2012. Праверана 5 лістапада 2012.
  9. ↑ Adam Purple and Garden of Eden Архіўная копія на Wayback Machine Архівавана {{{2}}}.
  10. ↑ Reynolds, R. (2008), On Guerilla Gardening: A Handbook For Gardening Without Boundaries. Bloomsbury ISBN 978-0-7475-9297-6
  11. ↑ Хватай лопату и начинай копать! Интервью с Витольдом Шведковским. Архівавана з першакрыніцы 1 жніўня 2021. Праверана 14 лютага 2022.
  12. ↑ Создание Сада Владимира Путина №1. Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2016. Праверана 23 красавіка 2015.
  13. ↑ Субботник в Саду Владимира Путина №1. Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2016. Праверана 23 красавіка 2015.
  14. ↑ Озеленение Сада Владимира Путина №1. Архівавана з першакрыніцы 8 сакавіка 2016. Праверана 23 красавіка 2015.
  15. ↑ Первые деревья в Севастопольском сквере(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 23 красавіка 2015.
  16. ↑ Партизаны в городе. Архівавана з першакрыніцы 13 лістапада 2012. Праверана 5 лістапада 2012.
  17. ↑ Сайт Российских Партизанских Садоводов(недаступная спасылка)
  18. ↑ Villi Vyöhyke ry (фін.). Архівавана з першакрыніцы 31 мая 2022. Праверана 6 чэрвеня 2021.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Партызанскае_садоўніцтва&oldid=4706969"